La skeleta brigado

Kvina ĉapitro

La unua sufiĉe grava eraro estis tio, ke Fécamp, kondamnita kiel krimulo estis tute senkulpa.

Ĝi estas sufiĉe ĝena eraro, pri kio neniu scias. La dua manko: la farinto tute ne estas menciita en la dokumentoj.

Ĉar la farinto estis monero kvin centima.

Ĝi estas bona, ĉu ne?

Nun ni vicigu la eventojn:

La oazo Ulogi, rolanta en la akto, kiu nur formale ricevis lokon en la oficila dokumento, ĝi estas iu ĉefrolulo de la afero. La alia ĉefrolulo, kiun la akto tute ne mencias, estas araba virino, nomata Saiĝa, la efektiva kaŭzo de la kulpo de Fécamp; kaj la tria plej grava rolulo — kiel instiganto kaj komplico — la densa, bolanta sango de viro, kaj la tepida, peza, afrika nokto, kiam la silento estas timiga en la dezerto, kaj la soldatoj spiregante baraktas sonĝante.

Unue ni rigardu la enigman oazon Ulogi.

Ulogi estas relative moderna loko, sudokcidente de Atlaso, profunde ene de Saharo, kaj ĝi estas fama pri tio, ke tre multaj pilgrimantoj vizitas tien, ĉar oni entombigis tie la kadavron de la miraklofara, sankta marabuto, nomata Hagir.

La sankta kuracisto Hagit ripozas ducent jarojn en la moskeo de la oazo Ulogi. Okaze de la festo Ramazano oni forigas per pioĉo la ŝtonon, sub kiu troviĝas la ĉerko, kaj oni elmetas tion al la publiko por rigardi ĝin en la sanktejo de la moskeo. Tiam la kreduloj, alvenintaj de malproksime, atribuas mirindan sorĉoforton al tiu ĉerko. Onidire, kiu tuŝas per la mano la miraklofaran lignokeston el cedro, tiun ne trafos malfeliĉo.

Ĝi vere estis tiel.

Cent kaj cent kreduloj tuŝis la ĉerkon de mateno ĝis aŭroro, sen tio, ke la plej malgranda malbono estus trafinta ilin.

Sed tia tuŝo, kian malbonon kaŭzus al la homo?

La kompanio de Hery Fécamp depotis tie en kaduka fortikaĵo, kaj li renkontiĝis ĉi tie kun John Carew. Carew estis anglo, kiu forlasis la universitaton antaŭ liaj lastaj, medicinaj ekzamenoj por dungiĝi kiel fortepianisto en dancamuzejo sur Riviero. Poste li gajnis premion en Stokholmo pri liberstila luktado, baldaŭ oni menciis lin, farinte inventaĵon, kiu ebligis la utiligon de la senvalora grenventumaĵo, akirita dum la senŝeligo de rizo. Post kiam lia romano, publikita en daŭrigoj sur la paĝoj de la ĵurnalo Paris Soir, kaj ĝi vekis ĝeneralan sensacion, oni relegaciis lin el Francio, ĉar li grimpis pro veto sur la pinton de la turo Eiffel.

Post tiuj antaŭaĵoj li venis en Afrikon, en la fermdulan legion, kaj pasiginte unujaran soldatservon en la fortikaĵo n-ro 72, oazo Ulogi, kie li kaj Fécamp tuj trovis unu la alian, kiel animaj parencoj.

La du senbridaj, bohemaj junuloj baldaŭ fariĝis nedisigeblaj, bonaj amikoj. Ili ŝatis interbatadi, kanti kaj ŝerci.

La bona humoro en Ulogi estas grava afero, ĉar la proksimo de la malbonodora, sala marĉo faris la oazon tre malagrabla loko por restado. Sed nenio damaĝis ilin! Ili estis el fero!

Kaj fine, ke ankaŭ ili fariĝis viktimoj de Ulogi, tion kaŭzis ne la polvo, la proksima marĉo, la varmego aŭ alia, karakteriza Sahara afero.

La problemon, pro kiu oksidiĝis tiuj gemutuloj, konsistantaj el pura oro, oni bone konas ankaŭ en Eŭropo, rilate la neatenditajn komplikaĵojn.

Ĝia nomo ĉie estas alia, sed la sekso ĉie estas la sama: virino.

La menciita komplikaĵo en Ulogi nomiĝis Saiĝa, kaj ŝi havis maksimume dek ok jarojn. La du brovoj de Saĝa estis po unu regulaj, longaj arkoj, kaj ŝia stranga rideto faris ŝian mistike belan vizaĝon alloga. Ŝin edukis ŝia blinda avo, nomata Bochur.

La maljuna Bochur havis kafejon en Ulogi. Dum la tuta tago li sidis antaŭ la korbo, plena de ardaĵo, kuirinte kafon kaj rulumante cigaredojn unu post la alia. Kaj la du legianoj interflustradis kun Saiĝa sur iu mato, en la angulo.

Kion do ne povis venki la batalo, la dezerto, la mortiga klimato, tion venkis malsano, kiu estas same disvastiĝinta en la malnova kontinento, kiel ĉi tie:

La amo!

Ankaŭ la ĵaluzo kaj vanteco aperis, kiel komplikaĵo.

La du soldatoj enamiĝis al Saiĝa. Malaperis la amikeco kaj la bona humoro.

Ili iomete malgrasiĝis, ili ne ŝercadis, ĉesis la kantado, la akresona ridado, kaj ili samtiel sencele vagaĉis en la kazerno, senvortaj, mornaj, kiel la aliaj.

Jam ŝajnis tiel, ke Fortuno alridetas al Fécamp. Saiĝa estis pli afabla al li. Baldaŭ Carew povis esperi. Fine la knabino timis esprimi siajn sentojn.

Tiel okazis, ke iun tagon la emigma morto de la maljuna kapro, nomata Jakobo alportis la decidigan finon.

Jakobo, la kapro estis blinda unuokule, kaj ĝi provizis per lakto la domon de Bochur. La paca besto eĉ konjekton ne havis pri sia sensacia, kriminala futuro.

Samtempe alvenis kapitano Villiers, kaj li eble malpli konjektis, ke post du tagoj oni enterigos lin ĉi tie, kiel viktimon de Henry Fécamp…

Antaŭ la festo Ramadano vigliĝis la oazo. La karavanoj alvenas unu post la alia. Tagmeze enkuregas polvokovrita, terenkolora aŭtomobilo kun tri oficiroj. Kapitano Villiers veturos plu. Li pasigos nur unu tagon ĉi tie, travojaĝante al Timbuktu.

En la oazo tumultas ĉiam pli dense starantaj homgrupoj. Post du tagoj komenciĝos la Ramadana kriegado, kaoso, la amasaj preĝoj sub libera aero kaj mortodanĝera, histeria tumultado, interpuŝiĝado antaŭ la moskeo por iri al la katafalko, kie oni povas tuŝi la eltombigitan ĉerkon de Hagir. Ĝi estas tipa, orienta perplekso, kio baldaŭ malaperos senspure, kiel rapida, somera pluvego, malgraŭ ties timigaj eksteraĵoj, sendanĝeree, subite.

La soldatoj patrolis duope en la urbo por gardi la ordon. Tian duopan patrolon formas: Carew kaj Fécamp.

Ili nur iras borante al si vojon en la tumulto, kompreneble en la kafejon de Bochur.

— He, Bochur, mi kaj Carew ŝatus ekripozi, ni bezonus ian azilon.

— Venu, sinjoroj legianoj — diras la blinda arabo, kaj li ekiras al alkovo.

Malantaŭ la vendejo estis malgranda ĉambro kun argilaj muroj. Ĝi ne havas fenestron, kaj ties ununura pordo malfermiĝas al la kafejo. Sur la planko estas du matkuŝejo. Apud la kuŝejo staras la mirinda kapro, kiu nomiĝas Jakobo.

La arabo estimas la kapron, kaj ili vivas sub la sama tegmento. Kelkfoje li estimas ankaŭ la kamelon, kaj tiel li aŭtomate esprimas sian estimon al tre multspecaj skaraboj, kaj al diversaj etaj kaj tute grandaj insektaĉoj.

Carew gardis siajn dandajn kutimojn ankaŭ kiel soldato. Elpreninte parfumboteleton el sia tornistro, li aspergis la maton. Li ja estis tia. Ekzemple li ne iris en batalon nerazita. Li estis la sola legiano, kiu gladis sian pantalonon. La regimentkuracisto ofte donis laboron al la iama medicinisto en la soldata hospitalo, dirante, ke unuaranga sanatoria aŭ baneja kuracisto perdiĝis en Carew.

Ili longe konis la kapron, ĉar la eminenta dombesto estis ofta vizitanto de la vendejo. Tie ili nomis ĝin Jakobo, kaj la besto saĝe toleris tion.

Kompreneble kuloj amase zumadis ĉi tie, sed ĝi ne gravas, ĉar ĉiu legiano kunportas en sia sako dense plektitan moskitovualon.

Komence la kapro ĝenas Fécamp-on, ĉar la besto rigardas la verdan reton furaĝo, kaj balancante la kapon super tio, pikpuŝadas kaj lekadas ĝin.

— Jakobo, foriru de ĉi tie.

Vidinte, ke ĉio estas vana, li ekdormas.

Ili tute ne sciis, kiom da tempo pasis de ilia kuŝiĝo. Ili vekiĝis je tio, ke la maljuna Bochur, la blinda avo de Saiĝa skuas ilin.

— Alarmo!.. Sinjoroj soldatoj!.. Vekiĝu!

Ili salte leviĝis.

Kio okazis? Ĉu ia interbatado?! Ili rapidas.

— Hu, mia kapo kiel doloras — diras Fécamp.

— Ankaŭ mia.

La sufoka, penetra malbonodoro de la kapro, miksiĝante kun la parfumo de Carew faris prema la jam alimaniere foruzitan aeron en la senaera, malgranda alkovo.

— Kio okazis? — demandis Carew.

— Mi ne scias… — respondas la kafkuiristo. — Estas granda kaoso!

— Ni iru!

Ili jam estas pretaj por ekmarŝi. Fiksu la stileton!

— Ho!.. La kapro! — krias Bochur, kaj li genuiĝas apud la besto, kiu kuŝas sur la planko, kaj kelkfoje ektremas ĝiaj hufoj.

Kio okazis al Jakobo? Ŝajnas, ke ĝi mortis. Tio ja okazas al maljunaj kaproj.

Ankaŭ tiu Jakobo estas iu ĉefrolulo, kiun la aktoj ne menciis. Sed kiu pensus fari protokolon pri konfeso de kapro?

Sed kiomfoje mekas tia besto pli kompreneble ol kelkaj homoj, dirantaj longajn kaj signifoplenajn frazojn.

Estas paniko en la oazo!

Ŝrikado, kaosa amaskriĉado… La kameloj blekas… Suboficiro batadas per la malakraĵo de sia glavo, kaj la trumpeto konstante sonas:

Al la armiloj… Al la armiloj!

La homoj panike kuradas, kaj la militistaro kurpaŝante ĉirkaŭas la oazon Ulogi. Oni ĉie starigas mitralojn.

— Kio okazis?! — krias Fécamp preterkurante sian kamaradon, kiu estis la regiment-trumpetisto, moknomata Korko.

— La diablo liberiĝis — li respondas spiregante kaj kuras alidirekten, kie li konjektas sian plotonon. Nur post longa tempo ili ekscias la kaŭzon de la paniko.

Je la kvina horo, proksime al la oazo, ĉe la rando de la dezerto, apud la aŭtomobilo oni trovis la kapitanon kaj ankaŭ la ŝoforon mortintajn, kiuj ekveturis el la fortikaĵo ankoraŭ antaŭ la sunleviĝo.

Kamelistoj vidis burnusan homon en la malproksimo, kaj ili postkuris lin. Sed ili perdis liajn spurojn en la tumulto.

La aktujo malaperis el la aŭto, kion Villiers eĉ por minuto ne eldonis el sia mano. Ĝi enhavis eksterordinare gravajn dokumentojn, la konstruotajn militistajn bazojn, designitajn en la koloni-imperio de Afriko. La projekto temis pri severe konfidencaj hegemoniaj klopodoj.

La reakiro de la dokumentoj estis vivnecesa!

La okazaĵoj ruliĝis kun tempesta rapideco:

Ĉiu subplanda tereno de Ulogi estis fosita, ĉiu kabano preskaŭ malkonstruita, la kazerno traserĉita de la kelo ĝis la subtegmento, sed vane! La pilgrimantoj povis foriri nur po unu, post kiam oni senvestigis kaj korptraserĉis ilin.

La oazo estis ĉirkaŭita per duobla militista blokadringo!

Oni rigardis la internon de la moskeo. Eĉ! Estis malfermita la ĉerko de Hagir, pro kio preskaŭ eksplodis ribelo.

La afero okazis antaŭtagmeze. La procesio, konsistanta el mohametanaj pastroj, postis fermitan, cedran lignokeston sur siaj ŝultroj, por ke ĉiu povu vidi kaj ektuŝi la ĉerkon de Hagir antaŭ la vespera preĝado, ĉar poste ĝi denove estos masonita por unu jaro.

Patrolo renkontis la procesion sur la placo Raghib-Amur. Kamelistoj bivakis ĉirkaŭ la puto kun siaj bestoj. Ok mohametanaj pastroj portis la ĉerkon de Hagir sur siaj ŝultroj.

La leŭtenanto paŝis antaŭ ilin.

— Haltu! Malfermu la ĉerkon!

Kolera indigniĝo ekmuĝis minacante. La kamelistoj proksimiĝis pugnoskuante.

La leŭtenanto staris trankvile, ĉe liaj piedoj estis flako. Li diris malantaŭen:

— Fix! En joue!

La dekdu fusiloj estis pafprete levitaj al la ŝultroj… Du sekunda silento… Malkuraĝe ĵetita ŝtono falas al la piedoj de la leŭtenanto kaj la akvo disŝpruciĝas. La oficiro rigardas malsupren, sed li diras nenion. Li atendas.

La cirklo vastiĝas. Oni retiriĝas de antaŭ la dekdu senmovaj pafiltuboj kun mallaŭta murmuro.

— Ni malfermos la ĉerkon — li diras poste al la pastroj. — Mi ne tuŝos, nur enrigardos ĝin, kaj vi jam povas iri plu. Se vi faros ian stultaĵon, morgaŭ estos granda veado en la indiĝenaj duaroj, kaj multajn kabanojn vi devos farbi per kalko pro simbolo de funebro. Vi povas pensadi unu minuton, pastroj de Alaho…

La leŭtenanto elprenis sian horloĝon. Estis la dekdua horo tagmeze. Korko, la longakapa regiment-trumpetisto staris apud li, kaj li rigardis la oficiron kun atendo. La leŭtenanto ridetante turnis sin al li, frapetis lian ŝultron kaj kvazaŭ li komencus ian gajan paroladon, li diris mallaŭte:

— Kiam mi ordonos pafi, tuj trumpetu alarmon… Ĉu vi komprenis?

— Jes — li kapbalancis kun kontenta rikano, kvazaŭ ia humura afero estus dirita al li.

La pastroj interŝanĝis nur kelkajn vortojn. Kiam la akrasona, malgranda sonorilego signis tagmezon en la kapelo de la fortikaĵo, la ĉerko de Hagir kuŝis malfermita antaŭ la leŭtenanto.

Li mansalutis, kaj la procesio daŭrigis sian vojon en la tagmeza sonorigado.

Posttagmeze oni masonis la ĉerkon de la miraklofara Hagir, kaj la pilgrimantoj malpacience, pretaj por ekvojaĝi atendis en la militista blokadringo, ĉirkaŭanta la oazon.

Ili povis foriri nur post korpotraserĉo, unu post la alia. Sed oni ne trovis la aktujon.

Ĉiu soldato, ĉiu tornistro estis zorgeme traserĉata: nenio! Ĉiu junulo devis legitimi sian alibion, kie li estis dum la murdo: nenio.

Sed la aktujo devas esti ĉi tie.

La unuan tagon oni anoncis cent mil frankan premion al la malkovranto de la krimo. Post du tagoj jam afiŝoj anoncis ĉie, ke la denuncanto ricevos kvincent mil frankojn, kaj se li estas komplico, oni indulgos lin, kiu informos la instancon pri la farinto de la krimo.

Ĝi sonis nekredeble.

Fécamp vizitis la kafejon de Bochur antaŭtagmeze de la murdo. Oni ankoraŭ korptraserĉis la homojn. La teruro de la nokta krimo ankoraŭ tute freŝe ŝvebis super la oazo, kiam vekiĝis la sensuspektaj dormintoj. Saiĝa ne estis tie. Ŝi ne volis renkonti ilin. Oni sonorigis tagmezon en la fortikaĵo. Li vidis la prosecion sur la strato, kiel oni portis la ĉerkon.

La ĉerkon, kiu tiun tagon malfermiĝis antaŭ la okuloj de nekredulo, laŭ la deziro de eŭropa oficiro.

Poste sekvis la surprizo!

La leda aktujo estis la senpera antaŭaĵo de la afero. Li venis kun Carew sur la ŝtona kampvojo, troviĝanta malantaŭ la ekzerctereno. La aktujo kuŝis en la profundo de iu sablovalo. Litero V-o estis premstampita en ĝin. Tio servis por gardi tualetaĵojn.

— Ĝi apartenas al la murdita kapitano! La farinto ĉi tie forŝetis ĝin.

— Ni transdonos ĝin en la kontoro de la kompanio.

Carew foriris kun la aktujo, Fécamp eksidis en la kantino.

Per sia violono li esprimis sian korĉagrenon, sentitan al Saiĝa. La soldatoj silente sidis ĉirkaŭ li, kaj ili trinkis ruĝan vinon. Neniu estus konjektinta, ke tiu drinketado finiĝos per kia nekredebla dramo?

Ĝi komenciĝis fruposttagmeze. Subite alvenas Carew kun la trumpetisto, nomata Korko kaj eksidas al ilia tablo.

— La streĉa, malseka varmo bruligas ilian haŭton.

Ĝi estis strange maltrankviliga tago.

— Knaboj! — diris Carew subite. — Mi devas paroli kun Fécamp, lasu nin solaj.

La soldatoj koninte ilian komuan amaferon, sidiĝis ĉe aliaj tabloj. Ili konjektis tiel, ke okazos fatala interbatado inter la du temeraruloj. Eble ĝuste nun.

— Fécamp — diris Carew subite, — mi estas ĝisgorĝe pri Ulogi.

— Nu? Kion fari?

— Aŭskultu min! Iu el ni povas foriri kiel sinjoro, dum la alia mizere mortos.

— Hm… Kiel vi komprenas tion?

— Ĉu fronto aŭ dorso! Suprenĵetu moneron, kaj kiu divenos el ni, sur kiun flankon ĝi falis, tiu gajnos. Li estos libera, riĉa homo.

— Ĉu tiu, kiu perdos?

— Tiu kaptos la gajninton kaj transdonos lin al la instancoj, kiel la farinton de la murdo de du homoj, kaj la perdinto prenos sur sin la krimon. Li devas konfesi tion! Oni pagos la kvincent mil frankojn al la gajninto. Ekssoldatiĝinte li iros hejmen kaj estos feliĉa homo. Sed la alia estos pendumita aŭ mortpafita.

— Ĝi estas frenezaĵo, sed interesa — diris Fécamp. — Kaj kion konfesos tiu, kiu perdos? Kiel li faris la krimon?

— Li mortpafis la kapitanon kaj lian ŝoforon el malantaŭ sabloduno. Li kaŝis la aktujon, kaj li ne deziras konfesi pri tio. La gajninto de la ludo ĉu fronto aŭ dorso konfirmos tiun konfeson. Jen rigardu! Mi ankoraŭ ne transdonis ĝin… Li eltiris la kotkovritan, malpuran, ledan aktujon el sub sia kamizolo, singarde, ke neniu ekvidu ĝin.

— Tiu… leda aktujo…

— vĜi apartenas al la vojaĝpakaĵo de la murdita kapitano Villiers. Ĝi estas sufiĉe bona pruvaĵo. La gajninto diros tion, ke li vidis ĝin ĉe la perdinto…

— Ĉu vi estas certa pri tio — diris Fécamp mediteme, — se vi gajnos, mi faros tiun frenezaĵon?

— Estas certe.

— Hm… Ankaŭ mi!

— Kaj… cetere ni neniel povas aranĝi la aferon pri Saiĝa.

— Vi pravas — diris Fécamp, — nun neniu el ni vivas, sed tiam nur unu mortos. — Poste li ĝoje ekkriis: — he, knaboj! Du malnovaj amikoj repaciĝis! Hodiaŭ ĉiu trinku je nia sano!

— Mi aŭ Fécamp pagos — diris Carew bonhumore. — Decidu la loto!

— En ordo! — kapjesis la alia kaj flustris al li: — Ĉu fronto aŭ dorso por Saiĝa kaj por la libereco!

— Bone — respondis Carew mallaŭte, — donu al mi moneron kvin centiman!

La trumpetisto, moknomata Korko, elprenis moneron kvin centiman kaj transdonis ĝin al Fécamp.

Fécamp suprenĵetis tion. La monero du-trifoje turniĝis.

— Fronto — diris Carew, antaŭ ol la centimo falis.

Granda, morta, obtuza klako.

Interese.

Fécamp tuj eksentis, ke li perdis, aŭdinte tiun kurtan, nesonorantan klakon, kiel la monero falis sur la lignon.

Kaj estis tiel.

Fronto estis sur la videbla flanko de la kupra monero.

— Mi pagos! — diris Henry Fécamp gaje, kaj li pagis, kiel li diris, kiel sinjoro!

Sekvan tagon li prenis sur sin la murdon, pri kio li sciis malplu multe ol la instanco.

Ĝi estis nur tio, kion Sirone ne konjektis pri la afero en Bahr El Sudan, en la fortikajo de la Kompanio Discipla.