Праз Люстэрка і што там убачыла Аліса

Раздзел V Воўна і Вада

Аліса злавіла хустку і азірнулася, шукаючы яе гаспадыню. Праз імгненне з-за дрэваў выбегла шалеючая Белая Каралева. Яе рукі былі раскінутыя, як тыя крылы. Аліса самым далікатным чынам пайшла ёй насустрач.

- Якое шчасце, што я вас сустрэла,- прамовіла дзяўчынка, дапамагаючы жанчыне прыладзіць хустку на месца.

Каралева ж напалохана назірала за яе дзеяннямі і толькі шапатала сабе пад нос штосьці падобнае на “бутэрброд, бутэрброд”. Таму Аліса вырашыла пачаць першай, каб адбылася хаця б якая размова. Дзяўчынка далікатна спытала:

- Ці ж не магла б я звярнуцца да Вашай Вялікасці?

- Чаму ты хочаш абярнуцца на мяне?- спытала жанчына.- Навошта нам мець дзвюх Каралеў?

Спачатку Алісе здалося, што размова зайшла ў тупік, але знайшла ў сабе сілы з ўсмешкай працягуць:

- Калі Вашая Вялікасць толькі падкажа мне... Я зраблю ўсё так, каб Вас не засмуціць!

- Але ж я нічым не магу табе дапамагчы,- ўз’енчыла Каралева.- Мне і самой часам цікава, якім чынам я абярнулася сабой.

Размова зноў пайшла няверным шляхам, таму Аліса вырашыла змяніць тэму, яна звярнула ўвагу на дзівосны выгляд жанчыны.

- Якая ў яе цікавая вопрадка,- падумала яна,- з большага, яна складаецца з шпілек!... Ваша хустка з’ехала на бок, ці можна я яе папраўлю?- спытала дзяўчынка ў Каралевы.

- Я ўжо і не ведаю, што з ёй рабіць,- маркотна прамовіла Каралева.- Напэўна ў яе дурны характар. Я ўжо і так яе прышпіляла, і гэдак...

- Усё таму, што вы прышпілілі яе толькі з аднаго боку,- адказала Аліса, далікатна выпраўляючы памылку жанчыны,- А цяпер, мая вы любая, трэба штосьці зрабіць з вашым валоссем..

- А што тут зробіш. Шчотка заблыталася ў валасах,- тужліва ўздыхнула Каралева,- А грэбянец я ўчора згубіла.

Аліса далікатна разблытала шчотку і старанна, але асцярожна расчасала жанчыну.

- Цяпер вы выглядаецце, як сапраўдная Каралева,- сказала дзяўчынка, пасля таго, як прывяла яе ў адпаведны выгляд, расчасаўшы і перашпіліўшы,- Вам тэрмінова патрэбна пакаёўка.

- Са здавальненнем вазьму цябе,- узрадавалася тая.- Два пенсы ў тыдзень і джэм кожным наступным днём.

- Дзякуй, але ж мне не патрэбна праца,- адказала дзяўчынка з цяжкасцю стрымліваючы смех,- да таго ж я не надта люблю джэм!

- Але ж лепшага джэму ты наўрацці знойдзеш,- прамовіла Белая Каралева.

- Магчыма так. Але ж сёння мне джэму не хочацца!

- Нават, калі б ты і хацела, сёння ты яго наўрацці б атрымала,- заўважыла жанчына.- Ты магла б атрымаць яго ўчора, ці заўтра, але не сёння.

- Але ж калісьці мне прыйшлося бы атрымаць яго ў гэты дзень,- пачала спрачацца Аліса.

- Ані,- рашуча заявіла Каралева.- толькі ў наступны, у гэты дзень джэму табе не будзе.

- Не разумею вас,- сказала дзяўчынка.- Я ў моцнай разгубленнасці.

- Ты папросту яшчэ не прызвычалася жыць наадварот,- шляхетна адказала жанчына,- спачатку ўсім цяжка!

- Жыць наадварот?- здзівілася Аліса.- Ніколі не чула падобнага!

- Гэта перавага нашага свету, тут час ідзе ў абодвы бакі!

- Там дзе я жыву, ён рухаецца толькі ў адзін бок,- заўважыла дзяўчо.- І я не магу памятаць тое, што яшчэ не адбылося.

- Мне шкада сусвет, дзе час не йдзе ў абодвы бакі,- заявіла Белая Каралева.

- І чым ваш час лепш за наш?- рызыкнула спытаць Аліса.

- Ты нават не ўяўляеш, як добра ведаць тое, што яшчэ адбудзецца,- легкадумна адказала жанчына.- Напрыклад ,- працягвала яна прыклейваючы на палец вялізны кавалак пластыру,- возмем Каралеўскага Лістаноша. У турме ён сядзіць зараз, суд над ім адбудзецца толькі ў наступную сераду, а злачынства ён яшчэ і не думаў рабіць.

- А калі ён ніколі яго не зробіць?

- Для яго гэта будзе самым лепшым,- заўважыла жанчына, скончыўшы прыляпляць пластыр.

- Зразумела, было б лепш,- нічога не разумеючы, адказала дзяўчынка,- каб ён не рабіў анічога благога,- але, ж яшчэ лепш, калі б ён не быў за гэта пакараны.

- Як жа я з табой не згодная! - сказала Каралева.- Цябе калі-небудзь каралі?

- Толькі, калі зраблю благое,- сказала Аліса.

- А як хораша было б, каб цябе каралі за тое, што ты не зробіш благое!- трыўмфавала жанчына.

- Ані! Гэта вельмі дрэнна! Я не жадаю быць пакаранай за тое, што не зрабіла!

- Але ж калі цябе пакараюць за тое што ты не зрабіла, гэта мабыць цябе супыніць ад злачынства,- заўважыла Каралева,- і будзе толькі лепей, лепей, лепей,- з кожным словам, яе голас узвышаўся і апошняе “лепей” яна правішчала.

Аліса паспрабавала штось адказаць, але віск Белай Каралевы не супыняўся. Жанчына моцна галасіла хапаючыся за палец.

- З майго пальца цячэ кроў! Ааааааааааа!

Жанчына вішчала так громка, што яе голас быў больш падобны на гук паравога рухавіка. Аліса нават прыціснула абодва вуха рукамі.

- Што здарылася?- спытала яна, як толькі галашэнні Каралевы крыху сцішыліся.- Вы паранілі палец?

- Пакуль не,- адказала Каралева,- але зараз параааааааааню! Ааааааа!

- Як вы збіраецеся гэта зрабіць?- спыталася Аліса, адчуваючы, што зараз засмяецца.

- Калі зноў буду замацоўваць хустку,- прастагнала жанчына,- у мяне адваааааааліцца брошка. Ааааа!- як толькі яна гэта прамовіла, яе брошка насамрэч адчапілася, Каралева паспрабавала зашпіліць яе.

- Асцярожна!- ускрыкнула Аліса.- Вы бярэцё яе не з таго боку,- яна паспрабавала спыніць жанчыну, але спазнілася - шпілька сасклізнула і уперылапся ў яе палец.

- Вось чаму ішла кроў,- з усмешкай паведаміла яна дзяўчынцы.- Цяпер зразумела?

- Вы не крычыце? Няўжо больш не баліць?- спытала Аліса, гатовая ў любы момант зноў прыціснуць вушы рукамі.

- А навошта мне крычаць?- здзівілася Каралева.- Няўжо з гэтага была б якая карысць?

У гэты момант ізноў пасвятлела.

- Напэўна варона ўжо адляцела,- паведаміла дзяўчынка,- Як жа хораша. Я ўжо пачала думаць, што на вуліцы ноч!

- Мне калісьці таксама была хораша,- заўважыла жанчына.- але не памятаю, калі гэта было апошнім разам. Ты пэўна вельмі шчаслівая, што жывеш тут у лесе і табе ўсё да спадобы!

- Толькі занадта самотна,- маркотна сказала Аліса і ад адной думке аб адзіноце з яе вачэй праліліся дзве слёзкі.

- Аёечку, толькі не плач!- заламваючы рукі, ў адчаі ўсклікнула Каралева.- Паразважай аб сваім ўзросце. Паразважай аб тым, колькі ты сёння прайшла. Аб тым, якая зараз гадзіна. Аб чым заўгодна, толькі не плач!

Дзяўчынка рассмяялася, негледзячы на тое, шо не магла спыніць слёз.

- Ну як можна супыніць слёзы развагаю?- спыталася яна.

- Гэта самы лепшы спосаб,- рашуча адказала жанчына,- Каб ты ведала, ніхто не можа рабіць дзве справы адначасова. Давай спачатку... Колькі табе зараз год?

- Роўна сем з паловаю!

- Не трэба гэткай дакладнасці,- перапыніла яе жанчына,- Хай табе будзе сем год. А цяпер ці ты верыш? Мне сто адзін год, пяць месяцаў і нават адзін дзень!

- Не магу ўявіць,- здзівілася Аліса.

- Не можаш?- шкадуючы прамовіла Белая Каралева.- Давай паспрабуем яшчэ раз: глыбока уздыхні, заплючшы вочы і…

- Ані. Не атрымлаецца,- праз смех адказала дзяўчо,- гэта неверагодна!

- У цябе папросту замала практыкі,- адказала жанчына.- Я ў твае гады, ўяўляла сабе неверагоднае па поўгадзіны штодня. Ад часу я паспявала паверыць ў шэсць самых дзівосных рэчаў яшчэ да сняданку. Зноў гэтая хустка!

Яе брошка была расшпіленая, таму першы ж лёгкі ветрык сарваў з жанчыны хустку і аднёс на іншы бераг невялічкага ручая. Каралева зноўку раскінула рукі і панеслася следам, на гэты раз злавіўшы хустку самастойна.

- У мяне атрымалася! - трыўмфуючы ўскрыкнула яна.- Цяпер я зашпілю яе, як трэба!

- Спадзяюся, вы больш не пакутуеце са свайго пальца?- ветліва крыкнула ўслед Аліса, пераскокваючы ручай пасля Каралевы.

- Усё добра,- крыкнула жанчына, даволі пранізлівым голасам.- Ужо лепей! Лееепей! Лееебей! Бееееееееее!- апошнія яе словы больш нагадвалі авечае бляянне, што надта разгубіла дзяўчынку.

Яна здзіўлена паглядзела на Каралеву, здавалася, што яе хтосьці абарочвае воўнай. Аліса працёрла вочкі, паглядзела зноўку і здзівілася яшчэ больш. Яна стаяла сярод сапраўднай крамы... А самая сапраўдная аўца сядзела на другім баку прылаўку. На ўсялякі выпадак дзяўчынка яшчэ раз працёрла вочкі. Ніякіх сумненняў, яна стаяла сярод невялічкай цёмнай крамы, абапіраючыся лакцямі аб прылавак, а насупраць сядзела старая Аўца і вязала, седзячы ў крэсле. Час ад часу яна глядзела на дзяўчынку праз вялікія акуляры ў чорнай аправе.

- Ты штосьці хочаш набыць?- урэшце спыталася Аўца, кінуўшы на хвілінку сваё вязанне.

- Пакуль не ведаю,- далікатна адказала Аліса.- Спачатку, калі вы не супраць, я б агледзела вашыя тавары.

- Канечне, глядзі калі хочаш,- згадзілася тая,- наперад, па баках... а, калі маеш вочы на патыліцы, можаш паглядзець назад.

Вочы ў Алісы былі толькі на твары, таму яна папросту пакруцілася на месцы, каб паглядзець, што знаходзіцца на паліцах.

Крама была паўнюткая разнастайнымі дзівоснымі рэчамі... Але больш дзівосным было тое, што кожны раз калі дзяўчынка падыходзіла да якойсь паліцы, каб лепш разглядзець што на ёй, палічка пусцела, хаця астатнія ламіліся ад разнастайных цікавасцяў.

- Рэчы нібы збягаюць ад мяне,- сказала Аліса, пакрыўджаным голасам, пасля таго, як доўга заглядалася на штось цікавае, кшталту лялькі ці прыладаў дзеля вышыванкі, а калі набліжалася, рэч апынялася вышэй.- Гэтак няветліва...- А потым, падумаўшы, дадала,- Буду лезці за ёй да самай верхняй паліцы. Не збяжыць жа яна праз столь!

Але і на гэты раз у дзяўчынцы анічога не атрымалася. Рэч спакойна прайшла праз столь, нібы гэтак і трэба.

- Ты дзяўчынка ці юла?- спытала Аўца, далучыўшы да свайго вязання, яшчэ пару пруткоў.- Мне хутка з цябе будзе моташна, калі ты толькі працягнеш, гоцаць паўсюль.- яна вязала чатырнаццацью парамі пруткоў адначасова, і Аліса, спыніўшыся, паглядзела на яе са здзіўленнем.

- Як у яе гэта атрымліваецца?- разгублена думала дзяўчо.- Калі яна далучыць яшчэ хацяб пару пруткоў, ператварыцца на дзікабраза.

- Ці ўмееш ты кіраваць чаўном?- спыталася Аўца, падаўшы Алісе пару пруткоў.

- Так, крыху... але не на зямлі... і не пруткамі...- дзяўчынка яшчэ не паспела сказаць апошняе слова, як раптоўна пруткі ў яе руках ператварыліся на вёслы, а яны з Аўцой апынуліся ў невялічкім чоўніку і плылі па рэчцы, так што асабліва грасці не было патрэбы.

- Машы!- закрычала старая, ўзяўшы яшчэ пруткоў.

Гэта гучала, як загад, і трэба было штось адказаць, але што канкрэтна Аліса не ведала. Тым часам штосьці адбылося з ракой, яна пацякла вельмі хутка і вёслы даволі цяжка было выцягваць з вады.

- Машы! Машы!- зноў пачуўся голас Аўцы, а колькасць пруткоў ў яе руках было цяжка падлічыць.- Ты чаўном кіруеш, ці крабаў вёсламі ловіш?!

- Крабы?!- не зразумела Аліса.- А як мне б хацелася мець крабіка!

- Ты што не чуеш, я кажу: “Машы”!- раз’юшана ўскрыкнула Аўца, вяжучы напэўна сотняй пруткоў.

- Ды чую я вас,- адказала Аліса,- Тым больш, што вы кажыце так громка, што й глухі пачуе. Лепш скажыце, калі ласка, дзе крабы?

- Зразумела ж у вадзе,- сказала старая і сунула колькі пруткоў у сваю воўну, але і тых, што засталіся было зашмат.- Я кажу: “Машы”!

- Чую, але чым махаць?- раздражнёна адказала дзяўчынка.- Крыламі? Хіба ж я птушка?

- Так,- заявіла Аўца,- ты маленечкае фанабэрыстае гусянятка!

Гэта крыху пакрыўдзіла Алісу, таму хвіліну-другую яны маўчалі. Тым часам чоўнік лёгка плыў, ад часу сустракаючы на сваім шляху параслі трыснягу (які блытаўся ў вёслах і перапыняў рух чаўна). А паабапал рэчкі ўзвышаліся змрочныя берагі, сям-там парослыя лесам.

- Аёечку! Якія цудоўныя чароцінкі!- усклікнула дзяўчо ў захапленні.- А ці ж не праўда, яны такія прыгожыя!

- А пры чым тут я і чарот?- спытала Аўца, нават не адарваўшы ўвагі ад вязання,- Ты так крычыш, нібы ён належыць мне. Ані!

- Я мела на ўвазе,- ўзмалілася Аліса,- Ці ж не маглі бы мы спыніцца на хвілінку і сабраць крыху?

- Навошта ты пытаешся аб гэтым у мяне,- пачула дзяўчынка ў адказ.- Калі вёслы ў тваіх руках? Сама спыняйся!

Аліса падняла вёслы ўгору, і чоўнік павольна, завязнуўшы ў трыснягу, спыніўся. Яна закатала рукавы сваёй сукенкі і пагрузіла рукі па локці ў ваду... каб мець як мага больш доўгія сцябліны... На колькі часу яна нават забылася аб Аўцэ. Яна скланілася за борт чоўна і так, што яе валоссе краналася вады... Дзяўчынка самааддана абрывала адну прыгожую чароціну за другой.

- А, каб толькі чоўн не перакуліўся,- разважала Аліса.- Людцы... якая прыгажосць! Толькі занадта далёка, не дацягнуся,- Як жа ж гэта дражніла яе (“ну, як спецыяльна,”- думала яна) хаця яна сабрала шмат прыгожых чароцінак, перш чым плыць далей. Але ж самыя-самыя засталіся ў вадзе.

- Найпрыгажэйшыя, як заўжды, не атрымалася сарваць,- сказала яна, уздыхнуўшы, яе тварык быў зусім мокры, а з валосся і рук цякла вада, яна села на месца і пачала аглядаць свой скарб.

Але тое, што яе так вабіла, імгненна пачало знікаць, чарот згубіў і свой водар і сваю прыгажосць. Нават тыя, якія былі найбольш духмянымі... такімі, якія можна пабачыць толькі ў сне, выглядалі, як снег напрыканцы сакавіка. Яны ўсё яшчэ ляжалі ля ног дзяўчынкі... Але тая іх нават не хацела заўважаць, паколькі вакол было столькі дзівоснага.

Яны не паспелі яшчэ адплыць далёка, як адно з вёслаў, пагрузіўшыся, не пажадала выходзіць з вады (як дзяўчынка сцвярджала потым), больш таго, сваёй ручкай яно стукнула Алісу ў падбароддзе так, што яна з крыкам звалілася на дно чаўна, туды дзе ляжаў сарваны ёю чарот.

Але, што цікава, Алісе гэта не прынесла аніякай шкоды, таму яна адразу паднялася і села на месца. Аўца ж увесь гэты час працягвала вязаць, нібы нічога не здараецца.

- Ну што злавіла?- спытала яна, калі Аліса села на сваё месца ў разгубленым стане.

- Што? Каго?- адказала Аліса, углядаючыся ў цёмную ваду.- Хаця вельмі б хацела... Злавіць бы маленечкага краба.- Але Аўца толькі пагардліва ўсміхнулася і працягнула свой занятак.

- А ці шмат тут крабаў?- спытала дзяўчо.

- Ёсць і крабы, і шмат чаго іншага,- адказала Аўца,- выбар вялікі. Так што ты хочаш набыць?

- Набыць?- рэхам адазвалася Аліса, напалову здзіўлена, напалову спалохана... Вёслы, човен, рака зніклі ў адно імгненне, і яна зноў апынулася ў старой цёмнай краме.

- Калі ласка, мне б хацелася набыць яйка,- баязліва сказала яна.- Колькі яно каштуе?

- Пяць пенсаў - адно... Два пенсы - два.- адказала гаспадыня крамы.

- Два танней за адно?- здзіўлена спытала Аліса, вымаючы свой кашэльчык.

- Але ж калі набудзеш два, табе трэба будзе з’есці абодва,- заўважыла Аўца.

- Вой, не... дайце лепш адно,- сказала Аліса, паклаўшы грошы на прылавак. Тым часам думаючы,- Наўрацці яны абодва былі б свежыя.

- Я нікому анічога не даю,- паведаміла Аўца, паклаўшы грошы ў касу,- табе трэба ты і бяры,- сказаўшы гэта, яна адыйшла ў самы канец крамы і пакінула яйка на палічцы.

- Цікава, навошта яна гэта зрабіла,- падумала Аліса, шукаючы, як прайсці між сталоў і крэслаў, таму што ў тым баку крамы, было зусім цёмна.- Здаецца яйка рухаецца назад? Так яшчэ адно крэсла... Здаецца яйка мае рукі і ногі! Дзіўна знаходзіць у краме дрэвы, якія растуць!.. А ручай!.. Гэта самая дзівосная крама з тых, што я бачыла!

Яна задавала сабе пытанні на кожным кроку, а тым часам сцены крамы апынуліся дрэвамі, Аліса далікатна падыйшла да яйка, здзівіўшыся, што яно дагэтуль не паследвала іх прыкладу.