Сказ пра Лысую гару

ПУДЗІЛЫ

Усім вядома, што няроўна

На свеце ласку дзеліць бог:

У Змітрака ў гародзе - поўна,

А ў Васіля - пустыр-аблог.

Яно й не кожны адналькова

На ласку божую глядзіць:

Васіль усцешан і куколем,

Што на аблозе тым сядзіць.

Мацней за ўсіх аграрнік Міша

Маліўся клубню на градзе.

(А ўсе мы знаем, як ён піша

І як на службе рэй вядзе!)

Яшчэ раса ляжыць на травах -

Сахор у рукі ён бярэ

І ў модных чунях-гаўнадавах

Кампост рыхтуе на дварэ.

Напрацаваўшыся да млосці,

Ён адпраўляецца ў абход

І аж заходзіцца ад злосці,

Як зазірне ў чужы гарод.

«Ну, вось, ты бачыш: у Арочкі,

Хоць вершы кволыя пляце,

А гарбузы ляжаць, як бочкі,

Як на дражджах усё расце!

І ў Жоры вунь качан, як цэбар,

Як Мысліўцова галава.

А тут ад крыўды плакаць трэба:

Ссячэш качанчык - фунты два!..»

О, як бы шчыра быў ён рады,

Калі б ва ўсіх, каму «дано»,

Пасохлі й выпетралі грады,

А з імі й творчасць заадно!..

Вось так і вучанаму Яську

І ў думках мроіцца і ў сне,

Што ён адзіны варты бляску

«За дасягненні ў галіне...»

Таму калег з саней агульных

Ён выштурхоўвае плячом

І едзе гэтакім культурным

Інтэлігентным дзеячом!

А каб ідэй яго зыходных

Ніхто не здолеў агаліць -

Давай на «ўсходніх» і «заходніх»

Адзінакроўны гурт дзяліць...

Ах, Яські, Яські! І калі вы

Паразумнееце, дальбог?

Калі замест культурнай нівы

Наўсцяж раскінецца аблог?

Калі ўзбуяе пустазелле,

Як на гародзе ў Васіля?

Ах, Яські, помніце: пахмелле

Вам будзе страшнае пасля!..

Аднак жа вернемся на соткі.

Цяпер я сцісла раскажу,

Як на чацвёрты год усё-ткі

Кроў пралілася за мяжу.

Так, так, не думайце, што жартам.

Аднойчы жонка песняра

Успёрла свой «масквіч» азадкам

На край суседняга двара.

А двор з вагончыкам-прычэпам

(Не ўсе ў харомінах жывуць!)

Належаў майстру таго цэха,

Што белетрыстыкай завуць.

Была на дачы толькі цешча -

Яна і крыкнула ў акно:

- Ты што па ягадах таўчэшся,

Каб табе кішкі патаўкло!

- Заткніся, пудзіла, не шастай,

А то вагончык падчаплю -

Перацягну на свой участак

І прыбіральняю зраблю!

Старая куляй на падворак:

- Ты - матля, матля без мазгоў!

Прыедзе з Мінску зяць мой скора -

Не сабярэш тады зубоў!

- Мне злічыць зубы твой рахітык?

Збаюся я падкілаша?

Як ушчамлю яго між лытак -

Дык тут жа й вылезе душа!..

Ніякай цешчы немагчыма

У гэткім выпадку стрываць.

- А твой здыхляк хіба мужчына?

Праз храпы лёгкія відаць!

Узвыла матля: - Ах, пачвара! -

І кіпцюрастай пяцярнёй

Так распісалася на твары,

Як бы прайшлася бараной.

- Вось так ляпей, старая торба!

І я - пісьменніца цяпер.

А каб прызналі мой аўтограф -

Бяжы да доктара - завер!..

Старая ўзлезла на падножку

І, каб свой гонар апраўдаць,

Як Галілей, гукнула зноўку:

- А ўсё-ткі лёгкія відаць!..

Без сведак быў ужо закончан

Іх дыялог вясновым днём:

Трасло з сярэдзіны вагончык

Так, што хадзіў ён ханянём...

Ах, май, чытач, спагаду ў сэрцы

І вельмі строга не судзі,

Калі суседка ды суседцы

Зняла заўчасна бігудзі.

Бо хоць вось так жывуць парнасцы

І ўжо клянуць патроху лёс,

Аднак жа гэтай самай трасцы

Другому хочацца да слёз.

Нашто ўжо вунь Калеснік Янка -

І той да ісціны дапёр:

Калі ў нутро ўлятала шклянка -

Па градах плакаў, як бабёр.

Дзівак! Яму з ягоным ростам

Ляпей бяды не набываць:

Ён не падумаў, як няпроста

Гарод уласны вартаваць.

Каб ад таго, што добра ўродзіць,

Зладзюгаў розных адвучыць -

Там ледзь не ў кожнага ў гародзе

Страшыдла-пудзіла тырчыць.

Па гэтых пудзілах, дарэчы,

Зусім не цяжка распазнаць,

Хто, дзе, калі і што на плечы

Любіў ці мусіў апранаць.

І хто апратку чым забрудзіў,

І нават чым пасля змываў,

Хто сам калісьці добра пудзіў

«Злачынцам» спуску не даваў...

Канешне, мала знойдзеш грозных

Цяпер на пудзілах адзнак.

Часцей за ўсё - у латках розных

Лірычна скроены пінжак.

Калі б па пудзілах сказалі

Характар творчасці адчуць -

Амаль усе ўвесь век пісалі

Рамансы, сумныя чуць-чуць.

І ўсё ж хоць пудзілы на градах

Не вельмі страшныя былі,

А рыфмахвата-тэмакрада

Злавіць аднойчы памаглі.

Ён позна вечарам п'яненькі

Пасёлкам сунуўся сваім

І раптам бачыць: волат нейкі

Стаіць у цемры перад ім.

Хоць быў і п'яны лысагорац,

Але ад страху скамянеў.

- Гэй, ты чаго? - падаў ён голас, -

- За што ты хочаш біць мяне?

Між тэмакрадаў я не горшы,

Я злодзей рангу вераб'я:

Калі мне вельмі трэба грошы,

Я не клюю буйней рубля.

Ты б паглядзеў, якія страты

Дзяржаве чыняць «каршуны»:

У дактары і ў кандыдаты

Пралазяць з крадзеным яны!

А што я рыфму спёр ва Уладзькі,

Дык ён і сам іх недзе ўкраў!

Адзін жабрак павесіў лапці

Сушыць на плот - другі забраў...

Ну, што ж, відаць, пра гэта ўбоства

Пара аформіць рэзюме:

Страшней няма самазабойства,

Чым вось такое - на дзярме.

Калі, таварыш Грыша-Міша,

Мяне ты ў госці пазавеш -

Я не спытаю: што ты пішаш?

Я запытаю: чым жывеш?

Ты зубы мне не загаворыш.

Ёсць дыялектыкі закон:

Дзярмом жывеш - дзярмо і творыш.

(А натварыў - дык выкінь вон!)

Бяда не ў тым, што ты не промах

Напхацца бручкай неўпамер,

А ў тым, што ў Музы у вантробах

Завёўся страшны салітэр.

Памрэ - і пудзілам у трантах

Паставяць дзеці на граду.

Уся бяда у тым, што сам ты

Не лічыш гэта за бяду.