Паляўнічы

Раздзел трынаццаты

Рой чакаў зручнага выпадку, каб прапанаваць сябрам выправіцца ў зваротны шлях. Пачаўся люты, і хутка трэба будзе спыняць любое паляванне. Ён разабраў усю сваю пушніну, спакаваў яе, усведамляючы, што больш ён не падыме ніводнай скуркі. З ежай было складана, запас быў на зыходзе, і яны харчаваліся амаль выключна мясам. Акрамя таго, вакол іх у заказніку стала выразна адчувацца небяспечная прысутнасць іншых людзей. Ужо некалькі разоў проста над галавой у іх з'яўляўся маленькі гідраплан. Усё, здавалася, было падрыхтавана для вырашальнага сігнала Роя да выступлення, але зручнага моманту не знаходзілася.

Мэрэй зноў некуды знік, а да Зела нельга было падступіцца. Гэты чалавечак даведаўся, што для Роя не сакрэт ягоныя падзвігі атрутніка. Акрамя таго Рой меркаваў, што Зел хоча давесці свой тайнік да такіх памераў, каб можна было яго даіць будучым летам і восенню. Зел быў так захоплены стварэннем гэтага таемнага склада, што зараз і не заікаўся пра тое, каб паспяшацца з адыходам з заказніка. Ён нават пераадолеў свой страх перад прысутнасцю пабочных у заказніку і змрочна карыстаўся непаўторнай магчымасцю адразу паквітацца за многія гады няўдач. Рой не знаходзіў сілы ні крытыкаваць, ні прыспешваць Зела. Ён не мог перашкаджаць чалавеку, які адчайна змагаўся з сілай абставін.

Аднак трывога Роя ўсё большала.

Ён ведаў, што рана ці позна, як толькі паблізу з'явяцца пушныя абходчыкі альбо леснікі, іхняя прысутнасць будзе выяўлена. І Мэрэй толькі спрыяў гэтаму. Падчас яго адсутнасці буйнакаліберная вінтоўка заяўляла пра сябе гучна і часта, і Рой пачынаў думаць, што лес назаўсёды праглынуў Сахатага. Рой вырашыў, калі Сахаты хутка не вернецца, ісці без яго, нават без іх абодвух, калі спатрэбіцца.

Але атрымалася так, што менавіта Зел і прымусіў іх зняцца з месца.

У адсутнасць Мэрэя Рой, у дадатак да лоўлі баброў, звычайна абходзіў і ягоныя пасткі на звярыных сцежках, і на адной з такіх сцежак яго дагнаў Зел. Быў моцны, пякучы мароз, і змерзлы Рой прысеў, каб перакусіць кавалкам халоднай ласяціны разам з рэшткамі марынаваных памідораў са слоіка Джын.

— Рой! — задыхаючыся прашаптаў Зел. — Рой, ідзі хутчэй, зірні сам. Лопніце мае вочы, калі зараз нейкія два д'яблы не пракладваюць сцежку па схіле. Пайшлі на вяршыню. Ідзі хутчэй!

Дажоўваючы ласяціну, Рой ішоў за Зелам да бліжэйшай вяршыні — крутога піка з пляцоўкай наверсе. Зел асцярожна запоўз на пляцоўку і паказаў Рою на асветлены сонцам пакаты схіл, як ён казаў, ён бачыў ці то дзве, ці то тры чалавечыя фігуры.

— Паслухай, Зел, — сказаў Рой. — Як ты мог што-небудзь убачыць на такой адлегласці? А мо гэта проста аленіха з дзіцем?

— Двухногая аленіха? — з'едліва адказаў напарніку Зел.

— На такой адлегласці што хочаш можа здацца!

— Пачакай, сам убачыш, — сказаў Зел. — Калі яны сапраўды пракладваюць сцежку, яны з'явяцца на тым жа схіле, толькі вышэй. Пачакай, зірні…

Рой скончыў ласяціну і пачаў назіраць за далёкім схілам. На ім была сотня адкрытых палосаў паміж купкамі соснаў, і на кожнай з іх маглі з'явіцца людзі, якія прабівалі сцежку. Калі яны з'явяцца на гэтым схіле, за пяць міль адсюль, значыць, яны ідуць на поўдзень, але Рой пакуль яшчэ не надта давяраў паведамленню Зела.

— Глядзі! — прашаптаў Зел і ледзь не падскочыў ад узбуджанасці. — Глядзі вунь на тую адкрытую палоску паміж сухімі клёнамі. Глядзі!

— А ты маеш рацыю, — сказаў Рой, бо ён выразна ўбачыў дзве маленькія чорныя фігуркі, гэта праўда былі людзі. Яны ішлі адзін за адным, высока падымалі ногі, і таму нават на такой адлегласці можна было беспамылкова сказаць, што яны чалавечага роду.

— І ні той, ні другі не Мэрэй, — сказаў Зел. — Занадта малыя.

— Мо гэта якраз тыя браканьеры, — выказаў меркаванне Рой, але ён ведаў, што гэта не так.

— Абходчыкі! — заенчыў Зел і нагнуўся. Адна з фігур падняла рукі, быццам падносячы да вачэй бінокль. — Абходчыкі або леснікі! — паўтарыў Зел. — Трэба ўцякаць адсюль.

— Трэба паглядзець, што яны будуць рабіць, — хутка запярэчыў Рой і ўтрымаў Зела. — Паглядзім, куды яны пойдуць.

Пакуль яны гаварылі, чалавечкі падняліся на вяршыню і сталі азірацца, затым павярнулі на сорак пяць градусаў і пайшлі назад, на паўночны захад. Рой імгненна павярнуўся, пачаў узірацца ў паўночныя хрыбты і хутка ўбачыў тое, што і чакаў убачыць.

— Вунь там яшчэ двое, — сказаў ён Зелу і паказаў на поўначы яшчэ дзве фігуркі, якія на імгненне з'явіліся на хрыбце. — Бачыш, што яны робяць? — спытаў ён у Зела. — Чацвёрка праходзіць усю мясцовасць зігзагамі. Яны прачэсваюць участак за ўчасткам не горш за леснікоў. Так, Зел, пара канчаць. Пайшлі ў хаціну — і гайда.

— А як жа Сахаты? — спытаў Зел.

— А ты ведаеш, дзе ён зараз?

— Не, але трэба паспрабаваць знайсці яго. І як быць з пасткамі?

— Кінуць. Нам нельга марудзіць, калі яны пойдуць у наш бок. Пайшлі адсюль, і хутчэй. — Рой ужо таптаў снег сваімі кароткімі гумовікамі, выкідваючы наперад рукі, каб іхняя вага падштурхоўвала яго наперад.

— Калі мы пойдзем без Сахатага, — подбегам паспяваючы за Роем, гаварыў Зел, — дык ён можа папасціся. Трэба шукаць яго альбо хоць неяк папярэдзіць.

— Калі ты захочаш папярэджваць яго стрэламі, — сказаў Рой, — тады ўся гэтая хеўра адразу яс наваліцца на нас. Сахаты, відаць, ужо сам заўважыў гэтых законнікаў. Пайшлі… Хутчэй!

— А мне здаецца, што трэба даць некалькі стрэлаў.

У Роя быў вінчэстэр, але ён рашуча паўтарыў сваё «не».

— Пачакай, вось выберамся з хаціны ў лес — тады іншая справа, — сказаў ён. — Будзем на сцежцы, тады страляй колькі хочаш.

Рой прыспешыў хаду, стараючыся ісці па нізінах і не чакаючы Зела. За сабой ён пакідаў пратаптаную сцежку, па якой Зелу лёгка было ісці ўслед.

— І дзе гэта Сахаты? — пытаўся ў сябе Рой, падыходзячы нарэшце да хаціны і ведаючы, што не пакіне яе, пакуль не зробіць хоць нейкай спробы знайсці Мэрэя альбо папярэдзіць яго. — І дзе падзеўся гэты валацуга?

А валацуга тым часам быў у хаціне, скідваў з паліц пустыя слоікі, зрываў са сцен скуры, адзенне і розны рыштунак. Ён ужо амаль закончыў гэты пагром і быў заняты дзяльбой рэшткаў хлеба і цукру.

— Я так і думаў, што вы хутка з'явіцеся, — спакойна сказаў ён Рою. — А дзе Зел?

— Ідзе. Ты бачыў гэтых малойчыкаў?

— Вядома. Я за імі два дні сачыў. Сёння раніцай я праскочыў проста ў іх пад носам. Ну, вы сабраліся? — Мэрэй набіваў свой мех нейкім адзеннем. — Дапамажы мне спусціць гэтае смецце ў возера, — папрасіў ён.

Рой дапамог яму аднесці да палонкі ў замерзлым возеры цэлую кучу пустых бляшанак, вядро, бутэлькі, кацялок, гаршкі, сапсаваныя пасткі, пустыя каробкі ад патронаў. Яны звязалі вяроўкай усе гэтыя здрадніцкія доказы іхняй прысутнасці і затапілі ў возеры, затым вярнуліся ў хаціну, дзе ўжо збіраўся ў дарогу Зел.

— Калі ты вярнуўся? — спытаў ён у Мэрэя.

— Не вельмі даўно, — адказаў Мэрэй.

— Чаму ты не прыйшоў раней, каб папярэдзіць нас? — дапытваўся Зел.

— Вось зануда! — сказаў Мэрэй. — Гэта што, чарговая порцыя воцату? Патрымай яе ў сябе, бо як стукну па галаве прыкладам. Я ачышчаў хаціну. Я ведаў, што вы і самі заўважыце гэтых следапытаў, як яны блукаюць па лесе.

Мэрэй быў азмрочаны, але ён зусім не так злаваўся і спяшаўся, як хацеў гэта паказаць. Ён спакойна ўсеўся і пачаў мяняць шкарпэткі, пакуль яго спадарожнікі хутка заканчвалі ўкладку адзення, прыбораў для галення, коўдраў, правізіі і пушніны.

— Ведаеце, што можна было б зрабіць? — сказаў Мэрэй, няспешна і з веданнем справы скручваючы папяросу. — Можна было б знайсці тут у лесе надзейную мясціну і залегчы там, пакуль не сыдуць адсюль гэтыя законапаслухмяныя халуі.

— Залягай на здароўе! — адрэзаў Рой.

— А які сэнс пакідаць заказнік, пакуль мы не вычарпалі ўсіх яго магчымасцяў, — сказаў Мэрэй. — У лесе гэтыя малойчыкі нас не знойдуць. Яны, відаць, і міма гэтай хаціны пройдуць і не заўважаць.

— Магчыма, — сказаў Зел. — Але з мяне хопіць, Мэрэй. З мяне хопіць!

У Роя ўсё было сабрана і падрыхтавана. Мэрэй дапамог яму ўзваліць за спіну цяжкі груз. Калі дапамагаў Зелу, ён засмяяўся, бо той ажно захістаўся ад неверагодна цяжкай ношы.

— Крыху паквапіўся, — сказаў ён Зелу.

— Што ты гаворыш? — падазрона спытаў Зел, але адказу не было.

Затым Рой дапамог узваліць мех Мэрэю.

— Можаш заставацца, калі хочаш, — сказаў Рой, — але я адчуваю сябе як загнаная ліса. Мне трэба пакідаць паміж мной і абходчыкамі як мага больш адлегласці. Так што рушым!

Мэрэй старанна зачыніў за сабой дзверы, а Рой праверыў вонкавую кладоўку, ці няма там правізіі. Яе засталося ў іх вельмі мала, па разліках Роя — не больш як на тры дні.

— У які бок пойдзем? — у апошні момант спытаў Зел.

— Можна прайсці праз гэты лес, а затым падацца на поўнач, — сказаў Мэрэй.

— На поўнач? — здзівіўся Рой. — Навошта на поўнач?

— Туды шлях свабодны, Рой.

— Свабодны шлях у невядомае, — азваўся Рой. — Я пайду на поўдзень.

— Няма сэнсу выходзіць з лесу на поўдзень, — пярэчыў Мэрэй. — Там нас чакае палова ўсіх абходчыкаў заказніка, і яны сядуць нам на шыю, як толькі мы з'явімся.

— Ён мае рацыю, Рой, — сказаў Зел, — не будзь упартым. Мы можам адарвацца ад гэтых абходчыкаў, калі адразу ж пойдзем на поўнач. Там знойдзецца сотня пунктаў, у якіх мы можам выйсці з лесу і пакінуць іх з носам.

— Ну выйдзеш ты з лесу, — сказаў Рой, — а што далей? Як ты разлічваеш патрапіць у Сент-Элен? Яны ж загародзяць усе дарогі.

— Сент-Элен? — сказаў Мэрэй. — А на якога д'ябла нам вяртацца ў Сент-Элен?

— Ты з глузду з'ехаў вяртацца туды зараз, — падтрымаў яго Зел.

— Магчыма, — сказаў Рой і не стаў ім тлумачыць, што поўнач азначае для яго новую пагрозу адзіноты. Яго спадарожнікі былі ўжо адлучаны ад Муск-о-гі, ім было ўсё адно. Але Рой ведаў, што для яго адзіная надзея — гэта вярнуцца на свой участак і пасля ў Сент-Элен так, каб ніхто і не здагадаўся, што ён быў у заказніку. Пайдзі ён на поўнач, і яму спатрэбяцца месяцы адседжвання і розныя хітрыкі, каб дабрацца назад у Сент-Элен, а за гэты час напэўна выявіцца яго злачынства. Да Мэрэя і Зела гэта не мела адносін, бо яны і без гэтага ўжо толькі цені людзей. Але калі ён, Рой, зараз не вернецца ў Сент-Элен, інспектар, вядома, здагадаецца, што справа нячыстая. Значыць, гэта было пытанне бяспекі — але не толькі. Рашэнне яго было цвёрдае. Трэба ісці на поўдзень, небяспечна гэта ці не. Ён мусіць вярнуцца да свайго ўласнага існавання. Мусіць. Ён павінен жыць ва ўласнай хаціне, з яе звыклым укладам, з цвёрдай пэўнасцю, якую яна яму давала, з грамадскім абавязкам, які яна на яго ўскладвала. Побач за ракой павінны быць Скоці і Самсон, а там за лесам — Сент-Элен. Ён мусіць вярнуцца і сустрэцца з Эндзі. Ён ведаў і гэта, нават калі са сціснутымі зубамі ішоў на рызыку быць злоўленым, прарываючыся на поўдзень. Але ён павінен быў выбраць гэты шлях і прарвацца міма абходчыкаў, якія яго чакалі.

— Ідзіце на поўнач, калі хочаце, — паўтарыў ён. — А я іду дамоў.

Яны зноў пачалі яго пераконваць, але станавілася надта небяспечна заставацца ў лесе, які пачалі ўжо прачэсваць два патрулі. Мэрэй не разумеў рашэння Роя, але гэта яго не датычыла. Зел прыгледзеўся да Роя і, здавалася, на імгненне нешта зразумеў. У яго самога была нават хвіліна хістання, а пасля ўзнікла цьмянае, але яўнае шкадаванне, што ён не можа ісці з Роем.

— Калі дабярэшся, — сказаў ён Рою, — хоць як-небудзь паведамі маёй старой, што я таксама падамся дамоў, як толькі спраўлюся з гэтай пушнінай. Скажы ёй, што на гэта мне спатрэбіцца некалькі месяцаў.

— Добра, Зел, — адказаў Рой.

— А на будучы год вернемся сюды? — спытаў Мэрэй.

— Цяжка сказаць, Сахаты, — няўпэўнена адказаў Рой, — але з табой я дакладна ўбачуся.

— Магчыма, — засмяяўся Мэрэй. — Магчыма.

Рой махнуў ім рукой, і ў яго ружжы бразнуў затвор. Затым ён пайшоў уніз па схіле прабіваць сваю апошнюю сцежку па белым возеры Фей. Ён меркаваў, што пакуль яшчэ нікога з іх не заўважылі. Гэта была перавага перад магчымымі праследвальнікамі. Ён зірнуў у чыстае неба з марным спадзяваннем на снег, які зацерушыў бы ягоныя сляды, але пры такім надвор'і — а яно магло трымацца яшчэ шмат дзён — ён ведаў, што пакіне за сабой выразны след, след дзвюх чалавечых ног, які цяжка схаваць у гэтай свежазаснежанай краіне. Ён вырашыў ісці на захад да Сярэбранай ракі, замест таго каб скіраваць адразу на поўдзень да ўчастка Скоці. Ён разлічваў, што калі да Сярэбранай ракі яго не дагоняць, ён можа спакойна ісці ўздоўж яе русла да самага Муск-о-гі. Таму ён павярнуў на захад.

— Калі хочуць злавіць, дык давядзецца палавіць, — прамармытаў ён, папраўляючы на лбе галаўную папругу, і з гэтымі словамі пачаў паход, які павінен быў стаць апошнім выпрабаваннем для яго дужых ног, апошнім выклікам заблытаным абставінам і чалавечаму закону, адным словам, — яго выніковым выклікам лёсу.

Ён адчуваў адносную бяспеку, пакуль трымаўся лясістых нізін, але неўзабаве яму давялося выйсці на адкрытую мясцовасць, каб перасекчы адзін хрыбет, а затым і наступны. Ён увесь час стараўся ісці за чарговым грэбенем, каб схавацца ад праследвальнікаў, і быў перакананы, што не страціць ніводнага шанцу, які давалі яму яго спрыт і знаходлівасць, як раптам яго аглушыла з'яўленне яшчэ дваіх людзей. Яны з'явіліся з зусім нечаканага напрамку і ішлі супрацьлеглым схілам нізіны. Ён упаў на снег у цень скалы, але яго мех высока тырчаў над снегам, і Рой, калі назіраў за імі, адчуваў сябе як паралізаваны страхам цецярук. Яны былі так блізка, што ён адрозніваў іхнія твары, і, без усялякага сумнення, гэта былі пушныя абходчыкі. У іх былі форменныя штаны, скураныя курткі і ўвесь рыштунак абходчыкаў. Яны яшчэ не заўважылі яго, але яму нельга было крануцца з месца раней, чым яны адыдуцца хоць на паўмілі. Асцярожна паварочваючы галаву, ён азіраўся ва ўсе бакі, пакуль не ўбачыў другую пару таго ж патруля. Ідучы ўлукаткі, яны разам з калегамі густа прачэсвалі ўсю мясцовасць, як гэта рабіў і першы патруль.

Другая пара была так далёка, што Рой ледзь мог іх адрозніць, аднак у адным з іх ён угадаў воблік, надта падобны на пушнога інспектара з Сент-Элена. Рой не быў цалкам перакананы, але і ад таго, што ён убачыў, кроў молатам застукала ў ягоных вісках. Ён усё яшчэ не мог скрануцца з месца, бо першая, бліжняя пара не сыходзіла з грэбеня, але калі яна, нарэшце, стала спускацца, заходзячы яму за спіну, ён ціхенька пералез цераз грэбень і пачаў хуткі спуск, скарыстоўваючы і сваю вагу і вагу свайго грузу, з адчаем і злосцю топчучы снег і ведаючы, што патруль вось-вось перасячэ яго сляды — вось тады і пачнецца сапраўдная пагоня.