Свята пчалы

Які ж ён быў зыркі,

што ад яго

I сёння светла

шару зямному;

Які жыццядайны,

што й сёння яго

Помняць, хто зведаў

смагу i стому;

Які балючы,

што й сёння смыліць

Сэрца па тых,

хто не прыйдзе дадому,

Салют сорак пятага...

Зноў тлее ля ціхіх стрэх

Маладзічковы лучнік.

З даверлівай ласкай снег,

Як з матчыных рук ручнік.

Забыты санет саней

Звініць,

Не зважае на спех.

Не дыхай,

Як вяз з'іней,—

Абы не спалохаць снег!.

Сарвуцца зоры з арбіт,

Папросяцца на начлег.

I боязна

Крок зрабіць,

Вачыма абразіць снег...

Няма парода ў малых —

Бываюць малыя паэты.

Паэт — неспакою слых:

Ён чуе травінкі ўскалых

I грукат сэрца планеты.

Будзь сынам у шчасці и журбе,

Хай шчодрыцца сціплая праца,

Хай зайздрасць душу не шкрабе,

Народу сплаці, што табе

Дазволіў паэтам назвацца!

Залётнага ветру павеў

Не ўхмарыць крамянага лета.

Скептыка выналі, гнеў,—

Каб вывучыць мову схацеў

I думаў на мове паэта!

Паэтава ймя нездарма

Край носіць, паэтам апеты.

А песня не носіць ярма.

Народаў малых няма!

Бываюць малыя паэты...

Як i віцебскі апошні ўдзельны князь,

Яраслаў Васілевіч таксама.

Віцебскія мальцы —

блісь ды ясь! —

Паясы маланак з кутасамі.

Віцебскія йдуць насмеляка,

Вочы тояць смутак васільковы.

Цвіль i кволь баяцца смаляка,—

Смеляковы ўсе ды Смаляковы!

Не звялі тут род свой кавалi,

Лес не дужа песціў, болей шкўрыў.

Смалакуры смалякі былі,

Край не ведаў фіміямакураў.

А Ярыла рэха з яра слаў,

Ярына на ярышчы ярэла.

Рос патомны княжыч Яраслаў,

Вёсен разгайданыя арэлі

У захмар'ё ўзносілі пасля,

Апускалі ў затаеж густую.

Весніх год бясхмарная зямля

Снегіром маленства грэла ў студзень.

Ён адкуць i разагнуць умеў

Слоў маладзіковыя падковы.

Гнеў, як бор,

па-віцебску шумеў.

Час спыняла слова Смелякова!

Выкладчыцы роднай мовы,

Настаўніцы сельскіх школ,

На вас

І каровы,

І дровы,

Нагрузак няўдзячных

Падзол.

Падставіць гатовы

Плячо вы

Пад зруба вянец цяжкі.

Нясеце

Наказ Ільічовы

На мове вякоў

У вякі.

У кожнай хаціне —

Вы дома.

Жыццё ваша ўсё на вачах:

Любому вяскоўцу

Вядома,

Што ў печы ў вас,

Што на плячах.

Люстэрка?

Калі ў яго глянуць?

Клапоты,

Турботы

Штодня...

Каравыя рукі сялянак

I ўзнёслых вачэй чысціня...

Жыццю и жытлу дало аснову жыта.

Абжыты — значыць, каласіцца стэп.

Вязьме — нібыта вечнасці арбіта.

Завязваецца зерне не з хвалеб.

Дарога промнем коласа прабіта

Да зор праз небыцця иастылы склеп.

Бярэцца працай з хлебароба мыта.

Біў на таку свой лоб спрадвеку цэп.

Калоссем герб абвіт, зямля спавіта.

Надзённы хлеб — патрэба ўсіх патрэб.

Гірсу не варта прасяваць праз сига.

Ад сонца сейбіт слеп, ад золі крэп,

Каб з родных ніў на стол лёг самавіта

I думкі дніў, як праца, чэсны хлеб!

Стэп скапычаны,

стэп гарачы

Перасмягла трызніць вадой.

Чорны воран у небе крача,

Воран кружыць

чорнай бядой.

Чуе стэп,

як далёка недзе

Уздыхае стомлена бой.

Ноч на клячы кульгавай едзе,

Забыццё вядзе за сабой.

Не дагоніш свайго атрада.

Засцілае вочы імгла.

I знямога

чорнаю здрадай,

Непрыкметная,

падпаўзла.

Маладзік пазірае крыва.

Абвуглена юначая скронь.

I,

вятрам даверыўшы грыву,

Над будзёнаўцам

плача конь...

I

Вочы твае

Нада мной узышлі

Сузор'ямі цішыні,

Сусветамі дабрыні,

Покуль ёсць яны —

Мне на зямлі

Светла,

мама...

10.VI.1966

II

Цяжка запамінаю,

Як па бацьку завуць

Маці друга.

Ці таму,

Што лішні раз

Хочацца вымавіць

Балючае

I жаданае слова:

мама?..

11.V.1974

Выходзячы з хаты:

Печ засланіць,—

Каб людзі не разяваліся,

Пасядзець маўчком,—

Каб пашанцавала,

Першага сустрэць чалавека —

На ўдачу,

Маладзіцу —

Непажадана.

Заслонка бразнула,

Мама выбегла

I закрычала —

Ішла

вайна...

У зажураным садзе

п'юць сінічкі гарбату.

Звоняць лыжачкі

ў ценькія сценкі шклянак.

Зноў адзін пакідаю

матчыну хату,

Ганак самотны,

журботны ранак.

З утрапёным даверам

гляджу навакола:

Серп сагнуўся,

ржавее пагбаная міска...

Надпіс прыгадваецца

на браме касцёла:

«Ціха, Бог блізка...»

Нa Бутаўшчыну,

За раку

Спякотным днём праводзілі

Знаёмыя, суседзі —

Народа сцяг.

А дні не шчасцілі,

Ані пагодзілі.

Пажыла,

Як пабыла ў гасцях.

Пасядзела з прыхаду —

Не на куце,

Не тое каб не ў крыўдзе,

Затое — ў цеснаце.

Ні той спагады,

Ні парады,

Aнi шáны...

Хіба што прыказка

І суцяшала:

— Добраму чалавечку

Добра i ў запечку,

А якой благаце

Блага i на куце...

Папераносіла азёры вёдрамі,

Шчыравала —

Сшаравала гаі гальнёў.

Зайцамі ўцякалі

Словы добрыя.

А словы злыя ўслед —

Ваўчынаю гайнёй.

Залёг адчай

Мядзведзем у ламу.

Не было каму

Плячо падмяніць.

Дзявоцкая песня ішла з-пад Мяніц:

— Hi я ўпіла, ні я ўела,

Hi добра ўхадзіла,

А я ж свае маладыя леты

Дарма патраціла...

I тлумна i пыльна.

На каго наракаць?

Каго клясці?

Не да сну —

Не ад бяссоння.

Цапавільны,

Тапарышчы,

Касавіліны —

Як вырабы са слановай касці:

У музей хоць сёння!

Была й паветачка хаткай,

Была й суседачка маткай.

Закацілася ў журбе

Балючай знічкай.

Мама,

Сцежка да цябе

Не зарасце бруснічкай...

Цябе я з жыта вырываў,

А з сэрца выпалаць не ўмею...

Максім Лужанін. «Васілёк»

Малаточкам гручыць кавалёк,

Так па-ўшацку завецца конік.

Жытні колас i васілёк —

Вы з маіх лугавых летахронік.

Васілёк-вугалёк не звялі —

Сарамліва сінее ў жыце.

Жытні колас — аснова зямлі.

Васілёк — туга па блакіце.

A паўдзён у лугах залёг.

Колюцца асцюкі i промні.

Жытні колас i васілёк

На кашулі бацькавай помню...

Слязіна ўдзякі,

Позірк мглі,

Радзіце, каласы i травы.

Быць чалавекам на зямлі

Зямля бацькоў

Дала мне права.

З рэк піў,

Еў хлеб без асцюкоў,

Не даланіў меч,

Лашчыў рала.

Бацькоў

Дала зямля бацькоў.

Бацькоў

Зямля бацькоў забрала.

Яе, суровую, а дну

Люблю я не па абавязку.

Прымаю, як i ў даўніну,

I гнеў нябёс,

I казкі ласку.

За дым кастра —

Паклон быллю,

Раллі —

За цёплы след каравы.

Зямлю бацькоў

Я так люблю,

Што ненавідзець

Маю права!

З лугавін забытых драч

Кроіць змрок густы на мех,—

Цяжкі, як адчаю плач,

Лёгкі, як забавы смех.

...Познім вечарам ля Ўшач

Я ламаў журлівы вех,—

Цяжкі, як расяны плач,

Лёгкі, быццам зорны смех...

Баразною шлях мой знач,

Строгай памяці лямех,—

Цяжкі, як матулі плач,

Светлы, як дзіцячы смех...

Не плоціць мурагам арэнды,

Палоніць ласкай абалонь,—

Як затанулы звон з легенды,

У зялёны бераг звоніць

Звонь.

Вятрэц-хітрэц

з зялёных сховін

Аб корч замшэлы вытне лоб.

Ваду, як хорт,

хлябоча човен —

Далёка чуецца прыхлёб...

Хмель прыбярэжжу шэпча:

«Лезу!..»

Не ціхне туркавак дакор.

Ноч белабрысая

ад бэзу,

I белазорая

ад зор.

Дай бераг выглядзець шырокі,

Світанне,

сені расчыні:

Бярозы змоўклі... як сарокі

У верасовай гушчыні...

Пасам маланкі лясне,

Забурчыць раззлавана гром.

Няўжо гэта зноў у лазню

Ісці з пагбаным вядром?..

...Хоць аглушы цалёўкай,

Хоць розгай азадак ксці,

Мужчынам,

Нам дужа нялоўка

З бабамі ў лазню йсці.

Абапал дзядоўнік i быльнік

Мараць аб уцекачах...

Змушае счарцелы прымыльнік

Раздзявацца на злых вачах.

Восілка спуджана бразне.

Ахопіць перапалох.

Хаваеш сваё падрабяззе,

Пакуль не схавае палок...

Не ведаючы благога,

Кідае смех пад шум,

Анекдот смяецца з глухота:

Як варам лiнулi —

Пачуў!..

Няма тут ні просьбы, ні грозьбы,

Hi педагогікі —

Чорт вазьмі!

Гаворыць канкрэтна розга.

I мыешся ўволю слязьмі.

A Мельнікава брыгада

У Глыбачцы акурат,—

Там бацька...

Ён даў бы рады,

Навёў бы адразу лад...

Пасля вайны не зайздросціў,

Хто з бацькам у лазню ішоў:

Дуросці поўныя косці —

Венік, як жмук вужоў!

Як сам —

То дарослы нібыта,

Вартаешся горда адзін.

Хоць шыя i вушы не мытыя —

З мужчынамі

У лазню хадзіў!..

Просіць заяц na расіцы

Узаемнасці ў лісіцы.

А рыжуха баравая

Вочы лапай прыкрывае.

Валацуга баравы,

Да ласух падкі,

Пераскочыў бы равы —

Плачуць зайчаняткі.

Гаспадар з цябе такі,

Што ў катле пуста,

А свае ж баравікі

I свая капуста.

Як прыджгаеш на абед,

Скосіцца зайчыха.

Ападзе з расою след.

Гэй, сарокі,

ціха!..

Угінай, загул, масніцы!

Позні час прыпеўцы сніцца...

— А хто полечку танцуе,

Той багата не жыве,

Ён апошнюю кароўку

На падэшвы прадае...

Дзе падбойкі?

Дзе апоркі?

Во навалам — мікрапоркі!

Шэйк і твіст...

А тупат полькі

У прыпеўках глухне толькі.

— Ой ты, полька-тармасуха,

Дождж ідзе, дарога суха...

Не ўтрываеш у спакусе,

Баламут, не баламуць!

Я прачнуўся,

чорт не біў яшчэ ў кулачыкі

А не сам я трасуся,

Мяне чэрці трасуць,

А малыя чарцяняткі падкалачваюць!.

— Ой, дзяўчына, чыя ты,

A ці пойдзеш гуляць ты?

— А што табе, чыя я,

Пойдудь людзі,

Найду й я!

Я дачка Аксінніна

I крыху Арцёмава.

Вочы не падсінены,

Бровы самі цёмныя.

Не xадзі пацёмначы,

Пра бацькоў не помнячы.

Добрыя ў бацькоў намеры,

Толькі трэба й супрацьмеры:

Дзверы

Я зраблю з паперы,

Каб хадзілі кавалеры:

Бацька дома не начуе,

Маці глуха — не пачуе!

Аж цямнеецца ўваччу,

Я скачу й скакаць хачу.

Ой, наскачу, наскачу

Свайму бацьку-смаркачу,

А мамачцы-любачцы

Прынясу я ў люлечцы!

Павяла брывом Паліна —

Усіх паглядам апаліла.

Хай дрыжаць

I сват i зяць!

Пайшла Полька жыта жаць,

Хоць забыла серп узяць,—

Покатам снапы ляжаць!

Не шавеліць кволенька,

Песня цвеліць з поленька:

— Ой, Поленька, Поленька,

А што ў цябе голенька?

— Не брашыце, зладзеі,—

Занялося кудзеляй!

Ай, частушка, ай, частуха!

Павяла плячом таўстуха:

— Танцуй, танцуй ды прыстой,

Караценечкі з таўстой!

Як не схопіш рытму спрытам —

Абначуеш пад карытам!

Пяты б'юць маланкай колькі.

Полька збілася?

Ніколькі!

Полька да ўпаду!

Бойка — да слёз!

Хто збіваецца з ладу?!

Шаптуноў — на мароз!..

«Курлы—

курлы» —

У два крылы

Шчымлівы сум вяслуе.

Карэлічы

ці Карталы

Пагналі ў восень злую?

Б'е пералёты навылет

Знямога недалёту.

Цяпло гнязда,

як эхалот,

З нямога недалёка...

Дзень валакуць

Валы імглы

ледавікамі.

Журлівае

«курлы—

курлы»

Над хатай,

Над вякамі...

Заціхла мора,

Ды шэпча ў скалы

Купальскай песні

Прыбой ласкавы:

На моры жабка

Красенцы ткала,

Падол кароценькі

Падтыкала.

Прыйшоў арачак

Да жабкі ў сваты.

Не чырванее,

Вахлакаваты:

Дае ёй ганьбу,

Не ломіць шапкі:

— У цябе, ў жабкі,

Кароткі лапкі!

Абраз не церпіць

Гонар дзявочы:

— A ў цябе, рачак,

Абы-дзе вочы!

Ані заручын,

Ані запоін.

Жывуць i зараз

Самі сабою.

А ці не беліць

Туман том кужаль,

Што ткала жабка,

Ды для замужжа?

А хвалi б'юцца,

Як бёрды, ў скалы.

На моры жабка

Красенцы ткала...

У скале

Жар ціхутка тлеў.

Пагойдвалі валы бакамі.

Рэха стогну:

— Чуфут-Кале

У адгор'ях яшчэ блукае.

А шляхі

З-пад зорнай страхі —

Нервамі

Успаміннай краіны.

Дзе вы,

Дойліды i пастухі,

Дзе вы,

Скрытныя караімы?

Хоць занятасці сад

Скалані

Неадказаным запытаннем,

У малітве

Сцен дзве далані

Сышліся

Ля брамы патайнай.

Нa вякі

Роспачы i жальбы

Скамянелі

Каменныя твары.

I каменныя жалабы,

I каменныя тратуары.

Дзе схаваны

Мудрасці скарб?

У кенасах

Крок глохне гулкі.

Як дзве складкі,

Сляды ад арб

На лабяціне вузкай

Вулкі.

Лёх — байніцай.

Адгор'і ў сне.

Вораг,

Крэпасць не возьмеш

З тылу!

I дарога на Херсанес

Ные —

Ад капытоў не астыла...

На дарозе вякоў

Нездарма,

Як вузельчык на памяць,

Карчма.

На дзвярах

Конскі хвост i гарбуз —

Пачастунку й начлегу

Саюз.

А карчмар

Ці вядзьмар,

Ці прастак:

«Па аўторках

Частую за так».

Сам пісаў

Нескупечай рукой.

На пастой

У аўторак —

Ракой!

Дымам пойдзе

Няшчасны карчмар —

Валам валяць,

Нібы на базар.

Шчодры дужа карчмар,

Ды лайдак —

Па запасы

Ён едзе ў Судак.

Шчодрасць —

Гэта акраса з акрас.

Ды ў аўторак

Ён едзе якраз.

Цэлы тыдзень

Не мае бяды —

Да адвалу

Пітва i яды!

I махаюць

Стары i малы:

На замку дзверы —

Значыць, салы!

Прападае

Кішэнны навар —

Не запасся к аўторку

Карчмар.

A стагоддзі

Брыдуць, як валы.

I застаўся пасёлак

САЛЫ.

Хай запомніць

Скупеча i злы:

Па-татарску аўторак

Салы!

Дайце зорцы ранішняй

Вы даспаць.

Ёй i раніца патурае.

Не шуміце,

Хай шуміць вадаспад —

Тут яго

Законнае права!

Кідаецца —

Хоць з сядзелкай дзяжур.

Морам трызніць

Нa перавале.

Нехта сына будзіў,

Каб зрабіў джур-джур.

I вадаспад

Па-татарску назвалі.

Альпійскі луг —

Дубняковага лісця накрап.

Недалёка даліна зданяў.

Ад маршчын

Пастарэў граб.

Тут ходзіць сутонне ў сутане

Тут раз'ятрыцца ў туманах

I манах:

У далiне

Прынада

Рада.

I клубіцца па камянях

Белая барада вадаспада...

Над цпатлівай сарочкаю

З туманоў

Адчула планета

Грудзі:

Так горы ўзніклі,

Нібы наноў

Пал завулканіў

У стылай грудзе.

Стагоддзе для гор —

Набег скразняка,

Няма тут ні лепшых,

Hi горшых.

Глыток крыніцы,

Ламок праснака

I зор звечарэлых

Прыгоршчы!

Няўзважаны крок

He зрабі незнарок.

Каменьчык,

Як слова злое.

На ўзводзе зрок,

Як курок,

Бо змрок

Тоіцца за скалою.

Адно не страшэй —

Падымае вышэй,

Сама вышыня скарае.

Цыкады —

Хоць ix вытрасай з вушэй —

Старэй

За цытаты з карана.

Ястраб хмурынку

З лёту саб'е,

Каб крыламі не варушыла.

Знізу зірнеш,

Не паверыш сабе:

Няўжо гэта быў

На вяршыні?!

Горна-таежная прыстань.

У акіяна праходзіць

Ярасці прыступ.

Чаек яшчэ дакрае,

A чайкі падаюць стоць —

Якарамі.

Акіяне,

На строміну не ўзбярэшся!

Не злуйся,

Чайкі харошыя.

Яны не з курортнага ўзбярэжжа,

Што ў пляжнікаў ежу выпрошваюць.

Яны цябе, грознага,

Чулі,

Рознага

Бачылі.

Чайкі — дачушкі,

Не падчаркі.

Ты ім выбачай,

Ix не здзівіш ні ласкай,

Hi гневам.

Б'ецца белы адчай

Між табош

I небам...

У летняй песні трава мяккая,

Вяснянцы хапае

шчымлівага жалю.

I ў цёмным лесе

мядзведзь рыкае,

Мядзведзь рыкае,

дзевак пужае.

Трубяць алені

ў шлюбным маленні,

I цецярук-лапатун балбоча.

А салавей на дзевятым калене

Зайшоўся, плюшчачы ў стоме вочы.

Ды пушчу схавае кончык указкі

На карце планеты,

зялёнай калісьці,—

Мядзведзь i алень

падаліся ў казкі,

Птушкі i песні

не ўсе звяліся...

Век атамны,

маеш ўсё на прыкмеце.

Табе даволі

зялёных пошлін.

Няўжо чалавек

панясе па планеце

Свой голас,

як вугалёк апошні?!

А можа, нешта пераблытана,

А можа, проста

Трызніцца ў самоце?

Сымоне...

Рыфмую:

ісціна i чысціня.

А восень колерамі

Размаісціна,

З рабіны лісце

Позірк чыйсьці зняў.

A жураўлі

Курлыкалі даверліва

У прысмерку вачэй.

Вядро

Крыло асверу перасвервала.

Мячэўнік стыў.

Звон вечара вячэў.

Другія

Межы сціпласці лямешылі,

У арыфметыцы прыбыткаў

Петрылі.

Ты ў палітончыку,

Падбітым вершамi,

Па раўнавазе

Сумаваў з усмешкаю.

Было,

Не меў кашулі запасной,—

Не знаўся

З арыфметыкай прынаднай.

Меў нумар тэлефона

Ў кніжцы запісной,

Самой

вясёлаю Вясной

Запісаны памадай...

Не дбалі

Аб надзённым хлебе

Твае радкі:

...Жураўля я не спаймаў у небе,

A сініцу выпусціў з рукі...

Рыдлёўка далакопава ўпівалася

У змоўкласць дзірвана.

Не з плугам: баразна

Спазналася.

Спазнялася

Вясна.

Гром — на траву.

Ды гром маўчаць стараўся:

Маланак сківіцы

У небе сцяў.

Жыцця твайго пачатак — травень,

Дзень знебыцця.

Вясне трывогаю травець.

Журбе

Вярбіцца ніца.

...Журыўся па Палессі

Журавель.

Сярпы зубіла

Сіняя сініца...

Званка не чуем —

На тое віноўнік:

Пасляваенны ўрадзіў

Дзядоўнік.

У аднакласніцы

З коскай доўгай

Сумны занятак

Выблытваць дзядоўе.

А нам крыўдаваць

На калючы няма чаго —

Мы пад нулёўку ўсе

Абкасмачаны!

...Як, перапьшкі,

Хутка ішлі вы!

I быў перапынак

Чарговы, смяшлівы...

Другая змена

Рагоча смела.

Здакучыў дзядоўнік —

Шыпшына паспела.

Не трэба вароніць!

Свае ці чужыя,

Шпарчэй даганяй

I шыпшыну

За шыю!

...Як мак чырванею.

Прычына якая?

Дагнала дзяўчына,

А я не ўцякаю.

...А шыя гарэла —

Вада не тушыла!

Смех помню

I спуджаны позірк,

Птушыны...

A быў ён аднойчы,

I болей ніколі,

Той перапынак

Ва ўшацкай школе.

Аднойчы...

Калісьці...

Каліся

ўспамінна,

Ласкава здзічэлае слова

Шыпшына!

Перакладчыкі —

Шпалаўкладчыкі

На адказнай чыгунцы дружбы.

Не падрадчыкі,

А дарадчыкі,

Звонкамоўных зямель упарадчыкі,

Не пыхліўцы, што прагнуць:

«Руж бы!»

Парадкоўнікі —

Не паратоўнікі.

Не даруе абразы слова.

Слоўнікі —

Як-ніяк

Чыноўнікі.

Называюць сябе назоўнікі.

Дзейсная ў дзеяслова

Выснова.

Не салодкія вабілі пернгкі,

I не хцівасць па працу гнала.

Зорнамоўнага неба

Капернікі,

Недаверлівай Музы

Сапернікі,

Шанавальнікі арыгінала.

Як ты песню ні нарачы,

Незнаёмыя ўчуюць далі,—

Песню родную,

Ласкі не скнарачы,

Хвалі Беседзі,

Toні Нарачы,

Сосны Ўшаччыны калыхалі.

Далягляд,

Як дзень весні, вырасце.

Рэек чуецца крэкт патужны.

Шпалаўкладчыкі,

Рэха шырыцца,

Мчаць саставы прыязнай шчырасці

Па вялікай чыгунцы дружбы!

Як над Вязынкай поўня ўдавее.

Зноў да цішы душа прыпала.

Бронзаваму, цёпла ў завею

На роднай зямлі

Купалу...

Паэты нараджаюцца ў карчме,

Каб ix пасля

Аплаквалі саборы.

Выгнанніку

Не ў спіну вецер дзьме,—

Ён носіць

Край абражаны

З сабою.

Хмар вырай

Свіцязі слязу страсе,

Як пава з песні,

Што праз сад ляцела.

На саркафагу ружы,

У расе,

Паэту —

Не пыхлівасці злюцелай!

Маўчы, ўсыпальня каралёў...

Вякі

Прыціхлі

Над геральдыкай нямою.

Спытае нехта:

— Быў пароль які,

Калі пісаў паэт,—

Ojczyzno Moja?..

Свята веснавога сонца шчырае,

Як чакаў прыходу я твайго!

Сорак птушак

Прылятае з выраю,

Сорак раўчавін

Імчыцца з гор.

I хапаеш трэскі на трасочніку,

Колькі трэсак —

Столькі знойдзеш гнёзд.

Ранішняга жаўранка асочыш ты —

Рушыць рана снапавоз наўпрост.

Дні ляцелі ў вырай — не вярталіся.

З прызімкамі шэпчацца рака.

Саракі маёй падступнай сталасці,

Вас іду з трывогай сустракаць.

Трэскі досвіткам шукаць няма чаго.

Пуста ў гнёздах, кОлькі ні бяры.

Цёплае гняздо —

Хаціну матчыну

Выстудзілі болем сівяры.

Буйную вясну i лета добрае

На світанні зычыў шчодры лёс.

Па прасёлках мулкіх,

Па калдобінах

Снапавоз мой зерне ператрос.

Неспакой уладна ў сэрцы шырыцца.

Юны дзень далёкі,— як дакор.

Сорак птушак,

Прылятайце з выраю!

Сорак раўчавін,

Імчыце з гор!..

Беларусь захлынула й цябе,

Як замова,

Вяснова й зімова.

Слухай жа:

У крынічнай журбе

Журыцца

Беларуская мова!

Слоў сузор'і

Ласкава крані —

Не пачуеш папроку, пярэкі.

Мове роднай маёй карані

Вымывалі

Славяншчыны рэкі.

Быццам дыхае глыбіня,

Толькі ўслухайся:

пушча,

пашча,

Пошапт шчэбету —

шпачаня.

Не бывае

Мовы прапашчай!

Я, Андрэй, прыкінуў:

Калі б,

Ці, па-руску кажучы,

если

Не варочаў ты слоўных глыб,

Ты абраў бы пасаду цеслі.

Воку востраму —

Востры склюд!

Прасмалілі б жывіцай трэскі.

Праступаюць вякі

Праз хлуд:

Чысціня нашых моў,

Як фрэскі.

...А лаўжоўе звязуць вазакі,

Толькі б полымя

Добра шугала!

Ты ж пісаў:

Віцебскія васількі

Захлынулі сінечай Шагала.

Іншаму апяваць зару б,

Іншы любіць

Жарству гравеек.

Ад разваг

Белавежы зруб,

Як i ў Мураме,

Муравее.

Не зглушыла свиpели

Дрэль.

Антысвет

На прыгоды прыгодны.

Добры дзень,

Антыскептык Андрэй —

Рускай мовы вялікі прыгонны!

Адвячорак красавіка,

Як кузаў грузавіка,

З верхам

напоўнены гукамі.

Красавік

Яшчэ на далоні хукае.

Ціша,

Як тая падкова гулкая,

Што зляцела ў стаенніка

З капыта

I па бруку коціцца,

Аж рэха выгуквае:

— Лю-ба-та!..

Зайшліся лапкі

ў вярбовых коцікаў.

Студэнткі

Трымаюць пад пахамі папкі,

Гарачымі вуснамі

Грэюць коцікам лапкі...

Тут яўна быў бы

трэці лішні

I ўсемагутны Усявышні...

А шчодра я сябе растрачваў.

Была раллёю ўдзячнай ты.

I яхкалі

ў крыві гарачай.

Жадання прагныя харты.

Былі яны сабой заняты,

Асцерагаліся радзей,—

Даверлівыя птушаняты

Тваіх спалоханых грудзей...

Хоць надзьмі шар зямны

Праз саломінкі ніпель!

З разнатраўнай маны

Сеткі выхітрыў ліпень.

Ноч прадонных вачэй.

Вуснаў прагная потай.

Кроў, бунтуй!

Кроў, званчэй!

Розум,

Роздум твой потым!

Спёку выцер з чала

Надвячорак бывалы.

A спакусы пчала

Вусны аблюбавала.

Сэрца,

Сцішы свой грук.

Для вачэй —

Толькі смугласць,

Для разгубленых рук —

Грудак пудкіх акругласць.

Потым крык,

Потым плач,

Потым будуць усхліпы.

Сёнпя любую лашч —

Плашч зялёны

У ліпы...

Што параю-выраю,

Дзе шукаць вам броды,

Маладога выраю

здзіўленыя бровы

Лістаслед адсырае

Смутнаю парою...

Нада мною выраю

здзіўленыя бровы.

Ласку лота шчырую,

Неруш чабаровы

Нагадалі

Выраю

здзіўленыя бровы...

I

Залева не расплятае кос:

Схоў —

Пад скалою!

Дафніс шукае коз.

Коз

Падганяе Хлоя.

Уздрыгваюць вейкамі

Крылы стракоз:

Раскошна ў даліне згоды

Спакою...

...Хлою —

Недаткнёнку-сасонку

Нарадзіла зялёная Хвоя,

Спавівала Хлою

I мглою...

...Багоўка

На пальцы ў Хлоі

Знічкай малою;

Бочкам пярсцёнка:

Не суроч,

Нарачонка!..

...Сарамяжлівасці дзявочай

Палоннік —

За пазухай Хлоі стракоча

Конік.

Божа,

Як Дафнісу

Да яго дакрануцца?

Хлоя можа

Прачнуцца...

...Дафніс!!!

...Падае

неба дах

ніц...

Зорамі...

неба вачэе.

— Што на вячэру?

— Яглі...

(Пацалаваліся

i спаць ляглі...)

ІI

— Халодная коўдра,

Хоўра!

— Чаго ваўкамі маўчым?

Бульбу смажыць на чым,

Нa лою?..

(Хлоя?)

— Спруцяней,

Дарахвей!

(Дафніс?)

Дыхні,

с-сабака!

Цягне як з бензабака.

Мокнеш у гаражы!

...Хоць варажы

На мігатлівых пялёстках

Газавай пліткі...

(Высах з лёстак

раўчук плыткі...)

...Горбіцца

Сантыменту правізар,

Празорлівы тэлевізар:

— Хэло! Я

Цябе чакаю,

Хлоя,..

...I рэха

пагасла

ахне:

Дафн-

ні-

сс!

Пазелянелі

Ікры ў коніка,

Пакуль скакаў

Ля мікрафоніка.

Але хапіла й салаўю,

Пакуль даваў ён

Інтэрв'ю.

— І ў інтэрв'ю

Я не ўтаю:

Нялёгка салаўю.

Гняздоўе ўю,

Кармлю сям'ю.

Не да тугi —

Растуць даўгі.

Сям'я расце,

Гняздо ў кусце.

Расу трасу —

Сям'ю паю,

Пяю,

А працы — у-ю-ю-ю!

А ты паслухай

Голас з плёнкі —

Нi пра сям'ю,

Нi пра пялёнкі...

Зоркі — выкрасанкі!

Санкі

згоркі

Гонка мчаць, куляюць у сумёт.

У маленстве дым i ўранні горкі.

Толькі сон i саладзей за мёд.

Зрання ўсё табе — i сум i радасць —

Падуладна, як гаспадару.

Лёгка абтрасацца,

Лёгка надаць,

Лёгка падымацца над гаpy.

На гары — сябры.

Яшчэ іх многа!

Колькі будзе к вечару ў жыцці?

Падымацца —

Не збіваць нікога,

I не прабівацца, —

Лёгка йсці!..

Азарылі неба азярыны.

Азярная зоркая вада.

Ручаёў лясных глухія рыны,

I дупла аглухлая бяда.

Вечалле — спрадвечным цыферблатам.

Стрэлкаю секунднай — страказа.

Зорка ранняя сплыла — была там,

Як сляза па вайстраку ляза.

Дзе травіца Брацетка й Сястрыца?

З песні муравой заняўся б роў!

Доль мне, лес, ва ўнуку паўтарыцца,

Затрымацца ў памяці сяброў...

Вам, дубкі-пушчаны, распушчацца.

Лёду не баіцца яшчэ мель.

Іць, як ніць, звініць якраз па-ўшацку:

Брыка едзіць i гудзіць шчамель.

Нe спяшаўся зрэзаць цень мой сынні

(Час, забудзь па час на маразы!)

З цыферблата азяровай сіні

Сіняй стрэлкай сіняй страказы...