La gardistoj ĉirkaŭis nin, kaj ni sekvis ilin. La pulmo lancinis kaj pikdoloris dum ĉiu spiro en la langvoriga, humida varmego…
Kia klimato!
Kvazaŭ fer-ringo estus forĝita ĉirkaŭ nia frunto, kaj tiu premo volis frakasi la kranion, tiel obtuze doloris mia kapo…
— Kien vi kondukas nin? — demandis Alfonso la Neniulo, ĉar ni iris ne al la fervojkonstruo.
— Al la loka oficejo de la stacidomo.
— Kiel?… Ĉu ankaŭ tiu ekzistas?…
Tute novaj aferoj por ni, bonvolu kredi.
— Vi vidos tion! Kiu iras labori en la „Trogon”, ties nomon oni notas tie. Ĉar en la Trogo estas la ĉefa nesto de la dormomalsano, malario kaj tifo… Kiu estas sendita tien, oni notas tiun, por ke li ne estus poste transpostenigita ien hazarde.
Belaj perspektivoj!
Nun ni preterpasis sub iu tiel nomata teracement, kiun oni uzis kiel taluson. La bagnejo estis bone videbla. Malpuraj, fetoraj lignobarakoj. Sufoka polvo leviĝis el la rokmuro, kavigita kaldronege. Malmulte da malfeŝa akvo, skurĝo, veado, vundoj, odoro de puntrantaj fiŝoj estas ĉirkaŭ la kureja ĉaro, tute malfortiĝintaj negroj, konsistantaj nur el ostoj kaj haŭto, kaj malsupre sur la bordo de Kongo sunbaniĝas krokodiloj kun abomendinda svarmado.
La taluso jam estis preta sur longa parto. Tra mallarĝa breĉo malgranda fervojponto arkas super Kongo, kaj iom pli supre oni sternas relojn ĉe sufiĉe granda konstruaĵo. Ĝi estas la fervojstacio. Aŭdiĝas bruo de kurpaŝoj malantaŭ ili.
La Turka Sultano venis rapide kun la unuokululo kaj staris antaŭ nin rikanante.
— Haltu! — Lia granda, hoka nazo estis multe pli malbela, ol alifoje. — Ni traserĉos vin, amiĉjoj.
Li kaj la unuokululo traserĉas niajn poŝojn. Sed ili trovas nenion kulpigan. Ŝajnas, ke tio kolerigas la Turkon. La leda ujo de la binoklo pendis sur la flanko de Hopkins. Li malfermis ĝin kaj forprenis la cigarojn de la dikulo.
– Ĉi tie ne estas fumado de cigaroj! Ĉi tie oni devas perei, vi, hundo, vi vangofrapis min.
— Silentu, Boulanger — diris la alta unuokululo. Ŝajnas, ke li estis pli granda sinjoro, ol la Turko. Li turnis sin al nia eskortanto. — Du homoj gardu ilin konstante kaj pafu je la unu suspektinda moviĝo.
— Laŭ via ordono, sinjoro ĉefinĝeniero.
Li foriris kun la rikananta Turko. La gardistoj kondukis nin en la domon de la fervoja stacio. Jam demalproksime aŭdiĝis raŭka, idiota kantado. Alia, miriga surprizo atendis nin ĉi tie. Nekompreneble perfekta stacidomo, kiu eble estas nek en Oran. Bela, grandega konstruaĵo. Kaj multaj, emajlitaj tabuloj, uzataj ĉe stacidomoj:
STACIDOMA RESTORACIO
apud ĝi:
STACIESTRO
Poste sur ĉiu muro aparte:
IGORI IGORI IGORI
Kial oni konstruis en tiu malbenita nesto por ne ekzistanta fervojo tian stacidomon? Ĝi estas denove ia frenezaĵo. Post nelonge ni ricevas la respondo al tiu demando. Por momento mi sentis tiel, ke mi perdis mian prudenton. Ankaŭ miaj du amikoj staras konsternite.
Voĉo aŭdiĝas el la funelo de megafono:
„Atenton… Atenton… La eksprestrajno ekveturonta al Algiro manovre alvenos je la kvara horo kaj kvardek minutoj… Sur la kvaran relparon. Trajno ekveturos: je la kvina horo kaj dudek minutoj… Igori-Sidi-bel- Abbes-Stockholm-Tokio… De sur la unua relparo… Alo! Alo! Atenton… Je la sepa horo kaj kvin minutoj konekso de botelo da ginewer al arako…”
Ni kunrigardis.
— Mi ankoraŭ ne vidis tiaĵon — miregis Ŝtipulo.
— Mi devas konfesi, nek mi. Nenie estas relo. Kaj kiuj estas tiuj laŭhoraraj alkohol-trajnoj?…
La gardisto revenis.
— Nu, iru! Rapide.
Ni ekiras. Ni alvenas al pordo, sur kiu esatas skribite:
LOKA OFICEJO DE LA FERVOJSTACIO
IGORI!
— Diru, kiu kantas ĉi tie? — mi demandis iun soldaton.
— La staciestro.
— Kaj kia trajno ekveturos…?
— Eksprestrajno al la infero! Ne demandu tiom multe!
La loka oficisto de la fervojstacio estis tute ebria. Tiu maldika, magra kaporalo sidis ĉe skribotablo, kun kiu ni parolis en la kantino. Li estis la komandanto de la fervojstacio. Kvar-kvin ŝanceliĝantaj soldatoj, ŝvitantaj pro la varmego vagaĉis ĉi tie ĉemizvestite.
— Nu, vi, urtikfloroj?! — kriaĉis la malalta kaporalo. — Nun vi amare pentos tion… He! — kiam li fermis sian buŝon, li jam zumkantis.
— Ili estas senditaj en la Trogon — diras la gardisto.
La kaporalo zumkantas kaj fingre puŝpiketis nian ventron unu post la alia.
— Nur idiotoj estas ĉi tie… flustri Hopkins mirante.
Poste li mallaŭte zumadas kaj skribas niajn nomojn en libron. La gardistoj forkondukis nin ĉiujn.
…Kvazaŭ la tero ardus, sufokaj vaporoj leviĝas konstante el la grundo pro la bruligaj sunradioj. Grasa gusto, premaera vesperiĝo sursidas la apopleksian, malamike dezertan pejzaĝon…
La staciestro nun elfalas tra la pordo, kaj li klopodas ekstari rampante sur manoj kaj piedoj, sed vane, li nove-denove refalas… Mi ankoraŭ ne vidis tiel ebrian homon. Kaj li havas ruĝan ĉapelon kun oraj butonoj, bluan uniformon, sed ĉemizon ne…
Li estas malalta, komika homo, lia falta, malgranda vizaĝo similas al citrono. Li pene ekstaras kroĉiĝinte al la barilo kaj rikanas.
— La viskio ne venis… je la kvina… kaj dek minutoj… ĝi malfruiĝas — li rigardas sian horloĝon tute ebria — Ok minuta… malfruiĝo…
— Ĝi baldaŭ alvenos, sinjoro staciestro — diras la gardisto.
— Vi… Vi… formanovru de tie ĉi… Ĉar la unua nervoatako alvenos… je la kvina horo kaj dudek minutoj… — Kaj li afable rikanas al ni, brakumante foston. Tiam mi pafadas… Mia nomo estas Fedor Vasiliĉ… kaj ankaŭ ia Emanuelo… en Varno…
Ni iras plu. Kiel ia freneza vizio, ĉio ĉi estas tia en tiu vesperiĝo, kiam la suno ŝveliĝinte subiras sur la ĉielo, kaj ties bruligaj radioj kiel longaj, maldikaj skurĝoj batas la malbenitan regionon de Kongo.
— La Turko estas la kaŭzinto de ĉio — diras Hopkins grincante siajn dentojn.
Tio estas vera.
Sed Neniulo enpensiĝinte kuntiras siajn brovojn.
— Diablo scias…
— Ĉu ne li perfidis nin?
Alfonso la Neniulo ne respondis. Li murmuras.
Subite aŭdiĝas pafoj… Kio ĝi estas?
— Estas la kvina horo — klarigas la gardisto. — La furiozo komenciĝis ĉe la stacidomo.
Ĉu vi jam aŭdis tiaĵon?!
Ni tuj eklaboris, kvankam jam estis la sesa horo. La Trogo estis sekigita, morta branĉo de Kongo, plena de mortintaj fiŝoj centmil are, kolera, sufoka aero peziĝis sur ĝin. La nubo da moskitoj dum minutoj pikis ĉiun ĝissange, kaj la hirudo.j svarmis sur mi…
Oni ne longe eltenas ĉi tie.
— Laboru, per la sep sakramentoj!
Kelkaj kruelaj ekzekutistoj batis la malliberulojn kaj la negrojn, inspektate de gardistoj, kiuj tenis fusilon en la mano kun stileto antaŭen… Kaj la suno ankoraŭ nun ardas ruĝe super la ĝangalo. Kun kiel malica malrapideco ĝi sinkas inter la arboj, kvazaŭ ĝi scius kaj ĝuus, ke ĉiu minuto signifas suferegon por ni, dum ĝi subiras.
La vaporiĝanta, ŝlima riverbranĉo abunde elspiris la morton, kaj la laboristoj falis svene en ĉiu deka minuto. Oni batis ilin, eĉ piede, kiam jam helpis nenio, ili estis portitaj sub la ombron por unu horo. Kiu malgrau tio ne eltenis, tiu mortas kaj fino.
Ĝi jam estas la vera Igori! Kiel la legianoj imagas la plej teruran puntendaron en malproksimaj garnizonoj!
Inĝeniero mezuras per ŝnuro, ĝis kie oni devas rektigi la bordon. Ni tranĉis tiun parton per pioĉo. Alia grupo liveris la ŝlimon per puŝĉaro kaj ĵetis ĝin en Kongon…
Je la sepa horo ni eniris en la barakon, aŭdinte la sonorigon de ia koltintilo.
En la angulo de insektohava, barako, kies lignotabuloj putris, ni sidiĝis flanke. Negroj estis plenŝtopitaj tie kun kelkaj blankuloj. Brutaj homoj, ĉiuj estis vunditaj pro la rokeroj, ŝmiritaj per ranca kokosoleo.
— Nun ni rigardu la leteron — diris Alfonso laNeniulo.
— Kian leteron? — demandis Hopkins.
— Kiun la Turka Sultano metis en la ledan ujon, kiam li forprenis viajn cigarojn.
— Tiu ulaĉo ne korespondu kun mi!
— Nunu! Tamen ni rigardu ĝin.
Ĝi estis karakteriza letero de la Turka Sultano!
Knaboj!
Intertempe mi eksciis: ĉi tie oni volas fari grandan friponaĵon. Ili ĉiuj estas vivdanĝeraj homoj. Unuavice mi, ĉar ili jam fidas min, helpos vin. Ĉar mi estas kun vi, mi aranĝis tion, kion Alfonso la Neniulo diris. Mi parolos persone kun ŝi. Ĝis tiam gardu vin. La Trogo estas malbona loko. Sed mi ne sciis, ke vi estos senditaj tien. Sed kion diris Alfonso al Kvastiĉ, vi sukcesis iri ekstertendaren por fari punlaboron, kiel Alfonso volis!
Mi restis:
Kun sincera estimo.”
— Li jam komencas denove siajn konfuzajn, malpurajn aferojn — opiniis Hopkins
la Ŝtipulo.
— Mi vere diris… al Kvastiĉ, ke estus bone forlasi la hospitalon kaj iri
al la fervojkonstruo. Kaj… nun ni estas ekstere…
– Ĉu do la Turko perfidis nin, aŭ li estis je nia helpo? — mi demandis nervoze.
— Mi ne scias… — diras Neniulo, kaj ankaŭ li estas tre nervoza.
Nun kiu scias, kiel opinii pri la Turko?
Ni ricevis malbonan viandon por vespermanĝi. La malbonodoro kaj la bruaĉo de la indiĝenoj same peziĝis sur nian cerbon.
Baldaŭ ni sternas nin sur la disfibriĝinta mato kaj ekdormas…
…Mi jam multe eltenis dum mia vivo, sed mi opinias, kion tiun laboro signifis en la Trogo, tio superes ĉiun mian suferon. Ĉiu minuto pasis kun sentebla, terura pezo… La grandega rivero portis la morton sur ĝi.
Ie ĉirkaŭ en ties mezo verda sablobenko elmergiĝis el Kongo. Kabano staris tie, konstruita sur palisoj.
Tagmeze kvar armitaj homoj, gvidate de la maldika kaporalo transiris tien per boato.
— Mi opinias, ke oni gardas iun tie — diris Alfonso la Neniulo.
Ni rompis la rokojn per pioĉo sur la bordo, en ŝtoner-hajlo, brulige disŝpruciĝanta. Hopkins la Ŝtipulo subite kaptis mian brakon.
— Rigadu tien!
Mi rigardis tien kaj preskaŭ ekkriis…
Levin…!. La freneza majstro de la kuiristoj staris tie inter la inĝenieroj.
Kiel li ŝanĝiĝis!. Prizorgita hararo, razita vizaĝo, flava kuloto, kiel sur la aliaj, kaj korkoĉapelo.
— Ek, laboru! — kriis iu kaporalo. Kaj li ekbatis nin per la gumbastono.
Fiaj sovaĝbestoj! Ni pioĉis plu. Levin, kiel vizio, Malaperis kun la inĝenieroj. Mi flustrante demandis de Alfonso la Neniulo:
— Ĉu vi komprenas tion?
Li kapneis kaj pensadis. Kelkfoje li rigardis la malproksiman ponton kaj la relojn.
Estus bone retrovi la kuirlibron de Levin — li diras poste.
Ĉu vi freneziĝis,,. Kion vi esperas de tiu kuirlibro?
Dum la tagmeza varmego ni ricevis du horan ripozon. Niaj ĉiuj ostoj doloris. Lancinis. Porciumi la akvon signifis inferan suferon. Kaj la rivero… la morta rivero, kiel ĝi torentis vaporante en ĝia strikta fluejo… Kelkfoje aŭdiĝis laŭta klakado, kiam la krokodiloj fermis sian buŝon sur la bordoj.
— Pst…
Iu mansignis al ni el la arbustejo malantaŭ ni.
Levin!
— Mi atendas vin ĉe la mangrove-a arbo, super la Trogo.
— Venu kun mi… rapide… Mi forsendis la gardiston por io.
— Kio okazis al vi? — demandis Alfonso la Neniulo de li.
— Mi ne povas paroli pri tio, sinjoroj, kaj tute ne demandu. Sed mi kore-anime helpos vin, kie eblas, ĉar vi devigis min al eterna danko per via nobla amikeco.
Estas vere, ke oni estus fosintaj lin vivan en la dezerto, kiel nervozaj estas tiuj legianoj, se ni estus starintaj protekte apud lin.
— Vidu — mi diras, — la soldatoj ĉiam estis fidelaj kamaradoj… kaj vere…
— Ne, ne!. Kion vi faris por mi, tion ne eblas forgesis! — li respondas kun larmaj okuloj kaj kaptas la manon de Alfonso la Neniulo. — Vi savis mian vivon…
— Nu, nu… — sin ekskuzis. Alfonso la Neniulo, — eble tamen ne.
— Sed jes. Se vi ne estus portintaj vendrede fiŝon en la karceron, mi estus mortinta.
Kio?… Ni silentas. Li estas dankema pro la gratenita fiŝo, kiun li ricevis de ni en la fortikaĵo Manson!.. Eble li jam forgesis tion, ke ni savis lian vivon en Saharo.
— Nun venu kun mi — li diris. — Rapide!
— Kien vi kondukas nin?
— Nur venu kuraĝe, kaj vi vidos. Gravas, ke ne okazu problemo. Vi portis fiŝon al mi en la karceron! Vi estas miaj amiko!
— Malantaŭ la rokoj staris ilarejo, Levin direktis nin tien, kaj kiam ni enpaŝis, li tuj malaperis.
La Turka Sultano atendis nin kaj juna soldato: Yvonne Barré.
Hopkins volis tuj ĵeti sin sur la Turkon, sed oni malhelpis tion.
— Ne retenu lin! Lasu nur la aĉulon libere agi! — krias nia amiko, kiu estas minimume tiel perforta, kiel suspektinda.
— Mi petegas, sinjoroj… — kriis la knabino.
— Kiu ne restos trankvila, mi rompos ties kapon — staris Alfonso la Neniulo inter nin.
Fine ni sukcesis atingi tion, ke ni parolis kelkajn vortojn.
— Unuavice… mi dankas… Mi ne scias, kion diri, Dio mia…Vi venis propravole ĉi tien, por la kompatinda Francis.
Kaj ŝi ploregis. La Turka Sultano diris mallaŭte:
— Francis Barré mortis hodiaŭ nokte.
— Nun jam finite… — flustri Yvonne. — Ĉio estis vana… Sed li vidis… ke mi pensas pri li… kaj li havas ankaŭ amikojn… tio certe agrablis al li… Kaj mi denove tre… tre dankas vin.
Kaj ŝi ploregis amare. La kompatinda…
Ni longe ne parolis. Ŝi viŝis siajn larmojn… Ni staris malgaje. Iom post iom ŝi ekregis sin.
— Nun… vi… implikiĝis en malbonon pro mi — ŝi diris.
— Tio ne gravas — respondis Alfonso la Neniulo, — ni vivas ĉiam inter danĝeraj cirkonstancoj. Sed vi devas iel hejmeniri de tie ĉi…
— Mi helpos vin hejmeniri — diris la Turko.
— Mi ŝatus scii, kian rolon vi havas, kaj kiel vi venis ĉi tien? — demandis Alfonso la Neniulo trankvile.
La Turko iom ruĝiĝis.
— Unue mi konsideris ĝin negoco… En la leter-kopio, kiun vi sendis al mi, Francis Barré skribis tion, ke friponaĵo okazas ĉi tie, kaj oni koruptas ĉiun per fabelaj monsumoj… Tiam mi kooperis kun Kvastiĉ. Mi opiniis, ke oni koruptu ankaŭ min fabele. Mi havis ankoraŭ tiom da mono por organizi malgrandan karavanon kaj veni en Igori-on…
— Vi ja ricevis konsiderinde altan monsumon de ni, kiam okazis la afero de la diamant-miejo.
— Jes — li respondis malbonhumore, — sed oni facile fordisipas ĝin per ruleto. Tial mi venis ĉi tien al la kapitano, ke ni serĉas Francis Barré-on komisiite de lia familio. Kaj tiam… Do estis tiel, kiel vi skribis… oni koruptas per fabelaj monsumoj…
— Kial vi malkovris Yvonne Barré-on, kiam vi alvenis?
— Por ke ŝi ne faru stultaĵon. Poste Fadeno traserĉis ŝian pakaĵon kaj trovis virinajn vestaĵojn. Por gajni la fidon de la kapitano… prefere mi perfidis Yvonne-on.
— Estas vere, ke la kaporalo serĉis inter miaj objektoj… Li mem diris… — rimarkis Yvonne.
— Ĉu vi do estas kun vi?
— Jes. Ni devas atenti por gardi la ŝajnon. Se mi fariĝos suspektinda, tiam ĉio estos finita.
Hopkins ĝemis. Ni devintus scii, se li klarigos ĉion, tiam ni povas kisi eĉ lian manon pro liaj friponaĵoj.
— Atentu min! Ni scias, ke tiu kapitano nomiĝas Pittman, kaj li estas dizertinta legiano, kiu mortigis oficiron. Eksciu io pri ĝi.
— Bone…mi informiĝos pri tio.
— Kaj eksciu, kio estas sur la insulo, vidalvide.
— Oni gardas iun. Mi ne scias, kiun.
— Mi ŝatus iri tien…
— Mi provos tion kaj…
Li ne povis fini ĝin. Alfonso la Neniulo kaptis la kolon de la Turko per eksterordinara lerteco, ĵetinte lin al la muro kaj piedbatris lin, poste li donis al li du tiajn vangofrapojn, ke la sango ekkovris la vizaĝon de la grand-nazulo…
Yvonne ekŝrikis, kaj nek ni komprenis tion.
Kial?! Li ja nun jam vere pruvis, ke li estas senkulpa! Ni volis reteni lin, ankaŭ Hopkins, sed kiu povas reteni Alfonson la Neniulon?
Li draste draŝis lin, deŝiris lian veston, vangofrapis, piedbatis kaj fine elĵetis lin el la kabano.
Kvazaŭ kreskinte el la tero, la patrolo alvenis tien. Ni staris inter pafpretaj fusiloj.
La Turko staris ĉifone disbatita kun veriĝanta kapo.
— Kio okazis? — demandis iu soldato.
— Ili… atakis min… — li balbutaĉis inter siaj ŝvelintaj lipoj, — tuj venigu la kapitanon… Vi amare pentos ĝin, hundo…
Tiam li ricevis ankoraŭ vangofrapon, ke li falis preskaŭ saltante en la veprejon.
La kapitano estis en la proksimo. Li venis kun la unuokululo.
— Ĉu vi? Denove vi?
— Sinjoro kapitano! — kriegis la Turko, kiu jam ne havis homan trajton sur sia vizaĝo. — Vi ne povos reguligi ilin. Ili estas vivdanĝeraj flaraĉuloj!.. Nun mi malkovris ilin difinitive… Ĵus mi sukcesis trompe ekscii sekreton de ili! Ili asertas, ke vi estas Pittman kaj dizertinta soldato! Mi ŝajnigis, kvazaŭ mi estus ilia amiko!.. Francis Barré diris al ili, ke vi estas dizertinta legiano…
Yvonne ekŝrikis. Ho, la kanajlo! Kial ni ne mortbatis lin?!
Hopkins ekkriegis:
— Hundo!
— Mortpafu ilin! — diris la unuokululo. — Nun ne eblas heziti.
— Jes! — kriis la Turko. — Mortaĉu tiuj hundoj! Se vi ne atentas, ili elflaraĉos ĉion!
— Mi opinias — diris la kapitano, — estus plej bone transporti ilin sur la indulon. Mortkondamno ne ekzistas ĉi tie. Kiu ekscias ion, tiu estos sendita sur la indulon. Ĝi estas tiel bona, kiel la morto.
Dum ni iras kun la patrolo al la rivero, mi demandas de Alfonso la Neniulo:
— De kie vi sciis antaŭe, ke la Turko tamen estas perfidulo?
— Mi ne sciis, ke li estas perfidulo…
— Kial vi batis lin?
— Mi vidis la patrolon proksimiĝi… kaj pro la ŝajno.
— Kial vi devis bati lin tiel draste?
— Por ke oni eĉ li multe fidu lin.
Jes! Ĝi estas tre bona vidpunkto. Ni lernis tiun manieron de la Turko.
La boato kun niaj gardistoj denove returniĝis, post kiam ili surbordigis nin.
— Kial ni ne mortigis la Turkon?! — furiozis Hopkins.
— Mi ne scias, ĉu li estas kulpa? — respondis Alfonso la Neniulo nervoze. — Mi diris al li, ke mi volas iri sur la insulon. Kaj mi estas ĉi tie…
— Diablo forportu tiun ulon!
Ni staras antaŭ la surfosta konstruaĵo de la insulo. Iam pia viro vivis en la kabano, en memvola ekzilo por konverti la buŝmenojn
Nun ĝi estas karcero, de kie oni ne povas fuĝi.
Miloj da provosoj ĉirkaŭas la malliberulojn. Krokodiloj svarmas en la akvo. Ĉiusekunde ili elmergiĝas el la malpura, bobelanta rivero.
La boato venas foje en ĉiu tago por meti nutraĵon ĉe la kabano, kaj iu gardisto enrigardas tra la pordo.
Sur la kabano estas fiksita tabulo kun tiu surskribo:
AVERTO!
Forlasi la kabanon estas malpermesite!
Kiu elpaŝas, tiun la gardistoj mortpafas el la transa bordo!
Tuj ektondras averta pafo. Ni eniras rapide. Ni estas en rondforma malgranda ejo. Ankaŭ kelkaj krudaj benkoj troviĝas tie. Indiĝenoj aŭskultis la meson de la misiisto. Sur la tablo staras oleolampo, sur la muro pendas bildo de Maria, ĝi estas malnova, ŝirita, sed la vizaĝo de la Sankta Virgulino ankoraŭ estas bone videbla. Malliberulo sidas sur iu benko. Ŝimo kovras lian vestaĵon, li havas barbostoplajn vangojn, kaj li iom malgrasiĝis. Jen rigardu! Li ja estas Potrien!
— Alo! Serĝento! — krias Hopkins gaje. — Kia ĝojo! Ĉu vi jam trovis vian maleoŝirmilon?
Potrien rigardis sur nin. Malestime, trankvile.
— Kiel vi venis ĉi tien? — li demandis.
— Ni serĉis nian karan serĝenton, ĉar ni ne povas vivi sen vi.
— Gardu viajn stultaj ŝercojn.
Kolubro glitis sur la planko rapide kun bruo. Tiu kabano estis abomeninda, humida, malbonodora loko.
— Ĉu vi scias kion fari — diras Alfonso la Neniulo, — rakontu, mon chef, kial oni enkarcerigis vin, tiam ankaŭ ni rakontos, kial ni estas ĉi tie.
— Kial rakonti? Vi vidis tion, se vi havas okulojn, ke io ne estas en ordo. La kapitano, kaj tiu unuokululo iras sur vojo malbona. Ili venigis min akoraŭ dum la tago de nia alveno en la kontoron kaj proponis, ke mi zorgu pri nenio, mi ricevos dudek mil frankojn da „soldo”, kaj mi havos agrablan vivon. Kiam mi rifuzis tion, kaj ili vidis, ke kiu mi estas, ili simple venigis min ĉi tien.
Li aspektis tre malesperiĝinta. Ne pro la svarmantaj insektoj kaj formikoj, nek pro la sufoka atmosfero de la marĉa, malbonodora insulo.
Malesperigis lin, ke tiaĵo povas okazi en la legio.
Sed kio okazas ĉi tie?
Nek li, nek ni sciis tion. Sed certas, ke gravaj aferoj okazas ĉi-loke. Hopkins la Ŝtipulo instinkte etendis sian manon al la leda ujo, pendanta surflanke. Sed laTurka Sultano forprenis la cigarojn. Diablo forportu tiun aferon rilate la „ŝajnon”.
La lampo apenaŭ flagretis, mortintaj moskitoj kovris dike la dratreton, disetenditan super la ĉifonpeco, krepitanta en la sebo.
— Bonan vesperon.
Maldika, malsan-aspekta, blankhara homo staris en la pordo. Li venis el la alia ĉambro. Potrien tuj salte leviĝis.
Poste ankaŭ ni prenis streĉan atentopozon. La rangogrado ankoraŭ estis bone videbla sur lia ŝiriĝinta, foruzita, tola vesto.
Generalo estis tiu, kiu enpaŝis!
— Nur restu trankvila, serĝento — diris la alta, blankhara homo per basa, sed kun laca voĉo. — Ĉi tie ne bezonatas la formalaĵoj. Kiuj estas tiuj tri homoj?
— Du el ili ricevis la honormedalon kaj bone interbatadas… Sed mi ne fidas ilin.
— Ĝi estas tial, mon sergent, ĉar vi maljuniĝas — senkulpigis sin Alfonso la Neniulo.
— Vi estas stultulo! Vi staras antaŭ generalo Duron!
Generalo Duron, kiun onidire la indiĝenoj mortigis!
La generalo levis la ardantan, flumantan sebo-meĉon kaj okulmezuris nin.
— Kial oni sendis vin en la puntendaron?
— Gardostarante mi demetis mian fusilon kaj atendis la kontrolan patrolon en mia buŝo kun cigaredo.
— Okazis tiel — diris Potrien. — Mi opinias, ke li iom freneziĝis.
— Ne. La fratineto de soldato, nomata Francis Barré skribis leteron, por ke ni serĉu ŝian fraton. Ni eksciis, ke li venis ĉi tien en Igori-on, kaj ni decidis sekvi lin. Tial ni ĉiuj tri faris ian delikton por veni ĉi tien.
La generalo rigardis sur lin kun konsternita vizaĝo.
— Ĉu vi… cigaredis gardostarante tial… — Li silentis. Grandega, ruĝa rato kaŭris en la fono de la kabano, kaj ĝia spirado estis bone aŭdebla en la silento. — Kaj… ankaŭ vi… venis pro Francis Barré?… Intence? En Igori-on? — turnis sin la generalo al ni.
— Mi kaŝis mian fusilon por estis kun mia amiko ankaŭ en Igori.
— Mi kaptis la okazon, se mi jam faras ion, la krimo jam estus almenaŭ agrabla, kaj mi elĵetis mian malnovan amikon tra la fenestro, kion bedaŭrinde mi ne malfermis anticipe, cetere estis konstanta travento tie. Tiu homo kompreneble tuj ekmalsanetis.
— Sed ne pro la travento — mi klarigis la aferon al generalo Duron, — ĉar li vundiĝis pro la vitreroj kaj pavimo.
La generalo ne atentis tion, kion ni parolis. Nun travarmiĝis la pergament-simila haŭto sur la multe suferinta, maldika vizago de la viro. Liaj okuloj brilis strange. Li forte fermis siajn lipojn kaj glutis. Io amara kunpremis lian gorĝon.
— Ĉu vi konis Francis Barré-on?
— Persone ne. Yvonne Barré, li fratineto skribis al ni, kaj ni decidis trovi tiun kompatindan knabon.
— Ĉu vi venis ĉi tien pro la peto de nekonata virino, intence?…
— La afero interesis nin, kaj — Alfonso la Neniulo diris nian devizon — estas tute egale, kie renkonti mortan danĝeron.
— Serĝento! — diris Duron. — Ĉu estas kredeble, kion asertas tiuj tri homoj?
— Mi taksas tiujn mondvagabondojn nek tiom, kiel elpafitan kunglon, sed mi devas sincere diri, ke ili faris siajn deliktojn en rapida sinsekvo, kaj estis tute nekomprenebla afero la fumado de cigaro dum deĵoro kaj la ceteraj…
— La generalo prenis niajn ŝultrojn kaj skuis nin unu post la alia:
— Iam vi eble ricevos la premion pro ĝi… ke vi ne forlasis la kompatindan, fremdan Francis Barré-on.
— Bedaŭrinde — diris Alfonso la Neniulo, — ĉio estis vana. La kompatindulo mortis hieraŭ posttagmeze.
La generalo staris kun malfermita buŝo kaj elstariĝintaj okuloj.
— Li mortis… — li flustris. — La kompatinda… la kompatinda Francis…
Kaj ia konfuza brilo kolektiĝis en liaj okuloj.
— Ĉu sinjoro generalo konis Francis Barré-on? — mi demandis.
— Li estis mia filo… — li respondis mallaŭte.