Kwadratura trójkąta

19. SŁOWNICZEK

W wyniku wielowiekowego odosobnienia Innej ewolucja języka, mimo greckorzymskiej podstawy, przyniosła duże zmiany w stosunku do antycznych wzorów. Dlatego też słowniczek pomoże w pełniejszym zrozumieniu tekstu. Wenedyjskie odpowiedniki wyrazów greckich i łacińskich są przytoczone w wersji słowiańskiej, dopasowane do współczesnej polszczyzny, np. nie zmglk, lecz zamglik (jeden z jesiennych miesięcy)

afegasta – funkcjonariusz zmotoryzowanej rezerwy straży wewnątrzkorytarzowej w podziemnej Dolnej Akropolii. Afegaści poruszali się na wrotkach i byli używani do pacyfikowania wszelkich przejawów buntu. Również strażnik pogranicza

agricola – farmer, agricolia – farma

albana – bluzka, koszulka kobieca

ambrozion – smakołyk ekumeński

androzaury – inteligentne gady latające, pierwotni włodarze Innej

antykwitaci i voluminiści – sprzedawcy książek i handlarze starociami

Arbitriat – Trzecia Kontrolna Izba Parlamentu Federacji Archipelagiańskiej

archont – tytularny członek najwyższych władz Ekumeny, a zarazem jeden z kapłanów Arymana

armiony – rodzaj wonnych kwiatów charakterystycznych dla Florentyny; podobnie jak heliony, rosynie

Arymanteja – pełna nazwa: Zjednoczona Arymanteja Robotniczo-Chłopska – monopartia czcicieli szatana

as – drobna moneta metalowa na Archipelagu

astrinetki – małe wirujące gwiazdki (confetti)

augurzy – niżsi kapłani świątyni Arymana, zarazem funkcjonariusze Szarej Straży

aureus – dawna złota, ciężka moneta a Archipelagu, odpowiadająca n 0,5 ekumeńskiego talenta. Aktualnie używana jedynie jako jednostka obliczeniowa w eleganckich transakcjach, podobnie jak w Anglii gwinea

auriga – reprezentacyjny szofer, potocznie zawodowy kierowca

autodansbuda – lokal służący bezgotówkowej wymianie usług seksualnych

autorydwan – pędnik zdobny, którego pasażer (pasażerowie) poruszają się w pozycji pionowej

avion, hydravion – powietrzne pojazdy pasażerskie

avozaur – latający gad, najmniejsze avozurki miały wielkość gołębia; inne znane gady: tigrozaur, elefentozur czy hippozaur (używany jako zwierzę pociągowe)

balisty – rakiety międzykontynentalne

Bardosa skala temperatury – stosowana od XIV w., temperatura wrzenia 1000 stopni, marznięcia 0

basileus – w Ekumenie król lub dożywotni wódz dysponujący również władzą religijną

bożydar – trzynasty miesiąc (świąteczny) na Innej według terminologii słowiańskiej (inne: śniegul, zmieniec, siejbak, zamglik, żeniec, owocniak)

bulla – uroczyste pismo dyplomatyczne

campanilla – początkowo dzwonnica, później wieża i wieżowiec

caldarium, frigidarium, sudarium – gorące, zimne i wypoczynkowe pomieszczenia w termach

carcer – areszt

casetta – apartament, mieszkanko

caupona – zajazd, tanie hostellum z popiną

caverna – piwnica (latynizm przyjęty przez Greków) – izba mieszkalna wyrąbana w skale, w niższych poziomach mieszkalnych dolnych miast

celmierz (zwykle z optykalem) – broń strzelca wyborowego

cenacula – wielofunkcyjna izba mieszkalna

chiton – koszulobluza używana przez biedniejsze warstwy Ekumeny; również koszulka kuloodporna

chlamida – szata wierzchnia, tylko z nazwy przypominająca strój antyczny

cingulum – pas, pasek

cognomiak – przezwisko, ksywa

complementarka – rodzaj wielofunkcyjnej pomocy biurowej będącej zarazem damą do towarzystwa. Warto tu wspomnieć o specyfice obyczajowej Innej, na której przykazanie "nie cudzołóż" dotyczy wyłącznie wierności małżeńskiej, zresztą przysięga ta może być łamana za obopólną zgodą małżonków

consulantor – sekretarz, doradca

correspondansi, mediaferranci – dziennikarze, reporterzy

corridor – korytarz wewnątrz budynku

cubiculum – apartament hostelowy, również wynajęty lokal mieszkalny

curatrona – pielęgniarka

delator – płatny donosiciel w Ekumenie

demos – lud, Zgromadzenie Demosu, fasadowa izba ludowa w Ekumenie wyłaniana przez losowanie (oczywiście bez żadnego elementu przypadkowego)

deviantissimusi, fabulanci – chorzy umysłowo, często na tle politycznym

diecezje – samodzielne, składowe części Federacji Archipelagiańskiej, wyspy lub grupy wysp (Zefiria, Orelia, Equatoria, Istria, Nowa Istria, Superiora, Minoryty itp.)

dionision, appolion, galeriettka, olimpion, rakietka, dianka itp. – marki pędników, drogowych środków komunikacyjnych

dormitorium – sypialnia

drakonia – drzewo smocze, rodzaj rośliny o grubym pniu i płomykowatych listkogałązkach

dwukół – pojazd niezwykle podobny do roweru

edylat – niższy, od dawna czysto tytularny urząd państwowy w Federacji

efet – (efeci, tesmoteci) – obrońcy i sędziowie w Ekumenie. W istocie bierne narzędzia reżimu

eforia – Szara Straż, tajna policja Arymana kierowana przez eforów

electorius – członek sztabu wyborczego, lobbysta

extraordynariat – eufemistyczna nazwa służb specjalnych

fakcje – partie polityczne wywodzące się ze starożytnych bractw sportowych przypisane zarazem tradycyjnie określonym grupom kibiców ze stadionów i hippodromów, o ogromnym poczuciu wspólnoty ("Niebiescy", "Pomarańczowi")

fakcjony – lokale partyjne, często łączone z termami

falangierki – członkinie ochrony osobistej hierarchów ekumeńskich

Federacyjne Officjum Inwigilacyjne (FOI) – Służba Bezpieczeństwa i Ochrony Federacji, również o uprawnieniach kontrwywiadowczych

Florentyna – miasto położone na Florentynie, w meandrach rzeki Zielonej; stolica Federacji Archipelagiańskiej

floria – florentynka, silny napój stymulujący, produkowany z kwiatów

fluviary – drogi na tarasach nadrzecznych

fonik, fonikon (sam aparat) – środek łączności dźwiękowej. Składał się zazwyczaj z mównika i słuszka.

fonokubik = budka telefoniczna

fonopędnik = radiotaxi

forminga – instrument strunowy z elektronicznym wspomaganiem, ale o dźwięku łagodnym

gimnazjon – szkoła średnia o zindywidualizowanym trybie nauczania, polegającym na stałym i bezpośrednim kontakcie uczniów z pedagogami

ginna – średnio mocny narkotyk przeznaczony do żucia

giptejony – platformy obrotowe z rzeźbami i żywymi piramidami z ludzi

głuszczyk – mały, domowy stekowiec wielkości świnki morskiej

herculion – pędnik ciężarowy

heruspicy – zawodowi przepowiadacze przyszłości

heterarka – skrzyżowanie sekretarki z damą do towarzystwa w Ekumenie; por. complementarka w Federacji

hierarcha – nieoficjalna nazwa członków kierownictwa Arymantei

himation – rodzaj płaszcza

hiperiozaur (imperiozaur) – największy, już wymarły gad z Innej

hoplici – żołnierze sił specjalnych w Ekumenie

hora – krótsza doba na Innej składała się z 10 hor (prima, sekunda, tercja…)

hostel (gostnica), hostellum – dom noclegowy

hulajdeski – płaskie pojazdy wykonywane domowym sposobem

impluvium – basen, najczęściej odkryty

insula – kamienica wielorodzinna

itinera – piesza promenada, aleja

iudex elementaris – sędzia wstępny

Koine – wspólnota (w przenośni stara Ziemia)

komicje wyborcze – pośrednie zebranie elektorów w diecezjach Federacji, wyłaniane przez określone warstwy (tribus) społeczne, z zachowaniem zasady, że w zależności od poziomu wykształcenia i rangi społecznej wyborcy dysponują w głosowaniu od jednego do pięciu głosami. Ongiś rodowe, później cenzusowe, wreszcie terytorialne

króciak – ręczna, pneumatyczna broń osobista

Kuria Maxima – Senat. Wyższa Izba Ciała Ustawodawczego Federacji. Kurie – nazwa rad wszelkiego szczebla

lavatornia – łazienka

lazaretum – szpital

legatura – poselstwo, ambasada

libratorka – w hierarchii biurowej wyższy stopień od complementarki, charakteryzujący się większym zakresem samodzielności. Pożądane wyższe wykształcenie

librettka – panienka do towarzystwa

luposkop – przyrząd optyczny

luxpednik – ekskluzywny nośnik bezspalinowy do poruszania się w podziemnych korytarzach ekumeńskich miast

macellum – targ, bazar

mandorla – owalna plakieta indentyfikacyjna w Ekumenie

mapmensa – na statku stolik do map lub ekran nawigacyjny

mecharyksza – pojazd Akropolijczyków domowej konstrukcji; symbol biedy i tandety

meniany, pergule – rodzaje balkonów, loggii i krytych tarasów charakterystyczne dla architektury ciepłych wysp Archipelagu

menscompter (myślak, zlicznik) – pospolite określenie maszyn liczących różnych generacji

mercatorium – duży dom handlowy w Archipelagu

mercurs – akwizytor, komiwojażer

milla – tysiąc skoków, miara długości (około 2000 metrów) równa sześciu ekumeńskim stadionom i czterem tysiącom stóp

miłośnienie – dokonywanie aktu seksualnego

moluscolog – specjalista od mięczaków

multin – odmiana niedużego repetera, samopowtarzalnej broni automatycznej, często na zatrute pociski igłowe

napar – gorący napój z kwiatów (armionów), lekko narkotyzowany

nerita – brunetka, bionka – blondynka

nomy – administracyjne okręgi w Ekumenie, kierowane przez nomarchę (część składowa satrapii)

nul – zero, na Innej oznaczane jako gwiazdka

obol – najniższa moneta w Ekumenie; najwyższa – talent

obraźnik, wizyjnik – urządzenia odbierające obraz i dźwięk

odos – w Ekumenie droga bądź podziemna aleja

oeconomicos – archont odpowiedzialny za gospodarkę ekumeńską

officium – urząd, biuro

offle – popularne placki

oleandriny, teobiscusy – krzewy ozdobne

oligarchat – naukowa nazwa systemu panującego w Ekumenie; zarazem określenie rady archontów (po wyjściu z użycia terminu Areopag)

omnivant – uniwersalny pojazd na wszystkie okazje

orbitowiec – pojazd pasażerski na orbicie około Innej

Ormuzd i Aryman (Bóg i Szatan) – również nazwa dwóch księżyców Innej

pacierz – 1/100 hory (godziny)

padlinogad – inna nazwa hienozaura

palestrony – kompleksy jurysdycznopenitencjarne połączone ze szkołami retoryki i resocjalizacji

palla – płaszcz, palia – elegancki płaszcz, którego noszenie było przywilejem i symbolem władzy

panovid – ekran panoramiczny

parochie (parafie) – gminy, najniższe jednostki terytorialne w Archipelagu

pedagogiat (nonium) – półwyższe studia kształcenia nauczycieli pośledniejszej rangi

perystyl – w rezydencjach i budowlach reprezentacyjnych, przeszklony hall centralny z wielką ilością światła i roślinności

piątnik – podoficer służb policyjnych (vigiliantów, viapretorianów); oficer nosił miano centuriona (setnika), najniższy podoficer – vicepiątnik

pontifex – jeden z tytułów SuperNavigatora nawiązujący do rzymskiej tradycji budowniczego mostów

popina – knajpa, lokal z wyszynkiem

prefectissimus – najwyższy zwierzchnik tajnych służb

prędkochodnik – mechaniczne ciągi komunikacji poziomej w dolnych miastach Ekumeny

prętacz – wodna roślina, elastyczna trzcina zakończona barwnym pióropuszem

promenerzy – turyści

ProNavigator – wiceprzewodniczący federacji. SuperNavigator – szef państwa, tytuł wywodzący się z epoki przejściowej. Oznaczał szefa flot paru wysp sprzymierzonych podczas wspólnej wyprawy

puellka – dziewczyna

quatrina – ćwiartka godziny (25 pacierzy)

repeter – broń automatyczna

roton – bojowy poduszkowiec

salvatoria – pogotowie ratunkowe

sekuryci – ochroniarze, również funkcjonariusze tajnych służb

sella – krzesło, także składane

separatorium – dawniej miejsce kontemplacji, obecnie w każdej autodansbudzie alkowa do konsumpcji doraźnej miłości

servici – służba

siccaro – najemny zabójca

skoki (jeden skok – sześć stóp) – stara miara długości w Federacji

strateg – nazwa dowódców wojskowych w Ekumenie (13 rang)

strophium (strofium) – pas podtrzymujący biust

stymulanty (stymule) – narkotyki, najczęściej wchłaniane przez skórę za pomocą wcierania; zażywane również jako wabiki erotyczne. Istniały także w formie napojów (floria) i pastylek doustnych

symbolon – medalik magiczny używany również jako znak rozpoznawczy bractw i rodzin

szybkogon – opancerzony pędnik bojowy

ślizgopław (szybkopław) – rodzaj małej, szybkiej łódki pościgowej

taberny – sklepy, często z wyszynkiem

tablinum (cabinet) – gabinet, pokój do pracy

togant – gwarowe określenie dostojnika, wyższego urzędnika

tonser – w antyku wytworny fryzjer, później również pospolity golibroda

tribus – kiedyś szczep, później kasta, warstwa społeczna (patrz fakcje)

triclinum – jadalnia

trójczób (trójróg) – rodzaj sztywnej fryzury charakteryzującej strażników Arymana, a także kontestującej młodzieży w Federacji

trybunat – urząd łączący funkcję prokuratora, a zarazem strażnika praw obywatelskich

tumanant – człowiek znajdujący się pod wpływem silnej dawki środka stymulacyjnego

tuniza – koszula męska

viafasta – rodzaj autostrady

viapretorianin – policjant drogowy

vigilianci – strażnicy, funkcjonariusze straży miejskiej w odróżnieniu od ogólnopaństwowych pretorianów bądź sekurytów

vinissa – silny napój alkoholowy (ok. 50%)

viviarka – karetka, ambulans używany przez salvatorię

wirowiec, wiropłat – rodzaje nośników powietrznych

wrylec – uniwersalny pisak

wspólniak – komunalny środek komunikacji w Dolnej Akropolii, rodzaj wieloosobowej platformy na pedały

Wściekli (Agressores); (trynitatyści) – przeciwnicy oficjalnego kultu Jedynego Boga (unodeizmu); początkowo wyznawcy Trójcy Świętej. W XV w. czciciele triady ChaosBógSzatan

wtornica – drugi dzień tygodnia. Nazwy innych: poświątnik, trzeciak, czwartak, piątak, przedświęt, spoczynek

zimnica – rodzaj głębokiej piwnicy, w której mieszkańcy strefy równikowej, pozbawieni urządzeń klimatermicznych, chronili się przed upałem

zwije – liście drakonii używane do żucia lub palenia

Słowniczek nie zawiera wyrazów, których używamy do dziś w znaczeniu pierwotnym oraz terminów dostatecznie wytłumaczonych w tekście.