Улӑп таврӑнни

IV

Озал килсе кайнӑранпа вӑхӑт нумай та иртменччӗ, каялла вӗҫтерсе те ҫитрӗ. Ку хутӗнче вара илемлӗ кӳмепе. Унпа пӗрле юланутҫӑсем — тӗреклӗ нӳкерсем. Шӗвӗр сӑнӑ вӗҫӗсем хӗвел ҫинче йӑлтӑртатса тӑраҫҫӗ, хӗҫҫисем те ҫирӗп хурҫӑран. Таврара халӗ вӗсене хирӗҫ тӑма пултаракан вӑй ҫук. Мӗн тӑвас теҫҫӗ, ҫавна тума пултараҫҫӗ, никамран та нимӗн те ыйтса тӑмаҫҫӗ.

Акӑ, кӳме кӳлнӗ лашасем Ватрас килӗ патне ҫитсе чарӑнчӗҫ. Кӗтсе илекенсем вара йышлӑнах мар, турханӑн ҫывӑх тарҫисем кӑна. Усал хыпар утпа ҫӳрет тенӗ пек, ял ҫыннисем кунталла кам ҫывхарнине сиссессӗнех килӗсене тарса кӗнӗ, хӑшӗ-пӗри пытанма та шут тытнӑ. Паллӑ ӗнтӗ, Эсрел енчен ырӑпа килекен пулас ҫук.

Кӳмерен малтан Озал тухрӗ, ун хыҫҫӑн — ҫамрӑк хӗрарӑм. Кӗтмен хӑна Ватрас патне пырса алӑ пачӗ те: «Ку манӑн арӑм пулать, Селиме ятлӑ», — терӗ.

Лешӗ пиҫнӗ ҫӗмӗрт пек хура куҫӗсемпе турхан ҫине именӳллӗн пӑхса илчӗ те пуҫне пӗкрӗ. Ак тамаша, Ватрас чӗрине темӗскер чӗпӗтсе илнӗ пекех туйӑнса кайрӗ. Мӗншӗн ҫак чиперкке питӗ палланӑ ҫын пек курӑнать. Пысӑк куҫсем, ҫӳхе тута, илемлӗ янах шӑмми…

— Пӑрчкан ӑҫта? — ыйтрӗ Озал.

— Пӳртреччӗ пулас, — терӗ Ватрас.

— Кӗрер апла, — аллине сулчӗ Озал ҫамрӑк арӑмӗ ҫине пӑхса илсе.

— Эй, хӗрарӑмсем, ӑҫта эсир, — кӑшкӑрчӗ кӗнӗкӗменех Ватрас.

Тӗпелтен Амине тухрӗ.

— Пӑрчкан ӑҫта тата?

— Кунтах-ха, — илтӗнчӗ хӗрарӑм сасси.

Кӗҫех хӑй те курӑнса кайрӗ. Селиме чӑтса тӑраймарӗ, анне! тесе чупса пычӗ те Пӑрчкана ыталаса илчӗ.

— Селиме, эсех-и ку, хӗрӗм? — терӗ амӑшӗ чӗтрекен сасӑпа. Иккӗшӗн те куҫӗсем шывланчӗҫ.

— Анне, сана илме килтӗм. Текех эпӗ тарҫӑ мар, Озал арӑмӗ, — пӗлтерчӗ хӑйӗн ырӑ шухӑшне Селиме. — Упӑшкам та кунтах.

— Эпӗ те кунтах, — сасӑ пачӗ Озал.

— Ав мӗнле иккен ӗҫсем, — терӗ Пӑрчкан хӑвӑрт капланса килнӗ ҫиллине чарса. Озал ятне илтсенех пӗтӗм ӳтне сивӗ ҫапрӗ. Эппин вӑл хӑй хӗрне качча илнӗ. Лешӗ, паллах, пӗлмест. Тен, пӗлмелле те мар. Ҫапла лайӑхрах та пулӗ. Халӗ пурпӗрех нимӗн те тума ҫук. Пӑрчкан хаш! сывласа илчӗ те лӑпланчӗ.

— Кӑмӑлу пулсассӑн эпӗ хирӗҫ мар, — сасӑ пачӗ Озал.

— Анне, манӑн санпа пӗрлех пурӑнас килет. Хӗрӳ текех чухӑн мар.

— Пӗрле пурӑннине мӗн ҫиттӗр ӗнтӗ, — хутшӑнчӗ калаҫӑва Амине кӗтнӗ самант ҫитнишӗн хӗпӗртесе.

Сӑлтавӗ пурах ҫав. Пӑрчкан кунта пурӑнма пуҫлани килти лару-тӑрӑва самаях улӑштарчӗ пек. Те Аминешӗн кӑна ҫапла пек туйӑнать, те чӑнах та ҫавӑн пек. Хӗрарӑм чӗри сисетех ҫав. Ватрас Пӑрчкана хӗрхенни паллӑ-ха ӗнтӗ. Анчах ҫак хӗрхенӳре темле кӑмӑл турамӗ те пур пек. Ӗлӗкхи юрату туйӑмӗ пачах сӳнмен пулас. Тепӗр чухне тата Ватрас Пӑрчканшӑн тем тума та хатӗр пек туйӑнать. Ҫитменнине тата ачисем те хӑвӑрт хӑнӑхса ҫитрӗҫ, Пӑрчкан аппа та Пӑрчкан аппа тени кӑна илтӗнет. Уйрӑмах Алмас килӗштерет. Иккӗшӗ калаҫса ларнине Амине пӗрре ҫеҫ курман. Пӑрчканӗ те ютшӑнми пулчӗ, суккӑр пулсассӑн та алӗҫпе те пулин пулӑшма тӑрӑшать. Акӑ, нумаях пулмасть Алмас валли хӗлле тӑхӑнмалли ӑшӑ кӗпе ҫыхса пӗтерчӗ. Халӗ вара Калима валли вӑрӑм чӑлха ҫыхать.

Тепӗр тесессӗн, Аминен кӗвӗҫме сӑлтавӗ пысӑках та мар пек. Йывӑр хуйхӑпа хуҫӑлнӑ куҫсӑр хӗрарӑм Аминепе танлашма пултараймасть ӗнтӗ. Ҫав хушӑрах ҫынсем калаҫнине илтсессӗн…

Халӑх ҫӑварне шӑналӑк карма ҫук. Ватрас икӗ арӑмпа пурӑнать тесе шӑл йӗрекенсем те тупӑнсах тӑраҫҫӗ.

Ытла та кӗтмен ҫӗртен сиксе тухрӗ-ҫке ҫак самант. Пӑрчканӑн халӗ мӗн тумалла-ха? Мӗнле ҫулпа кайсассӑн тӗрӗсрех пулӗ-ши? Ашшӗ хӑй хӗрӗпе пурӑннине мӗнле чӑтса ирттермелле-ха? Селиме калаҫӑвне илтсессӗн вӑл хӑйне телейлӗ хӗрарӑм пекех тыткалани сисӗнет. Начар ҫын арӑмӗ мар вӗт-ха. Юлашки вӑхӑтра тата чи кирлӗ ӗҫсене Эсрел ытларах Озала хушать.

— Анне, ман сана пӗртте ют ҫын патӗнче усрас килмест. Сӑмахлӑ ҫӑкӑр пыра хырать теҫҫӗ.

Ҫак сӑмахсене илтсен Ватрас кӑштах сӑнран улшӑнчӗ пек. Сӑмахлӑ ҫӑкӑр… Мӗншӗн ҫапла калать вара вӑл? Тепӗр тесессӗн, амӑшӗ хӑйӗн ӗлӗкхи тусӗ патӗнче пурӑннине ӑҫтан пӗлтӗр-ха вӑл. Турхан килӗнче ҫӑкӑр ҫителӗклӗ. Пӑрчкан сывлӑхӗ те самаях лайӑхланчӗ, сӑнран та улшӑнчӗ. Тимлӗрех пӑхсан ҫамрӑк чухнехи илеме те асӑрхама пулать.

— Пӑрчкан, хӑвӑн ирӗкӳ. Кунтан сана никам та хӑваламасть. Кирлех пулсассӑн уйрӑм пӳрт те лартса парӑпӑр. Нимепе пуҫӑнсан часах пулӗ. Хӑвна пӑхакансене те тупӑпӑр, — терӗ Ватрас ҫамрӑк тусӗ иккӗленсе тӑнине сиссе.

— Хӗрӗм, ырӑ кӑмӑлушӑн тавах сана. Мана кунтах лайӑх, читлӗхри ырлӑх кирлӗ мар. Маншӑн Ватрас ҫӑкӑрӗпе пурӑнни хӑех пысӑк парне.

«Пӑх-ха эсӗ ӑна, ниепле те килӗшмест, — шутласа илчӗ Амине. — Ӗмӗрӗме ҫак куҫсӑр хӗрарӑмпах пурӑнса ирттерме тивет-ши вара?» Каламалли сӑмахӗсем те пурччӗ те-ха унӑн, Ватрасран иртеймерӗ. Турхан сӑмахӗ халӑхра ҫеҫ мар, килте те саккун.

— Кунтах юлатӑп. Вилсессӗн те аттепе анне выртнӑ ҫӗре лекесчӗ, — терӗ татӑклӑн Пӑрчкан.

«Вилӗме аса илет тата. Мӗнле ҫинине пӑхсан ҫӗр ҫула та ҫитӗ. Куҫӗ курманни ҫеҫ, ытти пурте сывах хӑйӗн. Тен, эпӗ ҫук чухне Ватрас ун ҫумне кӗрсе выртмасть пуль те», — ҫуралчӗ чӑн-чӑн кӗвӗҫӳ туйӑмӗ. Амине тарӑхнипе алӑк патнелле утрӗ.

— Амӑшӗ, хӑнасем валли апат хатӗрле-ха. Лешсене те ҫитерме тивет пулӗ, — хушрӗ турхан…

Озал паян хырҫӑ пухма килменнине ҫынсем чухласа илчӗҫ ӗнтӗ. Чӑтса тӑраймарӗҫ, турхан килӗ умне пуҫтарӑнчӗҫ. Нарпи те кунтах. Сасартӑк турхан килӗнче кӑшкӑрашни, макӑрни илтӗнсе кайрӗ. Тухрӗҫ. Малта арҫынсем. Ҫынсем пурте пуҫне чикрӗҫ, калпакӗсене хывса хул хушшине хӗстерчӗҫ.

— Озал, тархасшӑн, итле-ха, Алмаса хӑвар. Ун вырӑнне Эсрел ывӑлӗ валли хӗрӗме парӑп! — макӑрса кӑшкӑрчӗ Амине.

— Ҫук! Эсрел мӗнле хушнӑ, ҫавӑн пекех пулӗ, — татса хучӗ Озал. — Астӑвӑр, вӑл хушнине пурнӑҫламасан — хӑвӑрах пӗлетӗр.

— Ватрас! Мӗн пулса иртет вара кунта? — ыйтрӗ маларах тухса тӑнӑ Чӗкеҫ.

— Алмаса кунта хырҫӑ япӑх пухӑнать тесе салукшӑн илсе каяҫҫӗ, — пӗлтерчӗ турхан.

— Эй, ял-йыш! Ҫамрӑк турхана парса ямалла мар пирӗн! — кӑшкӑрчӗ Чӗкеҫ. Унтан никама пӑхса тӑмасӑр Алмаса аллинчен ярса тытса халӑх хушшинелле сӗтӗрчӗ. Ак тамаша, юнашарах Нарпи те курӑнса кайрӗ, Алмаса тепӗр аллинчен тытрӗ. Анчах ӗҫ ӑнӑҫмарӗ. Эсрел ҫыннисем хӗҫҫисене туртса кӑларсассӑн ҫынсем тарса пӗтрӗҫ. Кусене иккӗшне нухайккапа хӗртрӗҫ. Анчах Нарпи питӗ ыратнинех туймарӗ. Чӑтӑмлӑ вӑл.

Урапа тапранса каяс умӗн Алмас Нарпи еннелле ҫаврӑнса кӑшкӑрчӗ:

— Кӗт мана! Пурпӗрех таврӑнатӑп!

Нарпи макӑра-макӑра килелле утрӗ. Кӗҫех ӑна Чӗкеҫ хӑваласа ҫитрӗ те кӑштах та пулин лӑплантарас тесе сӑмах тапратрӗ.

— Маттур хӗрача эсӗ, Нарпи. Пурте сан пек пулсассӑн… Ҫав хӑравҫӑ арҫынсене вӗсене… Юрататӑн пулас Алмаса. Хӑй те килӗштерет ӗнтӗ, ахальтен-и кӗтме хушрӗ вӑл сана.

— Кӗтме пулӗ-ха. Ҫаврӑнса килейӗ-ши? Эсрел вӗлерсессӗн…

— Ҫук, ҫук. Вӗлересси пирки калаҫу та пулма пултараймасть. Эсреле кирлӗрен илсе кайрӗҫ ӗнтӗ ӑна. Ватрас шанӑҫран тухса пырать пулас. Курӑн ак, Эсрел Алмаса турхана лартӗ. Эсӗ вара турхан арӑмӗ пулса тӑрӑн. Ҫапла пуласса питӗ шанас килет. Маттур эсӗ, Нарпи, аҫу пекех маттур.

— Ман атте мӗнлерех ҫын пулнӑ?

— Кукаҫу каласа памасть-и вара?

— Вӑл ытларах аннене кӑна аса илет ҫав.

— О, сан аҫу пек арҫын ку ялта урӑх пулман та пулӗ. Хитреччӗ, вӑйлӑччӗ. Акатуйсенче кӗрешсе яланах мала тухатчӗ, паттӑр ятне илетчӗ. Санӑн пулас аннӳпе ҫӳренишӗн кӑштах кӗвӗҫеттӗмӗр те, ӑмсанаттӑмӑр та. Анчах вӑйпа юраттарма ҫук. Хам еннелле ҫавӑрас тесе самаях тӑрӑшрӑм, юмӑҫ патне те кайса пӑхрӑм, ӗҫ тухмарӗ. Юлашкинчен вара ман пуҫӑмра хӑрушӑ шухӑш ҫуралчӗ: ҫак юратнӑ арҫынтан ача пултӑр тесе тӗлпулу шырарӑм. Меллӗ самант тупӑнчех.

Пӗрре ҫапла сан аҫу лавпала арманалла кайнине асӑрхарӑм. Эпӗ те килтисенчен ыйтса тӑмасӑрах пӗр михӗ тырӑ тултартӑм та вӗҫтертӗм. Вӑхӑт ун чухне каҫ еннелле сулӑннӑччӗ ӗнтӗ. Эпӗ ҫитнӗ тӗле аҫу авӑртма пуҫланӑ иккен. Унӑн тырри чылай пулнине кура армантах ҫӗр каҫма тиврӗ. Телейлӗ каҫ пулчӗ вӑл маншӑн. Мӗнле пуҫланса кайнине хальхи пекех астӑватӑп, аҫу та куҫ умӗнчех.

Арманта унта ҫӑнӑхӗ мӗнлерех тухнине тӗрӗслесех тӑмалла, вӗтӗ-и, шултрарах-и? — алла илсе пӑхмалла. Шӑпах ҫав самантра эпӗ аҫу патне пытӑм та пичӗ ҫине шап-шурӑ ҫӑнӑх сирпӗтрӗм. Вӑл кула-кула хӑвалама пуҫларӗ. Ярса тытрӗ те хыттӑн чӑмӑртарӗ, тутасем те пӗр-пӗрин патнелле туртӑнчӗҫ…

— Эсӗ те ҫав, Чӗкеҫ, — терӗ Нарпи тӗлӗннипе.

— Юратнӑ эпӗ ӑна. Тен, ҫавӑнпах хама ирӗке ятӑм.

— Авланнӑ пулнӑ-и вара вӑл ун чухне?

— Туйӗ пулманччӗ-ха. Вӑл вӑхӑтра мана тепӗр шухӑш та канӑҫ памастчӗ: тен, савӑшу хыҫҫӑн ман еннелле ҫаврӑнӗ? Ҫук, пулмарӗ. Эпир кунта хамӑр юратупа та хуҫа мар. Веҫех турханпа мӑчавӑр аллинче. Кам кампа мӑшӑрланмаллине ытларах ҫавсем татса параҫҫӗ.

— Ҫакна эпӗ хам та асӑрханӑ-ха. Ачисене пӗрлештерес умӗн пурте кукаҫи патне пыра-пыра каяҫҫӗ. Лешӗ вара йӑх пирки ыйтса пӗлет, ҫывӑх тӑвансен мӑшӑрланма юрамасть тет. Унсӑрӑн ӑру начарланать тет.

— Халӗ вара сана никама каламаннине калас тетӗп. Анчах сӑмах пар, никама та шарламастӑп тесе хӗвелпе уйӑх умӗнче тупа ту.

— Тупа тӑватӑп.

— Ҫӗр ҫырт.

Нарпи чӗркуҫленсе ларчӗ те ҫӑвара тӑпра хыпрӗ. Чӗкеҫ айккинелле пӑхса илчӗ те шӑппӑн:

— Тепӗр тӑхӑр уйӑхран ман ача ҫуралчӗ, — терӗ. — Ывӑл ача.

— Ан тӗлӗнтер-ха. Халь ӑҫта вара вӑл?

— Малтан ҫине тӑрсах кӑкӑр патне туртӑнатчӗ. Виҫҫӗмӗш кунне чирлерӗ, макӑрма пуҫларӗ. Вара эпӗ юмӑҫ патне вӗҫтертӗм. Ҫитнӗ ҫӗре сывлайми те пулчӗ. Юмӑҫ та чӗртеймерӗ. Вилчӗ вӑл.

— Апла эппин вӑл ман пичче пулнӑ.

— Ҫапла пулса тухать ӗнтӗ.

— Пит ют ҫынсемех мар эпир санпала, Нарпи. Пуҫна ан ус, хӗрӗм. Юрататӑн пулсассӑн кӗт. Куратӑн пулӗ, Ватрас та ватӑлса пырать. Ҫамрӑк турхан пулатех ӗнтӗ.

Ҫак калаҫу Нарпи шухӑшне пачах та тепӗр майлӑ ҫавӑрса ячӗ. Чӗкеҫ пирки ахалех япӑх калаҫаҫҫӗ. Тавҫӑруллӑ хӗрарӑмах иккен вӑл. Телейсӗр юрату хуҫнӑ ӑна. Ҫавна пулах вӑл пурнӑҫ ҫине урӑхларах пӑхать, хӑйне те тивӗҫлипе хакламасть. Анчах хӑюллӑхӗ те ҫук мар, Алмасшӑн еплерех сиксе ӳкрӗ вӑл. Тем тума хатӗр.

Чӗкеҫ килне кӗчӗ те каҫхи апат пӗҫерес тесе кӑвайт чӗртме тытӑнчӗ. Ку вӑл час пулакан япала мар. Вутчульне хурҫӑ тимӗрпе ҫапса кӑларнӑ хӗм пӗрчисем малтан ӑвӑ ҫине ӳкрӗҫ. Лешӗ кӑштах мӑкӑрланма тытӑнсан Чӗкеҫ хуллен вӗре-вӗре илчӗ. Ӑвӑ йӑлкӑшсах ҫунма тытӑнчӗ. Кӑвар хуллен ҫӳхе те типӗ хӑйӑсем ҫине куҫрӗ. Вучах чӗрӗлчӗ. Шыв вӗреме кӗрсессӗн типӗ тинкӗле ямалли кӑна юлчӗ.

Шӑп ҫав самантра пӳрт умӗнче ура сасси илтӗнсе кайрӗ. «Тахӑшӗ килет ӗнтӗ», — тесе шутласа илчӗ Чӗкеҫ ҫи-пуҫне, ҫӳҫне тӳрлеткелесе. Пӳрте Амине кӗрсе тӑчӗ. Аллинче пысӑках мар чӗрес. Кил хуҫи кун пек сумлӑ хӑна килессе ӗмӗтленме те пултарайман. Турхан арӑмӗ хӑй ҫитрӗ.

— Алмас кайрӗ те кил пушанса юлчӗ, — пуҫларӗ калаҫӑвне Амине. — Ӑшӑм вӑркать. Никампа калаҫма ҫуккипе килтӗм ӗнтӗ.

— Иртсе лар. Сире валли Пӑрчкан пур мар-и вара? Хирӗҫсе каймарӑр пуль те?

— Йӑлӑхтарса ҫитерчӗ ӗнтӗ. Ларать тумлантарнӑ тунката пек. Ватраспа кӑна калаҫарах парать.

— А-а… Ахальтен каламаҫҫӗ пуль ҫав турхан икӗ арӑмпа пурӑнать тесе, — кулса илчӗ Чӗкеҫ. — Кӗвӗҫӳ пурри сисӗнет.

— Чӗкеҫ, пулӑш-ха. Ахаль тумӑп. Эсӗ ҫак пыл чӗрессине илсе ларт-ха, — сӗнчӗ Амине. — Пулӑш мана, тепре пулӑш.

— Мӗн тумалла вара?

— Ҫав Пӑрчканран хӑтӑласчӗ.

— Тупнӑ кулянмалли, кӑлар та яр.

— Ватрас хӳттипе пурӑнать ҫав. Унтан епле иртӗнха. Пулӑш мана, Чӗкеҫ. Ылтӑнӑм та пур. Хӗрхенмӗп.

— Мӗнпе пулӑшӑп-ха сана? Кала эсӗ.

— Хам та пӗлместӗп ҫав. Нимӗн тума аптранипе килтӗм ӗнтӗ.

— Тен, ӑна наркӑмӑш ярса памалла?

— Ун пирки шутласа пӑхнӑ-ха эпӗ, анчах Ватрас хӑвӑрт тавҫӑрса илессӗн туйӑнать. Сӗтел хушшинчи вилӗмӗн сӑлтавне тупма йывӑрах мар. Апат юлашкине йытта парса пӑхӗ те… Кереме кӗлӗ тума кайнисӗр пуҫне ниҫта та тухмасть вӗт-ха.

— Эсӗ ӑна кӳлӗ хӗррине кӗпе ҫума яр хӑв тумна хӑвах ҫу тесе. Унта вара куҫ курӗ. Тӗттӗмленме пуҫласан хуш. Уншӑн пурпӗрех вӗт, яланах тӗттӗм.

Амине ҫапла турӗ те. Пӑрчканӑн хуралнӑ кӗпине кӗл шывӗнче вӗретрӗ. Унтан чирлерӗм пулмалла, пуҫ ыратать тесе кӗпине кӳлӗ хӗррине кайса чӳхеме Пӑрчкана хушрӗ. Лешӗ итлерӗ. Акӑ вӑл хӑрах аллипе кӗпе янӑ йывӑҫ витрене йӑтрӗ те урама тухрӗ. Тепӗр аллинче — туя. Вӑл пулӑшнипе кӳлӗ хӗррине илсе ҫитерекен сукмака тупрӗ. Хӑй тӗрӗс утни пирки те иккӗленмерӗ. Унӑн ҫивӗч хӑлхисем шапасен юррине инҫетренех илтрӗҫ. Кӳлӗ хӗррине ҫитсессӗн туяпа шыва тӗрӗслесе пӑхрӗ те витрери кӗпене кӑларса чӳхеме тытӑнчӗ. Йывӑҫ тӗмми хыҫӗнче пытанса тӑнӑ Чӗкеҫ ун патнелле васкарӗ. Пӑрчкан патне ҫитиччен тӑват-пилӗк утӑм кӑна юлнӑччӗ, ҫӳлтен тахӑшӗ кӑшкӑрчӗ:

— Пӑрчкан аппа, тӑхта-ха, хамах чӳхесе парӑп!

Чӗкеҫ шартах сикрӗ, ҫаврӑнса пӑхрӗ те Калима чупса аннине асӑрхарӗ. Анчах хӑвӑрт тавҫӑрса илчӗ, Пӑрчкан кӗпине хӑй чӳхеме тытӑнчӗ.

— Ах, ҫав Аминене, куҫ курман ҫынна ҫапла кӑларса яма юрать-и вара? — вӑрҫса илчӗ Чӗкеҫ.

Калима та ҫитсе тӑчӗ. Каялла вара виҫҫӗн хӑпарчӗҫ. Уйрӑлнӑ чухне хӑйне пулӑшнӑшӑн Пӑрчкан Чӗкеҫе тав турӗ…

Ҫак ӗҫе Амине те вӑрттӑн сӑнаса тӑчӗ, анчах хӑйне палӑртмарӗ, киле тепӗр енчен пырса кӗчӗ.

Тепӗр кунне Ватрас ялсем тӑрӑх тухса кайрӗ. Унсӑрӑн юрамасть. Сӑнасах тӑмасассӑн пӑхӑнми пулас хӑрушлӑх пур. Ӑна халӗ ытларах тырӑ-пулӑ еплерех ӳсни кӑсӑклантарать. Кӑҫал хырҫӑ нумайрах тӳлесе хӑйне Эсрел умӗнче лайӑхрах кӑтартмалла. Унсӑрӑн Алмаса йывӑр тивет.

Ватрас тухса кайсассӑнах Амине мунча хутса ячӗ. Шывне те нумай йӑтрӗ, вуттине те шеллемерӗ. Мунча кӗме хӑйпе пӗрле Пӑрчкана та илсе кайрӗ. Хывӑнчӗҫ, кӑштах тарласа ларчӗҫ. Пӑрчканӑн ӳчӗ пит ватах та мар пек. Амине мӗнлереххине вара вӑл нихӑҫан та курас ҫук. Милӗкпе те ҫапӑнчӗҫ. Мунча умне тухса сывласа илнӗ хыҫҫӑн Пӑрчкан ҫӑвӑнма тесе урайне ларчӗ. Амине пысӑк тӑм чашӑка ӑшӑ шыв тултарчӗ те Пӑрчкан умне лартса пачӗ. Лешӗ питне ҫума тытӑнчӗ. Ҫав хушӑра Амине мунча кӑмаки умӗнче ларакан савӑтран ҫур витрене яхӑн вӗри шыв илчӗ те Пӑрчкан патнелле ҫаврӑнса тӑчӗ, лешӗ пуҫне ҫӗкленӗ самантпа усӑ курса вӗреме кӗнӗ шывпа питӗнчен сапрӗ. Лешӗ аллипе питне хупласа кӑшкӑрса ячӗ. Амине витрене айккинелле печӗ те Пӑрчкана хыҫалтан пырса пусса пуҫне шыва чикрӗ, лешӗ тем пек тапалашсассӑн та тытса тӑма вӑй ҫитерчӗ. Чунӗ тухсан ун ҫине татах вӗри шыв сапрӗ. Вара хӑвӑрт тумланчӗ те киле васкарӗ. Кӑштах тӑрсассӑн урамра хӗрсемпе калаҫса тӑракан Калимана чӗнсе илчӗ те Пӑрчкан аппӑшне кайса пӑхма хушрӗ.

Нумай та вӑхӑт иртмерӗ, Калима чупса кӗчӗ.

— Анне! Пӑрчкан аппа нимӗн те шарламасть, тӑнне те ҫухатнӑ пулмалла, — терӗ макӑрас пек сасӑпа.

Вара вӗсем иккӗшӗ те кӑшт айккинерех ларакан мунчана чупса кайрӗҫ. Амине Пӑрчканӑн юн тымарне тытса пӑхам пекки турӗ, ятран та чӗнсе илчӗ. Лешӗ, паллах, нимӗн те шарламарӗ.

— Ним калама та аптратӑп, те сӗрӗм тивнӗ, те вӗри шывпа пиҫсе кайнӑ? Мӗншӗн пӗччен хӑвартӑм-ши? Пуҫӑм ыратнӑ пек пулчӗ те маларах тухрӑм ҫав, — терӗ Амине.

— Атя-ха часрах илсе тухар, тен, уҫӑ сывлӑшпа тӑна кӗрӗ, — сӗнчӗ Калима мунча алӑкне уҫса ярса. — Тӑхӑнтарар ӑна.

Ӳчӗ Пӑрчканӑн хӗрлӗ хӑмач тӗслех, ун ҫумӗнчи вӗри кӗпе витӗр те тапса тӑрать. Йӑтма пикенчӗҫ, анчах меллех мар. Йывӑрскер иккен вӑл. Вара ӑна ҫавӑнтах майлаштарса вырттарчӗҫ.

Кӗҫех Ватрас та ҫитрӗ. Мунча умӗнче макӑрса тӑракан хӗрне курсассӑн лашине кӑкармасӑрах чупса пычӗ.

— Мӗн пулнӑ вара? — ыйтрӗ турхан.

— Пӑрчкан аппа вилсе выртнӑ, — терӗ Калима мунча умнелле тӗллесе кӑтартса. — Вӗри шывпа пиҫсе кайнӑ пулас.

— Аннӳ ӑҫта вара?

— Ҫынсене чӗнме кайрӗ.

Ватрас Пӑрчкан патне ҫывхарса нимӗн шарламасӑр чылайччен пӑхса тӑчӗ. Капланса ҫитнӗ куҫҫульне чараймарӗ. Калима вара ашшӗ макӑрнине пӗрремӗш хут курчӗ.

Пӑрчкана тӑванӗсем выртакан масарах пытарчӗҫ.