Ĝi… estis granda spektaklo.
La generalo feliĉe etendis sian manon por kapti sian raporton.
— Jen ĝi estas!
La unuan fojon en mia vivo mi vidis, ke Alfonso la Neniulo surpriziĝas pro io.
— Kion do vi donis al ili?
— Kiun mi jam havis preta, kaj mi rapide interŝanĝis tiujn.
— Sed kian leteron vi transdonis?
— Kvastiĉ skribis tiun leteron hieraŭ. La generalo sciigas en ĝi, ke oni tenas lin en kaptieco, kaj estas suspektinde por li, ke oni traktas la bagnanojn tro bone. Estas vere, ke la fervojo konstruiĝas, sed negroj laboras, kaj la malliberuloj regas. Li petas tujan esploron.
— Bonege — flustris la generalo. — Tiel la friponoj ne scias, ke mi konas la esencon de la trompo, kaj ili restos en la muskaptilo eĉ tiam, se vi fuĝos…
— Dume la kaporalo revenis, sed li malfruis per la sensacio. Li ja aŭdis ĉion, eĉ tion, ke la generalo faras mapon, kaj Ŝinketo ŝtelas la cigarstumpojn la de sinjoro generalo, ĉar li ne volas peti tiaĵon dum lia ĉi-tiea restado.
— Mi diris, ke ni ne lasu lin klarigadi — furiozis Hopkins, — ĉar fine ni povos kisi eĉ lian manon!
— Se mi permesos tion…
— Sed kiel ni povos fugi? Ni ne havas floson…
— Kiu bezonas floson? — demandis la Turko kaj ekfajfis…
Tra la mankanta muro de la alia ĉambro aŭdiĝis la plaŭdego de la akvo, sed nun iu respondis al la fajfo per mallaŭta krio…
…Granda barko aperis sur la akvo, kargita per ĉio, kaj Fedor Kvastiĉ, la rekulpiĝinta ŝipkuracisto sidis ĉe la remiloj.
Yvone laŭte ŝrikis pro ĝojo kaj brakumis la Turkan Sultanon.
Nun kio okazis denove? Kiel opinii pri tiu vagabondo?
— Mi timas, ke iam vi malfruos per la klarigo — diris Alfonso la Neniulo.
La Turka Sultano de tago al tago pendigis sur sin ĉiam pli multe da objektoj. Fajfilon, mapon, kompason, binoklon, papili-reton kaj kompreneble binoklujon.
Li donis al ni la kompason kaj la mapon. Li proponis ankaŭ la papili-reton, sed ni rezignis tion.
— Oni ankoraŭ elvagonigas la varon — li diris. — Nun iru.
— Kion oni elvagonigas?
— Etŝpura, indurstria branĉtrako estas konstruita de iu ŝipveturebla riverparto ĝis ĉi tie, kaj ili liveras de tie la bezonatajn materialojn kaj diversajn varojn, kiujn oni sendas el Matadi. La etŝpura trajno venas foje en ĉiu monato…
— Rapidu — diris la generalo. — Ni risku nenion…
Potrien demetis sian jakon, kaj la Turka Sultano siajn fajfilon, mapon, papili-kaptilon kaj binoklujon, por ke ankaŭ li malvestu sin ĉemize. Hopkins kaŝrigardadis la papili-kaptilon kaj la binoklujon, esperante, ke li eble trovos siajn cigarojn. Sed vera binoklo estis en la leda ujo de la Turko.
Potrien kaj la Turka Sultano tenis la boaton ĉe la flanko de la surfosta kabano, ĉar la drivo de la rivero estis terure forta. Kaj karaj krokodiloj frapadis ĉirkaŭ ni.
La generalo brakumis la knabinon. Mi enboatiĝis la unua. Hopkins la Ŝtipulo, kiel ni priparolis, transprenis la revolveron de Potrien, eĉ li pendigis sur sin la militistan, honormedalon de la serĝento, fine la zorgeme gardatan malplenan binoklujon, en kiu li tenis la cigarstumpojn de la generalo.
— Rapidu, vi, bradipo! — kriegis la Turko.
Ankaŭ Hopkins saltis en la boaton, fine Yvonne, kaj poste la forte tenantaj manoj forlasis ĝin, ni ŝanceliĝis… La Turka Sultano starante sur la rando de la kabano, puŝis nin en la drivon de la rivero per longa lato, ĉar ni ankoraŭ ne povis remi. Fine la boato ekimpetis…
– Ĝis revido! — kriis la Turka Sultano, kaj li batis Hopkins-on per la liberiĝinta, longa lato kvar-kvin foje tiel, ke la lignotabulo laŭte klakis.
— Nur pro Sajno — li trankviligis la hurlantan dikulon. En la sekva momento la rivero kaptis la boaton.
Ni forte kaptis la remilojn, por ke Kongo furioze frapanta, torentanta en sia fluejo ne drivu nian platboaton en la mezon de la rivero.
Ni puŝadis la elstarajn rokon per niaj remiloj ambaŭflanke por eviti la ŝiprompiĝon, kaj ni direktis la boaton surborden.
En la lumo de la plenluno kvazaŭ vitreroj brilis la multe da subite elmegiĝintaj skvamaj kapoj, kiel tiuj aperis kaj subakviĝis inter la turbulantaj vortic-ringoj.
La altenleviĝantaj saŭmoondegoj ĉirkaŭ la rokoj signis, ke ĝi estas la plej senbrida rivero en la mondo.
Nia iu remilo penetras en sablobenkon kaj rompiĝas. La boato turniĝas ĉirkaŭ sia akso… La remilo de Alfonso la Neniulo frapadas dekstren-maldekstren, kiel la fulmo por anstataŭi la alian remilon.
— Kapute — flustras Kvastiĉ.
Se ni driviĝos en la mezon de la rivero… tiam ni pereos tie… Ni havas bonŝancon. La boato forte skuiĝas… Ni sursabliĝis.
— Ĉu rifo?
— Ne. Ni estas sur la bordo. Sed nun la fluso kovras ĝin — diras Alfonso la Neniulo. — Dum la daŭro de ne pli ol unu horo la akvo forfluos el sub ni…
— Ĝi kuntiros la boaton…
— Ni haŭlu tion pli supren.
Li apogiĝas al la remilo kaj premas tion en la fluejon. La boato krakas… ĝi glitas pli supren sur la sablobenkon… ankoraŭ… ankoraŭ… Lia proporcia, gracila figuro elstariĝas super la remilo. Nun li denove estas tia, kiel ia grandega kato, kvazaŭ ĉiuj liaj muskoloj, artikoj konsistus el gumo. Tiuj ne streciĝas, sed etendiĝas pro la fortostreĉo. Mi ne konas alian junulon similan al li, krom mi…
Li residas kaj turnas sin al Yvonne ridetante.
— Kiel vi eltenis la vojon ĝis nun?
— Ĝi estis malpli bona ĝis ĉi tien! Tra la varmega Saharo…
— Mi pensas, ke reirante Saharo estos multe pli varmega — respondis Alfonso kaj palpadis sian poŝon, kien li metis la grandegan, sigelitan koverton. Ni atendas la malfluson. Estis malagrabla, varmega nokto. Ŝajne senmastrajn okulparoj ekbrilis en la malluma fono el la direkto de la ĝangalo, kaj la akvo plaŭdegis.
Dume Kvastiĉ konatiĝis kun Levin.
— Permesu, ke mi prezentiĝu, mia nomo estas doktoro Fedor Kvastiĉ. Fortepianisto.
— Mi ĝojas. Mi ĉiam alte taksis vian doktorecon en la muzikakademio.
— La du titoloj ne interrilatas. Ke mi estas doktoro, tio sendependas de la muziko. Mi finis ankaŭ universitaton.
— Kion vi faris ankoraŭ, sinjoro doktoro?
— Punlaboron. Ne prenu kiel ofendo, sed vi forgesis prezentiĝi.
— Ĉu vi ne diris al li, ke mi estas Levin?
Hopkins glutis.
— Ni ankoraŭ ne diris tion. Sed nun — li respondis malafeble. Kaj li diris al Kvastiĉ seke: — Li estas Levin.
Okazis surpriza afero. Kvastiĉ salte leviĝis en la boato por momento.
— Ĉu vi estas Levin? Dio mia! — li kriis, etendante siajn ambaŭ manojn. — Ĉu vere vi estas Levin? Ĉu tio eblas?
Levin skuis kun larmaj okuloj la grandan, lentugan, lozhaŭtan manon de la pala, morfinista kuracisto.
— Jes! Jes! Amiko mia! Mi estas Levin.
— Ho! Kia feliĉo.
Kaj ili brakumis unu la alian!
Ni rigaris la scenon konsternite. Ĉu Fedor Kvastiĉ scias la Levin-sekreton? Ĉu ĝi tamen ne estas demenco? ĉu Levin vere estis iam, ie aliulo, ol neprizorgita kaj manĝema homo?
— Ho, mi devas vidi vin ĉi tie — lamentis Kvastiĉ. — La granda Levin, pri kiu mi aŭdis tiom multe.
— Jes, amiko mia! — respondis Levin kaj ĝemis.
— Kaj kio venigis vin ĉi tien?
— Cherchez la femme.
(Cherchez la femme, pli precize: serĉu la virinon. Ĝi okazas en romano, kies titolo estas Lohengrin, kie la kavaliro serĉas virinon por si, baldaŭ li fariĝos cigno kaj ili kantas. La aŭtoro.)
— Neniam mi estus kredinta tion.
— Nek mi — ĝemis Levin kaj premadis la manon de la kuracisto emociiĝinte, — iam mia kariero komenciĝis alie.
— Ĉu via kara fratino loĝas en Rusĉuk eĉ nun?
— Kia fratino?… Mi estas orfo.
— Kiel?… Ĉu ne vi estis la kostumplanisto de la cara baleto?
Levin ekŝrikis.
Poste li forpuŝis la manon de Kvastiĉ. Ŝajnis, ke nervatako minacos lin.
— Sed… kia Levin vi estas?
— Sufiĉe…! Vi trovas ĝojon en nematura ŝercado! Vi ne povas ofendi min en mia memrespekto, ĉar ĝi devenas el viaj fiaj instinktoj.
Kaj li diris nenion pli…
La tempo malrapide pasis en la nokto. Ĉiam pli peza, senaera varmego streĉiĝis super la rivero. La lunlumo filtriĝis tra nebulo, kaj la arĝentaj radioj latentis kun fumeca, opaka brilo inter la leviĝantaj vapornuboj.
Ni pasigis ekscitplenan duonhoron en la boato. Se oni malkovros nian fuĝon, tiam ne estos saviĝo por ni. Ni falos en muskaptilo. Ni frostotremis en la nokto malgraŭ la kvardek kvin celsiusgrada varmego. La ostoj, la pulmo, la stomako malvarmas, la artikoj akre doloras, kaj la tempioj laŭte pulsas…
— Klinu vian kapon sur mian ŝultron kaj provu dormi — diras Alfonso la Neniulo, kaj la knabino obeas senvorte.
Tio eble estus mia rajto, sed nun en la boato oni ne povas ŝanĝi lokon. La refluanta akvo laŭte plaŭdas. Yvone vekiĝas el sia duondormo.
Alfonso la Neniulo brakumas ŝin kaj frapetas sian ŝultron. La knabino denove alklinas sian kapon kaj ekdormas…
Iom post iom tagiĝas. La ŝipo staras sur sekejo. La mortepalan, senmovan bordon laŭlonge, ĝis kie la rigardo atingas, kovras krokodiloj kun abomeninda svarmo.
Ni decidis iri la unuan tagon tiel rapide, kiel ni povis. Bedaŭrinde, Levin, kaj precipe la grandega, dika Kvastiĉ, ne povis tiel rapide marŝi. Sed Yvonne estas eminenta knabino. Mi estas fiera pri ŝia simpatio. Ŝi venas kun ni per egalritma, rapida paŝado, ke eĉ veterana legiano povus envii ŝin.
— Mi sportas ekde mia infanaĝo — ŝi diris, kiam ni laŭdis ŝin. — Nur la kompatinda Francis estintus tia. Sed li volis fariĝi poeto.
— Verki estas malfacila tasko — mi rimarkis trafe, kiel la elvokiva konanto de tiu profesio. — Ĝi bezonas multe da klereco, penado kaj inko.
Tagmeze pluvegis. Preskaŭ doloris nin la tamburado de la torentanta pluvego, kaj ni aŭdis nek la vorton de unu la alia en la plaŭdego. Sed ni marŝis.
Levin ofre iris en malbonan direkton, stumblis en ĉio, falis surteren, ĉar ni blinde puŝiĝis al arboj, veproj pro la akvokurteno. Ni kovris Yonne-on per la sola impregnita veltolo, trovebla en nia pakaĵo, kaj ni ĉiuj malsekiĝis sub la giganta duŝo, kiu superbruis nian voĉon.
— Damne! — spiregis Levin, — kiam oni ekipos la legianojn per pluvombreloj?
— Se tamen okazus tiaĵo, estas dube, ĉu dizertintaj malliberuloj kaj precipe iliaj civilaj kunkulpuloj povas kalkuli tiun favoraĵon — hurlis Kvastiĉ suprkriante la muĝantan akvon.
— Mi ne parolas kun vi. Malĝentila primikanto.
— Mi ĵuras, ke mi ne scias, kiu vi estas, kaj mi havus la plej belan tagon de mia vivo, se vi dirus tion!
— Sufiĉe! Foriru de apud mi! Ne devigu min, ke mi forlasu la ĝangalon pro vi!
— Vi nur ŝatus tion — rimarkis Hopkis la Ŝtipulo kun gemuta kriego.
Vespere ni atingis la unuan kurbiĝon de la rivero. La pluvo ĉesis dum unu momento. Ĉi tie, en la regiono de la timigaj kontrastoj, la manko de la transiro faras ĉion neeltenebla. Sen krepusko alvenas la vespero, kvazaŭ giganta lampo estingiĝus sur la ĉielo.
Ni sternas nian solan akvorezistan veltolon kaj esplorrigardas la skizon de la generalo kompare kun la militista mapo de la Turka Sultano.
— Nun ni estas proksimume ĉi tie — montris Alfonso la Neniulo.
— Irante norden, ni atingos Saharon post kelkaj tagoj.
— Nur tio estas la demando, ĉu oni persekutos nin el la fortikaĵo Fort Lamy. Jen ĝi estas — montris Alfonso la Neniulo sur la mapon. — Se ni sukcesos bonŝance eviti la fortikaĵon Fort Lamy, tiam ni povos ripozi ĉe Nemas-Rumba. Ĝi ne havas garnizonon.
— Ni esperu, ke la Igorianoj havas pli multe da butero sur la kapo, ol li kuraĝus reserĉigi nin.
Levin dormis sidante. La larĝa, blanak, lunmiena vizaĝo de Kvastiĉ estis indiferenta kaj laca, kiel ĉiam. Maksimume li ĝemis kelkfoje, ĉar li malhavis la morfinon, kiun li denove akiris apud profesoro Winter.
— Se oni reserĉigos nin — opiniis Hopkins — estos problemo.
— Ĝi ĉiel sukcesos! — diris! — diris Yvonne esperante.
Alfonso la Neniulo tuj fariĝis entuziasma:
— Jen, tiam ni elpensos ion.
— Du ovojn — flustretis Levin, kiu vekiĝis je la lasta vorto.
…Ni daŭrigis nian vojon post tri hora ripozo. Ni havis tiom da manĝaĵo, ke porciumante ĝin por dek tagoj, ĝi eble sufiĉos. Ni nur havu forton. Tagmeze ni atingis la ponton. Ĝi estis pendoponto, konsistanta el ŝtona materialo, oni fortrikigis ĝin per putrintaj kaj disfibriĝantaj lian- kaj bastofaskoj. Sub tio, en la profundo de kvardek metra abismo torentis la rivero Kongo.
— Sub tio, en la profundo de kvardek metra abismo torentis la rivero Kongo.
— Yvonne trairos ĝin la unua. Nur unu homo povas estis sur la ponto…
Yvonne ekiris kuraĝe. Ŝi rerigardis ridetante el ties mezo. Poste ŝi trairis ĝin. Kelkaj lianfaskoj de la ponto ŝiriĝis.
— Okazos malbono! Ĝi ne eltenos, ke ni ĉiuj kvin trairu ĝin — diris Hopkins.
Nun Levin iris sur ĝi kun iom tremantaj genuoj. Kiomfoje la ponto moviĝis, li kaptis al sia hararo kaj ekŝrikis. Li faris tion preskaŭ ritme.
Li estis la unua viro, kiun mi aŭdis ŝriki. Li estis tiel nevoza, kiel multaj famaj filmaktorinoj. La plektitaj ekstremaĵoj de la ponto nun ne ŝiriĝis plu. Neniu scias, kiam vagis homo lastfoje en tiu ĉi regiono kaj sur tiu ponto.
— Ekiru! — diris Hopkins al Kvastiĉ.
— Nur iru vi. Mi estas la plej dika, kaj se la ponto ruiniĝos, tiam la kompatinda knabino restos tie kun tiu mondfama idioto.
Tia knabo estis tiu grandega kun malstreĉa haŭto, la iama ŝipkuracisto, kiu povis esti vera sinjoro antaŭ siaj punaj antecetedentoj. Sinjoro post enkarcerigo restos sinjoro, ĉar la prizona vivo ne vanigas la noblan animecon. (Elektaĵo el la personaj spertoj de la aŭtoro.)
— Nu do iru vi la unua — diris Neniulo al mi.
— Sed…
— Silentu! Vi devas estis apud Yvonne.
Li pravis! Mi transiris, rekte, rapide. Bedaŭrinde mi vidis el la mezo de la ponto, ke denove deiĝis iu node ligita plektaĵo el basto de sur la muro de la gruzela bordo…
Ĉu ĝi eltenos la trairon de Hopkins la Ŝtipulo, sinjoro Profesoro kaj Alfonso la Neniulo?
Jam venas la dikulo. Li vidas bone, kiel deiĝas iu ligilo de la ponto per laŭta ŝiriĝo, sed li venas senhalta, suspirante, fierege, kun flankenŝovita ĉapelo. Kiam li alvenis, jam nur kvin-ses nodoj tenas la ponton. Kaj ili diskutas transe. Kial ili parolas tiel longe?… Kiam li alvenis, jam nur kvin-ses nodoj tenas la ponton. Kaj ili diskutas transe. Kial ili parolas tiel longe?… Yvonne staras apud mi, prenas mian brakon kaj fikse rigardas al la transa bordo.
Sankta Dio!
Kvastiĉ venas! Alfonso la Neniulo sendis lin antaŭen! Se la ponto falos, li povas renkonti ilin post tri semajna piedirado ĉe alia ponto.
Ekscitaj momentoj. Kiel ia statuo, senmova kapo de antilopo kaŝrigardas la okazaĵojn el inter la arboj.
La grandega homo venas… Per trankvila kaj fiera irmaniero… La ponto ŝiriĝas… Li alvenis bonŝance, sed nur du plektaĵoj de bastoj, node ligitaj tenas jam la ponton.
Homo ne povos trairi ĝin.
— Atendu! — mi kriis al li. — Ni elpensos ion kaj… Ne!
Li saltas… Per grandegaj paŝoj, unu… du… tri… Ĝi estas ia ekstertera, senpeza kuro, kiel li kuregas saltante al ni.
Li estas ĉi tie! Li atingis nin!
Yvonne premis mian brakon tiel, ke mia koro feliĉe ekbatis malgraŭ la danĝera momento. Ŝi amas min!
Alfonso la Neniulo apenaŭ povis kapti ŝin, ĉar la knabino ekŝanceliĝis…
— Yvonne… Estas nenia problemo — li diris ridante. — Kaj bonvolu kolekti vian forton. Ĝi estis bona antaŭsigno. La bonŝanco estas kun ni.
— Sed ni parolos pri tio alifoje. — interrompas Hopkins la Ŝtipulo kun sia kutima abrupto, — mi jam ŝatus esti en Maroko…
Ni iras plu en la internon de la ĝangalo, dorse al la rivero, en kiu direkto la kompaso signalas nordon. Alfonso la Neniulo kaj Yvonne marŝas malsproksime antaŭ ni. Ni postrestas iomete.
— Mi pensas, ke oni ankoraŭ ne persekutas nin — diras Kvastiĉ kaj rigardas al la forlasita rivero.
Hopkins la Ŝtipulo ŝovas sian manon en la ledan ujon. Kompreneble nenia danĝero povis disigi lin de ĝi. Li elprenas binoklon el tio. Kio ĝi estas?!
— Mi tuj rigardos ĝin — li diras. — Ĉar, dum la Turko malvestis sin por teni la boaton kun Potrien, mi ŝtelis lian binoklon kun ties leda ujo, kaj mi lasis la mian ĉe li. Per tio mi ŝuldis al li pro la cigaroj!
Kaj li levis ĝin al siaj okuloj, sed li tuj ekrikanis.
— Tia fanfaronulo li estas! La binoklo ne havas lensojn. Li kovris la aperturojn per lad-pecoj. Tiuj scintilis de malproksime, kiam li levis ĝin al siaj okuloj.
— Ĉu vi ŝtelis la binoklon de la Turko? — mi demandis.
— Mi vekis nur ŝajnon.
— Kiel?
— Mi vekis tiun ŝajnon en li, ke mia malplena leda ujo, kiun mi lasis tie estas lia. Tiel mi sukcesis interŝanĝi ilin, kaj la binoklo nun estas la mia. Li havas la multe da cigarstumpoj.
Kiom da ŝajn-afero estis en tiu ĉi aventuro!
Vespere i aventuro!
Vespere Yvonne febriĝis, samkiel Levin kaj mi. Ni frostortemis sen kinino. Ĉar la Turko ne povis akiri ĝin. Nia situacio estis senespera.
Tamen mi iris, Ŝtipulo kaj Alfonso la Neniulo portis Yvonne-on sur brankardo, improvizite farita el veltolo, kiam ŝi tute laciĝis, sed Levin faligis ĉion, stumbladis, kantis kaj konstante komandis al bataliono da helpkuiristoj pro la deliro de la tropika febro.
— Staru rekte… Elprenu bak-pleton! Ŝargu meleagron!
Ni konfidis Kvastiĉ-on por konstante kuntreni Levin-on, kiam li jam ne povis stari sur siaj piedoj. Ĉar ne estis halto ĉi tie! Se la nutraĵo elĉerpiĝos en la ĝangalo, tiam estos kapute al ni ĉiuj. Ni kuntrenis Levin-on, preninte lian maleolon, tra dornejoj kaj arbustoj, kiam Kvastiĉ laciĝis, ni duope. Dume ni portis ankaŭ la pakaĵojn, sed estas egale! Nur ĉiam antaŭen, kun la devizo de la legio, kio estas la eterna ordono en ĝangalo kaj en dezerto:
„Marchez ou crevez!”
Marŝi aŭ morti
Kiam ni estis en la densejo, komenciĝis la manbatalo kontraŭ la dornoj, klematidoj, kun la dikaj, volvantaj rotangoj, sub la turo-altaj, misformaj arbotrunoj, larĝaj kiel elefantoj. En konstanta duonlumo, kien la sunoradioj neniam atingas, kaj ĉiu planto kreskas per sinuaj, koŝmaraj formoj. La abundkreska, interplektiĝinta flaŭro de la ĝangalo strangolas unu la alian, kaj sur la flaviĝinta korpo de la mortigita kontraŭulo ĝi altengrimpas, konjektante la lumon.
La sinkema grundo de la arbaro, havanta penetran odoron, estas plena de mistikaj insektoj, grimpuloj. Ni batas, tranĉas la sarmentojn, arbustojn, kunplektiĝintajn branĉojn, triope, ĉar ankaŭ Kvastiĉ estas laca fari tion. Nek legiano, havanta ĝeneralan korpkondiĉon, sufiĉas al tio, nur tri tiuloj, kiel ekzemple mi.
Tranĉinte vojon kun sanganta haŭto, per morta fortostreĉo, ni kuntrenas la aliajn. Levin jam ne parolas. Sur lia flava vizaĝo estas du ruĝaj makuloj, kiel surfalintaj, grandaj farbo-makuletoj. Liaj malpuraj, blankaj haroj kovras liajn nigrajn okulkavojn tra lia frunto, kaj li nur spiregas.
Sur senarbejo, kie ni ekripozas, Kvastiĉ rigardas la maleolon de Levin. Ĝi estas iomete ŝvelinta.
— Tio signifas kormalfortecon — diras la kuracisto. — Mi opinias, ke li jam ne longe eltenos.
Kiel rilatas la koro al la maleoloj? Ĉu Kvastiĉ estas ebria?
— Ni do bivakos — diras Neniulo.
— Kio okazos al ni, se elĉerpiĝos la nutraĵo? — demandas Ŝtipulo.
— Mi tute ne scias tion. Ĉu ni lasu lin ĉi tie morti, kiel hundon? Li estis kun ni.
— Hm… Vi pravas.
— Ni ne devas longe bivaki — diras la sinjoro Profesoro mallaŭte, kaj li palpas la pulson de Levin.
— Kio okazis?
— Agonio. Antaŭmorta stato. Li do estas preta.
Yvonne kuŝas malpli proksime, frostotremanta sur tendotolo, iu nekonata insekto pikis Hopkins-on, kaj nun granda, blua tubero pusas sur lia nuko.
Alfonso la Neniulo detiras la botojn de Yvonne kaj masaĝas ŝiajn piedojn. Ĉirkaŭ ni premege striktiĝas la malluma, timige demsa profundo de la ĝangalo. Ĝi estas muta, senmova, mistika densejo…
— Prenu… dekagramon… da butero… — flustras Levin kaj ĝemete suspiras. — Dio… mia… La granda Levin… nun ĉi foje… Li bruldifektis sian langon!.. Nnu! Dankon!..
Preskaŭ kompreneme li ĉirkaŭrigardas per siaj brilantaj, viziaj okuloj kaj ridas amare.
— Kio estas… amiko — mi demandas kun kunpremiĝinta gorĝo.
— Sinjoro! Nun estas nenio!.. La granda Levin… manĝos, kion li kuiris… Pfuj… kiel brulgusta vivo ĝi estis… Kaj mia Disinjoro… Oni priservis… kiel deserton… tiun malbenitan Kongo… landon…
Li rafalas kaj stertoras. Ni trinkigas lin. Ni nun ne mezuradas la malmulte da akvoprovizon. Li trinkas, kiom li volas. Ĝi fluas eĉ sur lia kolo.
Tamen ni sidas strange, ankaŭ Hopkins… Ej, vidu jam… la maniema, maljuna Levin, tiel forte ligiĝis al nia koro. Kial?
Li estis kun ni… Ĝi tre gravas ĉi tie, se ni povas diri pri iu, ke: „Li estis kun ni…” Tio enhavas ĉion en si…
Tre alte, super la fabele grandegaj arbokronoj eble troviĝas maldensa parto, ĉar nun stelo rigardetas malsupren, kvazaŭ responde al nia premega maltrankvilo, jen, tiel altae, brilaj kaj ĉiam samformaj fenomenoj estas super ni, kiel la steloj! La steloj certe signifas ian bonan solvon, feliĉan, finan surprizon, kiam la vivo estas tiel sencela, malgaja, unutona, kaj precipe ĝi jam estas estingiĝanta.
Kvastiĉ suprentiras la palpebron de Levin. Li rilumas ĝin per la poŝlampo kaj murmuras enigman vorton.
— Methastasis… — kaj li aldonas ankaŭ en la alia faklingvo. — Estingiĝas lia meĉo…
Aŭrore ni enterigis Levin-on, apud Kongo, en la ĝangalo. La faman, grandan Levin-on. Kaj nun, ŝajnas, ke li kunportis en la tombon sian sekreton, kiun li gardis kun fierega rideto, kun dignosento de arkiduko, kiam ni interesiĝis pri tio.
Eble Fort Lamy jam ne estis malproksime. Kaj ni klopodis diste eviti la fortikaĵon. Kvankam ĉio estis elĉerpiĝonta ĉe ni, kaj Yvonne havis konstante febron. Ankaŭ mi frostotremas en la sufoka varmego de la ĝangalo.
— Ni devas liveri la knabinon en Fort Lamy-on — diras Alfonso la Neniulo al mil
— Ankaŭ mi samopinias…
— Kvastiĉ! Ankaŭ vi malfacile eltenas la vojon. Akompanu la knabinon al Fort Lamy, kaj anonciĝu memvole tie.
— Kial oni volas malliberigi min ĉiam?
— Nenio malbona okazos al vi. Ŝi estas la filino de generalo — mi diras. — Yvonne estas la filino de Duron-Monte.
— Kion vi rakontas? — demandas Neniulo. — Kio estas tiu nomo Monte?
— Se oni ĵetis la patron de la generalo en la maron laŭ tiu nomo, tiam ankaŭ li nomiĝas tiel.
— Kia idiotaĵo ĝi estas?
Nun ankaŭ Hopkins la Ŝtipulo eksplodis.
— Ankaŭ mi scias tiel! Vi parolis pri tio, kiam vi preskaŭ ĵetis la generalon en la akvon en sako.
Alfonso la Neniulo rigardis sur nin, poste li diris nenion. Ŝajnas, ke ankaŭ li komprenis, ke ni pravas. Li nur ŝatas diskuti kaj instrui.
— Ĉu vi volis mortigi la generalon? — interesiĝis Kvastiĉ.
Alfonso la Neniulo komencis kriegi pro nekonata kaŭzo:
— Se vi ne ĉesigos tiun stultaĵon tuj, mi batos iun je la kapo.
— Vi diris tion — rekriegis Hopkins la Ŝtipulo. — Ne rigardu nin ĉiujn iditoj!
Neniulo senvorte lasis nin tie. Jes, la afero estas nun ĝena por li.
Ni portis la knabinon duope, ŝanĝante unu la alian. Ŝi ne tro malfortiĝis, ŝi estas nur febra. Se ni havus kininon, ŝi povus daŭrigi la vojon kun ni. Sed tiel ŝi tre malfortiĝas pro la ferbro. Ni tranĉas la ĝangalon, portas la knabinon kaj helpapogas Kvastiĉ-on. Ĝis kiam ni eltenos kun tia mankohava ekipaĵo?
— Haltu! — krias Alfonso la Neniulo. La lianojn tranĉantaj bajonetoj malleviĝas. — Homoj.
La miraklo! Ĉu homoj en la ĝangalo? Sed la okuloj kaj la oreloj de Alfonso la Neniulo estas tre delikataj instrumentoj.
— Atendu — li diras, kaj surventriĝinte li jam forglitas sub la tunelo de la rampaj plantoj. Pasas pli ol dek minutoj. Yvonne vidis la okazaĵon. Ŝi volis ekparoli, sed Neniu Alfonso estas tiel rapida, kiel sciruro, aŭ plie kiel leopardo. Nun la knabino premas sian manon sur sian bruston, kvazaŭ subpreminte siajn korbatojn kaj rigardas en tiun direkton, kie Alfonso la Neniulo malaperis… Fine ekbueto… La hispano denove staras antaŭ ni.
— Soldatoj bivakas ĉi tie… Teknika taĉmento faras ekzercojn. Ili havas kvar tendojn.
— Nu, kaj kiel plu?
— Kvastiĉ akompanos Yvonne-on tien.
— Mi ne iros — diras la knabino.
— Mi ne toleras kontraŭdiron! Nun mi estas la generalo. Gravas la letero.
Yvonne ekridetas.
Alfonso la Neniulo haste ŝovis sian manon en la poŝon kaj elprenis la sigelitan koverton.
— Jen ĝi estas!
— Ĝi ne estas la raporto. Dum vi prepariĝis al la vojo, sinjoro Boulanger flustris al mi, ke li prenis la veran koverton al si.
Ni kunrigardis konsternite.
— Li diris tion — daŭrigis Yvonne, kaj ni sidis konsternitaj, — ke li fuĝos verspere per la etŝpura vartrajno, kaj el la fiŝista haveno de Kongo post sep tagoj li estos Matadi. Sed li ne volis diskuti kun vi. Se mia patro volas, li kunportos la leteron, sed nu tiam, se ni donos nian honorvorton, ke ni diris nenion al vi. Mi promesis silenti dum tri tagoj. Nun jam mi rajtas paroli.
Alfonso la Neniulo malfermis la koverton.
Elfalis el ĝi la kuirlibro, eldonita fare de la disĉiploj de Levin kaj letero.
„Karaj Knaboj!
Mi ne fidas vin! Nek Neniulon, nek aliulon. Foje vi ne atentis min. Vi estas agresemaj. Ŝinketo, la tromemfida idioto jam transdonis gravan skribaĵon al virinaĉo. Tial mi kunportos la raporton de la generalo. Trajne estos pli sekura, vi ĉiuj scias tion. Vespere. Kiam la kapitano kaj la unuokululo dormos. Mi fuĝos. Per trajno. Sur la privata branĉtrako. Multajn sukcesojn ankaŭ al vi.
Kun alta estimo:
mi bele trompis vin.”
Ni sidis tie, kvazaŭ ni estus batitaj je la kapo.
— Estis superflue sekreti tion. Ankaŭ mi aprobintus ĝin — diris Alfonso la Neniulo, — se la Turko estus rakontinta, kion li volas. Lia vojo estas pli rapida kaj sekura.
La okuloj de Yvonne ekbrilis.
— Mi estas feliĉa, ke vi ne koleras lin.
Tio estas troigo, ĉar Hopkins la Ŝtipulo maĉis ŝoson de palmo tiel, kvazaŭ ĝi estus la kolo de la Turka Sultano.
Yvonne flate karesis la neprizorgitan mentonon de nia demoraliziĝinta, dika amiko.
— Vidu… mi jam ne havis tempon por denove diskuti… Kara Hopkins, vi ne la raporton portas. Vi faras multe pli gavan aferon… La tri korpogardistoj reviviĝis por stari malegoisme apud malfortan, kompatindan virinon.
Hopkins ruĝiĝis, palpebrumis kaj viŝis la ŝviton de sur sia frunto pro la karesado.
— Ja — li diris — ne tial, sed la Turko, tiu… li ĉiam sekis ian nekompreneblan vojon… en lian kapon… ĉiam venas ia eksterordinara ideo…
Kaj li komencis tusadi, ĉar li hazarde glutis palmopeceton.
— Se la afero statas tiel — diris Alfonso la Neniulo, — mi devas konfesi eĉ tion, ke ni havis ne multe da espero por atingi vive la destinlokon de la letero.
— Ĝi certas — diris Hopkins. — Ankaŭ mi sciis tion.
— Nehavante la leteron, ni do povas anonciĝi ĉe la soldatoj, kaj ni atendos, kiel plenumiĝos nia sorto. Mi pensas, ke ni ne devas timi, precipe, se la Turka Sultano senprobleme sukcesos kunporti la raporton de la generalo.
— Ankaŭ mi vidas tiel — mi diris aprobe, sed post matura konsiderado.
— Sed ne perfidu min — diris Yvonne. — La filino de generalo Duron ne ŝatus, se disvastiĝus en la societaj rondoj, ke ŝi vagis en la ĝangalo kun kvar viroj. Ĉar nur mi scias, ke la tri korpogardistoj estis ĉirkaŭ mi kaj ilia kavalira amiko.
— Nia kavalira amiko ĝuste nun dormis, kaj lia rondforma kapo, pendanta sur lian bruston faletadis dekstren-maldekstren. Ni ekiris iom malbonhumore. La ĝangalo maldensiĝis en la direkto de la senarbejo. Subite Hopkins puŝpikis min je la trunkoflanko:
— Ĉu vi komprenas tiun aferon rilate la tri korpogardistojn? — li demandis mallaŭte.
— Hm… ĝi estas tiel… — mi koleriĝis. — Vi estas tre malklera, Ŝtipulo! Tiaĵon oni devas scii.
— Vi lernis tiun trukon de la kompatinda Levin.
— Ĉu vi pensas, ke mi ne scias tion?
— Jes.
— Nu bone. La Tri Korpogardistoj rolas en teatraĵo, kiu temas pri tio, ke oni malliberigas la patron de noblaanima virino, kaj tri suboficiroj, devenintaj el bonfamaj familioj donas parton de ilia soldo al ŝi por manĝi kaj loĝi, dume la maljunulo, plenuminte la du trionon de sia puno ricevas subkondiĉan malliberigon pro lia bona konduto, sed li devas anonciĝis en la policejo ĉiusemajne… Sed vi ne konas tiun teatraĵon.
— Ĉu tiun? — mi demandas moke. — Ni ludis ĝin kune! Sed kio okazis al la diamanto kaj la poŝhorloĝoj, kiujn ili kunportis el Londono?
— Ĝi estas la sceno de la ĉeftraktado, kiam oni metas la krimdokumentojn antaŭ la patron. Vi devus scii tion.
Baldaŭ ni aŭdis voĉojn tute proksime, poste gardostaranto paŝis antaŭ nin.
— Halt! Qui va la!
Post kvin minutoj ni staras en iu tendo. Teknikistaj soldatoj faris ekzercojn ĉi tie, du oficiroj kun malgranda taĉmento. Ili muntis kablojn sur la senarbejo kaj telefonis unu al la alia de sur iu palmo al la alia.
La oficiro akceptis nin indiferente. Dizertintoj el Igori. Kompatinduloj. Ili havis malfacilan vojon. Li ne scias pri reserĉigo, kvankam li estas la telekomunika oficiro. Nur Yvonne surprizis lin.
— Ĉu la virino? Kiel ŝi venis kun vi?
— Mi iris por serĉi mian malaperintan frateton, kiu estis malliberulo en Igori.
— Ĉu?… Vi kompreneble ne estas kaptito. Ĉu vi deziras trinki teon? Bonvolu veni… en mian tendon…
— Mi ŝatus resti kun miaj amikoj, ĝis tio eblas…
— Ĉu?… Nu, estas egale… La patrolo alvenos matene, kiun oni sendos por ili. ĝis tiam vi povas esti kun ili… Mi ne volas puni ilin… Ĉar li havos multe da problemoj.
Ni ne estus pensintaj, ke la ekspedicio finiĝos tiel. Ni estis lokitaj en malgranda tendo, kaj oni starigis gardostaranton antaŭ la enirejon. Ni ricevis kininon, teon, eĉ cigardojn… Sed ni sidis tre malgajaj.
Krakanta voĉo aŭdiĝis de sur iu arbo.
— Alo!.. Alo!.. Teknikista ekzerc-taĉmento, kaporalo Jerome… komisiite de adjutanto Simon!.. Dizertintoj anonciĝis el Igori. Ni arestis ilin. Tri soldatoj, unu civilulo kaj unu fraŭlino… adjutanto Simone… Ni petas sendi patrolon… Jes…
Ni sciis bone, ke la patrolo alvenos ĉi tien malpli ol aŭrore.
— Ĉu se… Oni persekutas la Turkan Sultanon el Igori? — mi demandis.
— Oni ne povas sekvi lin per trajno, ĉar li fuĝas per la sola, etŝpura trajno. Li havas sekuran vojon.
— Ĉu se… oni telegrafos, kaj traserĉos lin? Tiam la raporto de la gerneralo perdiĝos.
Yvonne ridetis.
Tiu ruzulo kaŝis la leteron bone. Li metis ĝin en la binoklon, kiu pendas en la leda ujo sur lia flanko! Li fermis la aperturojn de la binoklo per du ladopecoj.