Гары Потэр і Філасофскі Камень

— РАЗДЗЕЛ XVI — Скок у люк

Пасля, успамінаючы гэты час, Гары так і не змог зразумець, як жа ён усё-ткі здолеў здаць іспыты, нягледзячы на тое, што жыў у сталым страху і ўвесь час чакаў, што ў дзверы вось-вось уварвецца Вальдэморт. Але дні праходзілі за днямі, а Флуфі заставаўся на месцы, жывы і здаровы, за надзейна зачыненымі дзвярыма.

Стаяла задушлівая спякота, асабліва ў вялікім кабінеце, дзе першакурснікі здавалі пісьмовыя іспыты. Па гэтым выпадку дзецям выдалі спецыяльныя, замованыя ад спісвання, пёры.

Акрамя пісьмовых і вусных, ім давялося таксама здаваць практычныя іспыты. Прафесар Флітвік выклікаў студэнтаў у клас па адным, і кожны павінен быў прымусіць ананас пратанчыць праз увесь стол. Прафесар МакГонагал уважліва назірала, як дзеці ператвараюць мыш у табакерку - прычым за прыгажосць і вытанчанасць табакеркі налічваліся дадатковыя балы, а вось калі ў табакеркі заставаліся, скажам, вусы, балы, наадварот, здымаліся. Снэйп на іспыце ўсіх нерваваў, расхаджваў па класе і дыхаў у патыліцу, паспрабуй у такіх умовах успомніць склад зелля забыцця.

Гары працаваў ад ранку да вечара. Яму, апроч іншага, даводзілася стала пераадольваць боль у ілбе, які не спыняўся ні разу пасля паходу ў Забаронены лес. Нэвіл лічыў, што Гары пакутуе іспытным неўрозам у цяжкай форме, таму што Гары вельмі дрэнна спаў, але ў рэчаіснасці гэта адбывалася з-за старых кашмарных сноў, якія зноўку вярнуліся, толькі зараз, у дадатак да мінулых жахаў, у іх прысутнічала таямнічая істота пад каптуром, у якой па падбароддзю сцякала кроў.

Рон і Герміёна турбаваліся аб камені куды менш, чым Гары, ці тое таму, што яны не бачылі таго, што бачыў Гары, ці тое таму, што ў іх у ілбе не палаў ад болю шнар. Безумоўна, іх пужала сама думка аб Вальдэморце, але ён не наведваў іх у сне, а акрамя таго, яны так старанна займаліся, што ў іх не заставалася часу на бясплодныя роздумы аб намерах Снэйпа або каго бы то ні было яшчэ.

Надышоў самы апошні іспыт - гісторыя магіі. Нейкая гадзіна, падчас якой прыйдзецца адказваць на пытанні аб усякіх там выжылых з розуму ведзьмаках, вынайшаўшых рознае глупства накшталт самапамешваючых катлоў, а потым - свабода! Свабода на працягу цэлага - цудоўнага! - тыдня, пасля чаго ім абвесцяць вынікі іспытаў. Калі прывід прафесара Бінза нарэшце вымавіў доўгачаканыя словы: "пакладзіце пёры і скруціце пергамент", Гары разам з іншымі студэнтамі выдаў крык захаплення.

- Усё аказалася значна прасцей, чым я думала, - сказала Герміёна, калі яны ўліліся ў радасны натоўп на залітым сонцам лужку перад школай, - дарэчы, мне было не абавязкова вучыць ані пра Кодэкс Гонару Маладога Пярэваратня ад 1637 года, ані пра паўстанне Эльфрыка Энергічнага.

Герміёна хацела пасля іспытаў пазвяраць адказы, але Рон сказаў, што яму ад гэтага стане блага, таму яны папляліся да возера і плюхнуліся пад дрэва. Двайняты Уізлі разам з Лі Джорданам тузалі за шчупальцы гіганцкага кальмара, які плёскаўся на цёплай водмелі.

- Ніякіх больш заняткаў, - шчаслівым голасам прагаварыў Рон, расцягваючыся на траве. - Не будзь такім сумным, Гары, у нас ёсць цэлы тыдзень да таго, як мы даведаемся, што напісалі ўсё няправільна! А пакуль можна ні аб чым не думаць.

Гары пацёр лоб.

- Хацеў б я ведаць, што ўсё гэта значыць! - у сэрцах выклікнуў Гары. - Шнар жудасна баліць... Гэта і раней здаралася, але ніколі так часта, як зараз.

- Схадзі да мадам Помфры, - параіла Герміёна.

- Я не хворы, - паспрабаваў растлумачыць Гары, - мне падаецца, гэтае папярэджанне… Павінна здарыцца нешта страшнае…

Але Рона немагчыма было ўстрывожыць, для гэтага было занадта горача.

- Гары, хопіць табе, Герміёна мае рацыю: пакуль Дамблдор тут, з каменем нічога не можа здарыцца. І потым, у нас няма ніякіх падстаў думаць, што Снэйп выведаў, як прайсці паблізу Флуфі. Яму ўжо адзін раз ледзь не адарвалі нагу, наўрад ці ён так адразу сунецца зноўку. І хутчэй Нэвіл будзе гуляць за зборную Англіі, чым Хагрыд здрадзіць Дамблдору.

Гары кіўнуў, але ён не мог пазбавіцца ад няяснага адчування, што забыў нешта зрабіць, нешта важнае. Калі ён паспрабаваў падзяліцца гэтым адчуваннем з сябрамі, Герміёна сказала:

- Гэта з-за іспытаў. Мінулай ноччу я прачнулася і паўтарыла палову курсу ператварэнняў, і толькі потым успомніла, што гэты іспыт мы ўжо здалі.

Гары, аднак, быў упэўнены, што яго турбота не мае нічога агульнага з іспытамі. Ён задуменна назіраў, як па яркім блакітным небе да школы падлятае сава з занатоўкай, заціснутай у дзюбе. А вось яму лісты прыходзяць толькі ад Хагрыда. Хагрыд ніколі не здрадзіць Дамблдору. Хагрыд ніколі нікому не скажа, як прайсці паблізу Флуфі… ніколі… але…

Раптам Гары ўскочыў на ногі.

- Ты куды? - сонна прамармытаў Рон.

- Я тут сёе аб чым падумаў, - буркнуў Гары, - Трэба тэрмінова сустрэцца з Хагрыдам.

- Навошта? - спытала Герміёна, якая вырашыла пайсці разам з Гары.

- Табе не падаецца, што гэта трохі дзіўна? - Гары караскаўся ўверх па здзірванелым схіле, - Хагрыд марыць аб драконе, і вось невядома адкуль з’яўляецца незнаёмец, у якога выпадкова ў кішэні аказваецца яйка дракона? Пакажы мне хоць аднаго чалавека, які разгуліваў бы з драконавым яйкам у кішэні? Улічваючы, што гэта незаконна? Як удала, што яму пашчасціла сустрэцца менавіта з Хагрыдам, табе не падаецца? Чаму я раней гэтага не зразумеў?

- Аб чым гэта ты? - не зразумеў Рон, але Гары, які не горш усякага спрынтара бег па двары да ўзлеска, не адказаў.

Хагрыд сядзеў у крэсле перад халупай. Рукавы ў яго былі закатаныя, і ён лузаў гарох у вялізную міску.

- Прывітанне, - сказаў ён, усміхаючыся. - Іспыты здалі? Можа, гарбаты?

- Так, давай, - папрасіў Рон, але Гары перабіў яго.

- Не, мы спяшаемся. Хагрыд, мне трэба ў цябе сёе-тое спытаць. Памятаеш тую ноч, калі ты выйграў Норберта ў карты? Як выглядаў той незнаёмец, з якім ты гуляў?

- А я памятаю? - бестурботна кінуў Хагрыд. - Ён і плашча не здымаў.

Ён убачыў перад сабою тры здзіўленыя твары і прыўзняў бровы.

- А чаго, нармалёва, нічога незвычайнага, у "Башцы парсюка" заўжды хапае ўсякага цудоўнага народу - гэта ж вясковая піўная. Нелегальны гандляр драконамі, чаго такога? Твар я не бачыў, ён быў у каптуры.

Гары знясілена споўз на зямлю поруч з міскай з гарохам.

- А аб чым ты з ім гаварыў, Хагрыд? Ты згадваў "Хогвартс"?

- Можа, і згадваў… - Хагрыд нахмурыўся, успамінаючы. - Ага… Ён спытаў, чым я займаюся, ну, я сказаў, я, маўляў, тут ключнік…Ён спытаў, за якімі жывёлінамі мне даводзілася прыглядаць… Я назваў… Потым распавёў, як заўсёды жадаў дракона… а потым… не памятаю сапраўды, ён купляў мне пітво, яшчэ і яшчэ… Пачакайце… Так, потым ён сказаў, што ў яго ёсць драконава яйка і прапанаваў згуляць на яго ў карты… але ён жадаў упэўніцца, што я змагу з драконам зладзіць, не жадаю, казаў, каб яго потым выкінулі… Тады я і сказаў, маўляў, пасля Флуфі мне ніякі дракон не страшны…

- А ён - зацікавіўся Флуфі? - спытаў Гары, імкнучыся, каб яго голас прагучаў спакойна.

- Ну… так. А што, хіба шмат сустрэнеш такіх трохгаловых сабак, хоць бы і ў "Хогвартсе"? Ну, я і сказаў, Флуфі - проста ластаўка, калі ведаеш да яго падыход: зграй яму або праспявай, і ён тут жа засынае…

Хагрыд раптам прыйшоў у жах.

- Я не павінен вам гэтага казаць! - падарваўся ён. - Забудзьце, што я сказаў! Гэй - вы куды?

Гары, Рон і Герміёна не вымавілі ані слова, пакуль не спыніліся як укапаныя ў вестыбюлі, які ў параўнанні з сонечным дваром здаўся ім змрочным і халодным.

- Трэба ісці да Дамблдора, - вырашыў Гары. - Хагрыд распавёў незнаёмцу, як прайсці паблізу Флуфі, а пад плашчом быў альбо Снэйп, альбо Вальдэморт - яму не прыйшлося моцна напружвацца, раз ён напаіў Хагрыда. Спадзяюся на адно - што Дамблдор нам паверыць. Флорэнц можа пацвердзіць... Калі Бэйн яму дазволіць, вядома. Дзе кабінет Дамблдора?

Яны агледзеліся, быццам чакаючы ўбачыць ўказальнік. Ім ніколі не казалі, дзе жыве Дамблдор, і яны ні разу не чулі, каб кагосьці пасылалі да дырэктара.

- Нам трэба… - пачаў Гары, але тут у холе раптам гулка прагучаў голас:

- Што гэта вы трое тут робіце?

Гэта была прафесар МакГонагал з вялізным стосам кніг у руках.

- Мы жадаем убачыць прафесара Дамблдора, - сказала Герміёна - даволі адважна, як здалося Гары і Рону.

- Прафесара Дамблдора? - перапытала прафесар МакГонагал так, нібы жадаць убачыць яго было па меншай меры непрыстойна. - Навошта?

Гары праглынуў - што ж адказаць?

- Гэта сакрэт... - сказаў ён, але неадкладна пашкадаваў аб гэтым, бо ноздры прафесара МакГонагал гнеўна раздуліся.

- Прафесар Дамблдор ад'ехаў дзесяць хвілін таму, - працадзіла яна ледзяным тонам. - Яму прыйшла тэрміновая сава з Міністэрства Магіі, і ён неадкладна выляцеў у Лондан.

- Ад'ехаў? - адчайна закрычаў Гары. - Зараз?

- Прафесар Дамблдор - вялікі чарадзей, Потэр, і ў яго шмат тэрміновых спраў…

- Але гэта важна!

- Ваша паведамленне, Потэр, важней, чым Міністэрства Магіі?

- Разумееце… - пачаў Гары, вырашыўшы адкінуць усе засцярогі, - прафесар… гэта датычыцца філасофскага каменя…

Прафесар МакГонагал чакала чаго заўгодна, але толькі не гэтага. Кнігі выпалі ў яе з рук, і яна нават не стала падымаць іх.

- Адкуль вы ведаеце? - невыразна вымавіла яна.

- Прафесар, я думаю… у сэнсе, я ведаю, што Сн… што нехта жадае выкрасці камень. Мне трэба паразмаўляць з прафесарам Дамблдорам.

Яна паглядзела на яго са змяшаным выразам здзіўлення і недаверу.

- Прафесар Дамблдор вернецца заўтра, - сказала яна нарэшце. - Я не ведаю, якім чынам вы даведаліся пра камень, але, нават калі тое, што вы кажаце, праўда, ніхто не можа яго выкрасці, ён занадта добра абаронены.

- Але, прафесар…

- Потэр, я ведаю, што кажу, - адрэзала яна, нахілілася і сабрала кнігі. - Ідзіце ў двор і пабудзьце на сонейку.

Але дзеці не паслухаліся.

- Гэта адбудзецца сёння, - загаварыў Гары, як толькі ўпэўніўся, што прафесар МакГонагал яго не чуе, - Снэйп збіраецца прабрацца ў сховішча сёння ўначы. Ён ужо ведае ўсё, што трэба, і сёння Дамблдор не зможа яму замінуць. Гэта ён даслаў занатоўку, я ўпэўнены! У міністэрстве магіі вельмі здзівяцца, калі ўбачаць Дамблдора.

- Але што мы можам…

Герміёна гучна ахнула. Гары і Рон рэзка абярнуліся.

За імі стаяў Снэйп.

- Добры дзень, - сказаў ён роўным голасам.

Дзеці моўчкі ўтаропіліся на яго.

- Вам не варта знаходзіцца ў памяшканні ў такі цудоўны дзень, - дзіўная, крывая ўхмылка з'явілася ў яго на твары.

- Мы жадалі… - пачаў Гары, не маючы ні найменшага падання аб тым, чаго яны маглі б жадаць.

- Вам варта быць асцярожней, - папярэдзіў Снэйп. - Калі вы будзеце расхаджваць з таямнічым выглядам, то ўсе падумаюць, што вы зноў нешта ладзіце. А "Грыфіндор" больш не можа сабе дазволіць губляць балы, ці не так?

Гары ўспыхнуў. Хлопцы павярнуліся і накіраваліся да выхаду, а Снэйп крыкнуў услед:

- Майце на ўвазе, Потэр - яшчэ адзін начны шпацыр, і я асабіста прасачу за тым, каб вас выключылі. Усяго вам добрага.

І ён накіраваўся ў настаўніцкую.

Апынуўшыся на ганку, на каменных прыступках, Гары звярнуўся да астатніх.

- Такім чынам, вось што нам трэба рабіць, - пераканаўча зашаптаў ён. - Адзін з нас павінен сачыць за Снэйпам - чакаць каля настаўніцкай і, калі ён выйдзе, пайсці за ім. Гэта лепш зрабіць Герміёне.

- Чаму мне?

- Гэта ж відавочна, - растлумачыў Рон: - Ты можаш сказаць, што, да прыкладу, чакаеш прафесара Флітвіка. - Ён загаварыў пісклявым голасам: - Ах, прафесар Флітвік, я так хвалююся, мне падаецца, я адказала няправільна на пытанне 14б…

- Змоўкні, - раззлавалася Герміёна, але пагадзілася пайсці сачыць за Снэйпам.

- А мы пайдзем дзяжурыць ля калідора на трэцім паверсе, - сказаў Гары Рону. - Пайшлі.

Але гэтая частка плану не спрацавала. Ледзь яны падышлі да дзвярэй, што аддзялялі Флуфі ад іншых памяшканняў школы, як з'явілася прафесар МакГонагал, якая на гэты раз выйшла з сябе.

- Думаеце, вас прайсці цяжэй, чым цэлы вагон замоваў! - падарвалася яна. - Хопіць займацца глупствам! Калі я толькі дазнаюся, што хтосьці з вас зноў апынуўся тут, я зніму яшчэ пяцьдзесят балаў з "Грыфіндора"! Так-так, Уізлі, з майго роднага каледжа!

Гары з Ронам папляліся ў агульную гасціную. Гары толькі паспеў сказаць: "Прынамсі, Герміёна будзе ведаць, дзе Снэйп", як адкрыўся партрэт Тоўстай Цёткі і ўвайшла Герміёна.

- Гары, прабач, - захныкала яна, - я нічога не магла зрабіць! Снэйп выйшаў і спытаў, што я тут раблю, а я сказала, чакаю Флітвіка, тады ён прывёў Флітвіка, і я толькі што ад яго выйшла і не ведаю, куды пайшоў Снэйп.

- Ну што ж, вось і ўсё, так? - разгублена сказаў Гары.

Сябры моўчкі глядзелі на яго. Ён быў бледны, вочы ліхаманкава блішчэлі.

- Я пайду і паспрабую выкрасці камень першым.

- Ты з глузду з’ехаў! - закрычаў Рон.

- Ні ў якім разе! - закрычала Герміёна. - Пасля таго, што сказалі Снэйп і МакГонагал? Цябе выключаць!

- НУ І ШТО?! - усклікнуў Гары. - Вы што, не разумееце? Калі Снэйп здабудзе камень, Вальдэморт вернецца! Вы што, не чулі пра тыя часы, калі ён ледзь не захапіў уладу? Не будзе ніякага "Хогвартса", адкуль можна будзе выключаць! Ён яго зраўняе з зямлёй або ператворыць у школу чорнай магіі. Што ў параўнанні з гэтым страта балаў?! Або, можа, вы лічыце, што, калі "Грыфіндор" атрымае кубак, ён пашкадуе вас або вашых родных? Калі мяне зловяць раней, чым я здабуду камень, што ж, значыць, адпраўлюся назад да Дурслі і буду чакаць, пакуль да мяне дабярэцца Вальдэморт - значыць, памру крыху пазней, чым планавалася, толькі і ўсяго... Таму што я ніколі не перайду на бок сіл зла! Сёння ўначы я пайду ў сховішча і нішто, чуеце, нішто не спыніць мяне! Вальдэморт забіў маіх бацькоў, не забывайце аб гэтым!

Яго вочы зіхацелі.

- Ты маеш рацыю, Гары, - сказала Герміёна.

- Вазьму плашч-нябачнік, - вырашыў Гары. - Як удала, што я атрымаў яго назад.

- Але ці зможам мы пад ім усе ўтрох схавацца? - засумняваўся Рон.

- Усе... утрох?

- Кінь, ты што, думаў, мы цябе аднаго адпусцім?

- Зразумела, не, - жыва адклікнулася Герміёна. - Як ты збіраешся здабыць камень без нашай дапамогі? Я лепш пайду пачытаю падручнік, можа быць, мне сустрэнецца што-небудзь патрэбнае…

- Але калі нас зловяць, вас таксама выключаць.

- Мяне, можа, і не, - змрочна вымавіла Герміёна. - Флітвік сказаў па сакрэце, што я па ягонаму прадмету атрымала сто дванаццаць адсоткаў, хоць за апошнія пяць гадоў ніхто не набіраў болей сотні. Яны не адважацца мяне так проста выкінуць.

Пасля вячэры яны сядзелі, як на іголках, у крэслах агульнай гасцінай. Ніхто іх не чапаў; ды і, уласна, Грыфіндорцам не аб чым было размаўляць з Гары. Сёння ён упершыню не знаходзіў гэта засмучальным. Герміёна ліхаманкава гартала канспекты, спадзеючыся выпадкова натрапіць на заклён, які ім неўзабаве мелася быць паспрабаваць зняць. Рон і Гары амаль не размаўлялі. Абодва абдумвалі небяспечную прыгоду.

Паступова народ разыйшоўся спаць, і пакой апусцеў.

- Усё, час прыйшоў, - прамармытаў Рон, пасля таго як апошнім, пацягваючыся і пазяхаючы, выдаліўся Лі Джордан. Гары ўзбег па лесвіцы ў неасветленую спальню. Ён дастаў плашч і тут яму на вочы выпадкова патрапіла флейта, падораная Хагрыдам на Каляды. Гары паклаў яе ў кішэню, каб усыпіць Флуфі - яму нешта не хацелася спяваць сёння ноччу.

І паспяшаўся назад у гасціную.

- Давайце прымерым плашч і паглядзім, ці хавае ён нас усіх траіх - а тое калі Філч убачыць, што па калідоры сама па сабе ідзе нага або рука…

- А што гэта вы тут робіце? - раздаўся голас з процілеглага кута пакоя. З-за крэсла ўзняўся Нэвіл, з заціснутым у руцэ Трэварам - свабодалюбівай жабай.

- Нічога, Нэвіл, нічога такога, - сказаў Гары, ліхаманкава хаваючы плашч за спінай.

Нэвіл уважліва паглядзеў на вінаватыя твары аднакласнікаў.

- Ізноўку! - выклікнуў ён.

- Не-не-не, - запэўніла яго Герміёна. - Нічога падобнага. А чаму ты не ідзеш спаць, Нэвіл?

Гары хутка зірнуў на высокі гадзіннік на падлозе ля дзвярэй. Яны не маглі сабе дазволіць губляць час - можа быць, ужо ў гэтую самую хвіліну Снэйп усыпляе Флуфі.

- Вам нельга выходзіць, - сказаў Нэвіл, - вас зноў зловяць. І ў "Грыфіндора" зноў будуць непрыемнасці.

- Ты не разумееш, - вялікім тонам прагаварыў Гары. - Гэта вельмі важна.

Нэвіл, аднак, быў поўны жалезнай рашучасці пайсці на крайнія меры, абы не дапусціць парушэння правіл.

- Я вас не выпушчу, - заявіў ён, раптам апынуўшыся ў дзірцы за партрэтам. - Я - я буду біцца!

- Нэвіл, - раззлаваўся Рон, - адыдзі ад партрэта і не будзь ідыётам…

- Не называй мяне ідыётам! - крыкнуў Нэвіл. - Я лічу, што вы парушылі ўжо досыць правіл! І вы самі казалі, што я павінен змагацца!

- Так, але толькі не з намі, - у знямозе паспрабаваў растлумачыць Рон. - Нэвіл, ты не разумееш, што робіш.

Ён зрабіў крок да Нэвіла, і той выпусціў Трэвара, які неадкладна скокнуў у цемру.

- Ну давай, стукні мяне! - Нэвіл узняў сціснутыя кулакі. - Я гатовы!

Гары звярнуўся да Герміёны.

- Зрабі што-небудзь, - папрасіў ён у роспачы.

Герміёна ступіла наперад.

- Нэвіл, - сказала яна. - Мне вельмі, вельмі шкада.

Яна ўзняла чароўную палачку.

- Петрыфікус Таталус! - выгукнула яна, паказваючы на Нэвіла..

Рукі Нэвіла быццам бы прыклеіліся да бакоў. Ногі сапстрыкнуліся разам. Усё яго цела закасцянела, ён пахіснуўся на месцы і затым роўна, як дошка, зваліўся на падлогу тварам уніз.

Герміёна падбегла і перавярнула яго. Сківіцы Нэвіла. былі сціснутыя, казаць ён не мог. Адны толькі вочы ў жаху круціліся.

- Што ты з ім зрабіла? - прашаптаў Гары.

- Поўная паралізацыя цела, - няшчасным голасам вымавіла Герміёна. - Ох, Нэвіл, мне так шкада.

- Мы павінны гэта зрабіць, Нэвіл, але тлумачыць няма калі, - Рон перасягнуў праз Нэвіла. і накрыўся плашчом-нябачнікам.

І усё ж Нэвіл, які бярвеннем ляжаў на падлозе, падаваўся не занадта добрым знакам. У тым нярвовым стане, у якім яны знаходзіліся, кожная статуя ім здавалася Філчам, кожны падалены парыў ветра - Піўзам.

Дайшоўшы да першай жа лесвіцы, яны ўбачылі місіс Норыс, якая гультаявата праходзілася па пляцоўцы наверсе.

- Мо тузануць яе за хвост, хоць бы адзін раз! - шапнуў Рон на вуха Гары, але той толькі патрос галавой. Калі яны асцярожна абмінулі місіс Норыс, яна павярнула да іх свае вочы-ліхтары, але нічога не зрабіла.

Больш ім ніхто не трапляўся, пакуль яны не дайшлі да лесвіцы на трэці паверх. Над прыступкамі ў сярэдзіне пралёта ў паветры боўтаўся Піўз, ён выцягваў дывановую дарожку, так, каб на ёй лёгка было спатыкнуцца.

- Хто тут? - раптам спытаў Півз, калі дзеці параўняліся з ім. Ён звузіў зласлівыя чорныя вочкі. - Хоць і не бачу, а ведаю, што ты тут. Ты упыр? Або прывід? Або вучань?

Ён узняўся вышэй і закруціўся у паветры, пільна ўзіраючыся ў тое месца, дзе стаяла кампанія.

- Паклічу лепей я Філча, а тое распоўзалася тут усялякае нябачнае…

Гары прыйшла ў галаву нечаканая думка.

- Піўз, - хрыпла прашаптаў ён, - Крывавы Барон мае падставы захоўваць інкогніта.

Ад жаху Піўз ледзь не зваліўся на падлогу. Але своечасова схамянуўся і завіс у метры над прыступкамі.

- Прашу прабачэння, Ваша Крывавасць, містэр Барон, - залебезіў палтэргейст. - Не пазнаў, не пазнаў - не заўважыў - вядома, не заўважыў, бо вы ж нябачныя - прабачце старому дурному Піўзу ягоны дурны жарт, сэр.

- У мяне тут справа, Піўз, - пракаркаў Гары. - Трымайся далей ад гэтага месца сёння ўначы.

- Зразумела, сэр, вядома, сэр, - паабяцаў Півз, зноў узвіваючыся ўверх, - спадзяюся, ваша справа пройдзе ўдала, сэр, не смею больш турбаваць, сэр...

І ён знік удалечыні.

- Геніяльна, Гары! - шапнуў Рон.

Праз пару секунд яны ўжо стаялі перад уваходам у калідор на трэцім паверсе . Дзверы былі прыадчыненыя.

- Што ж, так яно і ёсць, - ціха сказаў Гары. – Снэйп ужо прайшоў паблізу Флуфі.

Падавалася, што, толькі ўбачыўшы адчыненыя дзверы, яны ўпершыню задумаліся над тым, што іх чакае. Пад плашчом Гары звярнуўся да сваіх спадарожнікаў.

- Калі вы жадаеце вярнуцца, я не буду асуджаць вас, - засведчыў ён. - Можаце ўзяць плашч, мне ён больш не патрэбны.

- Не дуры, - сказаў Рон.

- Мы ідзем з табой, - сказала Герміёна.

Гары адчыніў дзверы. Яны адазваліся рыпеннем. Да іх данеслася нізкае, глухое бурчанне. Усе тры сабачыя насы павярнуліся іх і сталі ўзмоцнена прынюхвацца, хоць сабака і не мог іх бачыць.

- Што гэта ў яго каля лап? - прашаптала Герміёна.

- Падобна, арфа, - адказаў Рон. - Пэўна, Снэйп пакінуў.

- Сабака, мабыць, прачынаецца, як толькі перастаеш граць, - сказаў Гары. - Ну, што ж, пачнем…

Ён паднёс флейту Хагрыда да вуснаў і падзьмуў. Гэтыя гукі цяжка было назваць мелодыяй, але з першай жа ноты вочы жывёліны сталі зачыняцца. Гары дзьмуў без перапынку. Паступова сабака перастаў рыкаць, пачаў перабіраць лапамі, потым калені ў яго падхіліліся і, нарэшце, ён зваліўся набок у глыбокім сне.

- Не спыняйся, - папярэдзіў Рон. Яны асцярожна выслізнулі з-пад плашча і папаўзлі да люка. Па меры набліжэння да трох гіганцкіх спячых галоў, яны ўсё мацней адчувалі гарачае і зусім не прыемнае сабачае дыханне.

- Падаецца, мы зможам адчыніць люк, - сказаў Рон, зазіраючы праз галаву сабакі. - Жадаеш пайсці першай, Герміёна?

- Не, не жадаю!

- Добра. - Рон сціснуў зубы і асцярожна перасягнуў праз лапу. Затым нахіліўся і пацягнуў за кольца, умайстраванае ў вечка люка. Люк адчыніўся.

- Што там? - трывожна спытала Герміёна.

- Нічога - усё чорнае - ніякай лесвіцы, прыйдзецца прыгаць.

Гары, які старанна дудзеў на флейце, памахаў Рону, каб прыцягнуць яго ўвагу і паказаў на сябе.

- Ты жадаеш пайсці першым? Упэўнены? - спытаў Рон. - Я не ведаю, якая там глыбіня. Перадай флейту Герміёне, каб сабака не прачнуўся.

Гары перадаў флейту. Падчас секунднай паўзы сабака паспеў заварочацца і забурчэць, але, як толькі Герміёна пачала граць, зноў глыбока заснуў.

Гары перабраўся праз сабаку і зазірнуў у люк. Ніякіх прыкмет дна.

Трымаючыся за край, Гары пачаў асцярожна апускацца ўніз, пакуль не павіс на кончыках пальцаў. Тады ён паглядзеў на Рона і сказаў:

- Калі са мной нешта здарыцца, не спускайцеся за мной. Ідзіце прама ў савятню і дасылайце саву Дамблдору, добра?

- Добра, - паабяцаў Рон.

- Тады ўбачымся праз хвіліну - я спадзяюся.

І Гары адпусціў рукі. Ён стаў падаць уніз, уніз, уніз у халодную, вільготную цемру. Нарэшце…

ПЛЮХ. З прыглушаным далікатным храбусценнем ён прызямліўся на нешта мяккае. Ён сеў і памацаў вакол, вочы яго яшчэ не абвыклі да цемры. Падаецца, ён зваліўся на нейкую расліну.

- Парадак! - крыкнуў ён, уверх, у акенца святла памерам з паштовую марку - гэта была адтуліна люка наверсе, - тут мякка, прыгайце!

Рон адразу ж скокнуў. Ён прызямліўся, расцягнуўшыся побач з Гары.

- Што гэта за штука? - былі яго першыя словы.

- Не ведаю, нейкая расліна. Павінна быць, адмысловы подсціл, каб было мягчэй.

Удалечыні змоўкла музыка. Раздаўся гучны брэх, але Герміёна паспела скокнуць. Яна прызямлілася з іншага боку ад Гары.

- Мы, пэўна, на глыбіні некалькіх міль пад школай, - сказала яна.

- Як удала, што тут гэтая расліна, - адклікнуўся Рон.

- Удала?! - завішчала Герміёна. - Ды вы паглядзіце на сябе!

Яна ўскочыла на ногі і пачала прарывацца да сцяны. Ёй прыйшлося нялёгка, таму што ў тое самае імгненне, як яна прызямлілася, паўзучыя сцябліны расліны пачалі аблытваць яе ногі. Што ж датычыцца Гары з Ронам, дык яны і не заўважылі, як іх ногі ўжо былі дужа аплеценыя.

Герміёне атрымалася вызваліцца раней, чым расліна здолела як след учапіцца за яе. І зараз яна ў жаху глядзела, як хлопчыкі адчайна ваююць з ліянамі, аддзіраючы іх ад сябе, але, чым больш яны кідаліся, тым мацней і хутчэй расліна аплятала іх.

- Не варушыцеся! - загадала Герміёна. - Я ведаю, што гэта такое - гэта Сеткі Д'ябла!

- Якое шчасце, зараз мы ведаем, як яно завецца, можна памерці спакойна, - раздражнёна прахрыпеў Рон, адхіляючыся назад, каб абараніць сваю шыю ад нястомных сцяблін.

- Ціха! Я спрабую ўспомніць, як яго забіць! - прыкрыкнула Герміёна.

- Тады паспяшайся, я ўжо не магу дыхаць! - сіпла вытхнуўся Гары, аддзіраючы галіны ад грудзей.

- Сеткі Д'ябла, Сеткі Д'ябла… што ж казала Спроўт? Яно любіць цемру і вільгаць…

- Значыць, запалі агонь! - ускрыкнуў Гары.

- Так - вядома - але тут жа няма дроў! - выгукнула Герміёна, ламаючы рукі.

- ТЫ З ГЛУЗДУ З’ЕХАЛА? - закрычаў Рон. - ВЕДЗЬМА ТЫ АБО ХТО?

-Вядома! - узрадавалася Герміёна; і яна секанула палачкай, памахала ёю, пашаптала нешта, і накіравала на расліну магутнае блакітнае полымя, такое ж, якім падпальвала Снэйпа. Праз пару секунд хлопчыкі адчулі, што ліяны аслабілі хватку і адступіліся ад агню і святла. Курчачыся і выгінаючыся, Сеткі Д'ябла паступова адпускалі іх, і неўзабаве Гары з Ронам вызваліліся.

- Як добра, што ты была ўважлівая на гербалогіі, - Гары ўстаў побач з Герміёнай ля сцяны і пачаў выціраць пот з ілба.

- Ага, - сказаў Рон, - і як добра, што Гары не губляецца ў цяжкую хвіліну - "няма дроў", скажыце, калі ласка.

- Нам сюды, - Гары паказаў на каменны тунэль, які, уласна, быў адзінай дарогай наперад.

Акрамя сваіх крокаў, яны чулі толькі, як на падлогу, сцякаючы з вельмі вільготных сценаў, ціха падаюць кроплі вады. Тунэль вёў уніз, і Гары мімаволі ўспомніў "Грынгатс". Сэрца яго звалілася, калі ён успомніў, што чароўны банк ахоўваецца драконамі. Калі ім сустрэнецца дракон, дарослы дракон – ім і Норберта было больш чым досыць…

- Чуеш? - шапнуў Рон.

Гары прыслухаўся. Аднекуль зверху даносіўся шоргат і клекатанне.

- Думаеш, гэты прывід?

- Не ведаю… Больш падобна на шоргат крылаў.

На выхадзе з тунэлю перад імі адкрылася ярка асветленая зала з высокай скляпеністай столлю. Зала кішэла маленькімі зіготкімі птушачкамі, яны бязладна гойсалі туды-сюды, лёталі, пырхалі. У процілеглай сцяне былі цяжкія дубовыя дзверы.

- Яны нападуць, калі мы пройдзем праз залу? - спытаў Рон.

- Можа быць, - адказаў Гары. - На выгляд яны бяспечныя, але, думаю, калі накінуцца ўсё разам … што ж, выбару ўсё роўна няма… я пабег.

Глыбока ўдыхнуўшы і закрыўшы твар рукамі, Гары стралой паляцеў праз залу. Ён чакаў, што ў яго вось-вось усадзяцца вострыя клювікі і сталёвыя кагаткі, але нічога падобнага не адбылося. Ён цалкам удала дабраўся да дзвярэй. Пацягнуў за ручку, але дзверы апынуліся зачыненыя.

Яго спадарожнікі рушылі ўслед за ім. Яны цягнулі і пхалі, але дзверы не паддаліся, нават калі Герміёна выпрабавала "Алахамору".

- І што цяпер? - пацікавіўся Рон.

- Гэтыя птушкі… яны ж не могуць быць проста так… - задумалася Герміёна.

Яны стаялі і глядзелі, як птушкі носяцца ў іх над галавой, зіхоцячы... Зіхоцячы?

- Гэта не птушкі! - раптам выгукнуў Гары. - Гэта ключы! Ключы з крылцамі - зірніце ўважлівей! А такім чынам… - ён агледзеўся вакол, пакуль яго сябры ўзіраліся ў ключы. - Ёсць! Глядзіце - мётлы! Мы павінны злавіць ключ ад гэтых дзвярэй!

- Але ключоў сотні!

Рон агледзеў замак.

- Тут патрэбен вялікі, старамодны ключ - хутчэй за ўсё, срэбны, такі, як ручка.

Усё схапілі па мятле, узняліся ў паветра і з разгону ўрэзаліся ў самы стрыжань зграі. Але, як дзеці не намагаліся, заварожаныя ключы лёталі гэтак хутка, што злавіць іх не было ніякай магчымасці.

І усё ж Гары нездарма быў самым маладым Лаўцом за апошняе стагоддзе. Ён валодаў здольнасцю адразу знаходзіць поглядам тое, чаго іншыя не бачылі. Памахаўшы з хвіліну рукамі ў віры рознакаляровых пёраў, ён угледзеў масіўны срэбны ключ з крылом, згорнутым набок - як быццам нядаўна яго ўжо лавілі і жорстка запіхвалі ў замочную свідравіну.

- Вось ён! - заекатаў Гары. - Вось той, вялікі - там - не, там - з ярка-блакітнымі крыламі - пёры змятыя набок.

Рон панёсся ў кірунку, якое паказаў Гары, урэзаўся ў столь і ледзь не зваліўся з мятлы.

- Абкружайце яго! - крыкнуў Гары, не зводзячы вачэй з ключа з пашкоджаным крылом. - Рон, захадзі зверху - Герміёна, заставайся ўнізе і не пускай яго - а я паспрабую злавіць. Ну, давайце - ДАВАЙЦЕ!

Рон нырнуў, Герміёна ракетай узнялася ўверх, ключ увярнуўся ад абодвух; Гары рынуўся за ім; ключ з дзікай хуткасцю паляцеў да сцяны, Гары нахіліўся наперад і са страшным гукам прыгваздзіў ахвяру. Па зале разнесліся захопленыя крыкі Рона і Герміёны.

Яны хутка прызямліліся, і Гары пабег да дзвярэй з ключом, які адчайна вырываўся з рук. У той момант, калі замок пстрыкнуў і адкрыўся, ключ пырхнуў з выглядам вельмі патрапаным, бо яго лавілі ўжо двойчы.

- Гатовыя? - спытаў Гары, паклаўшы далонь на ручку дзвярэй. Сябры кіўнулі. Гары адчыніў дзверы.

У наступнай зале было так цёмна, што спачатку дзеці нічога не ўбачылі. Але, калі яны асцярожнымі крокамі ўвайшлі ўнутр, пакой нечакана запоўніўся святлом, і перад імі адкрылася дзіўнае відовішча.

Яны стаялі на краі вялізнай шахматнай дошкі, ззаду чорных фігур, якія ўсе былі вышэй хлопцаў ростам і выразаныя з чорнага каменя. Насупраць, на іншым краі дошкі, стаялі белыя фігуры. Бы вежы яны ўзвышаліся наперадзе. Акром таго, белыя фігуры не мелі твараў.

- І што мы павінны рабіць? - прашаптаў Гары.

- Гэта ж відавочна, - сказаў Рон. - Мы павінны перайсці дошку гуляючы ў шахматы.

За белымі фігурамі былі бачныя наступныя дзверы.

- Зараз? - разгублена спытала Герміёна.

- Мне падаецца, - прамармытаў Рон, - мы павінны стаць фігурамі.

Ён падышоў да чорнага каня і, выцягнуўшы руку, дакрануўся да яго. Конь ажыў і пачаў біць капытом. Рыцар, які сядзеў на каню схіліў пакрытую шлемам галаву і паглядзеў на Рона.

- Каб перайсці на той бок, мы - э-э-э - павінны далучыцца да вас?

Чорны рыцар кіўнуў. Рон абярнуўся да сяброў.

- Дайце падумаць… - прагаварыў ён. - Мабыць, нам трэба заняць месцы чорных пешак…

Пакуль Рон думаў, Гары з Герміёнай стаялі моўчкі. Нарэшце, Рон сказаў:

- Вы толькі не крыўдзіцеся, але вы абодва дрэнна гуляеце ў шахматы…

- Мы не крыўдзімся, - паспешна перабіў яго Гары, - ты, галоўнае, кажы, што рабіць.

- Гары, ты зоймеш месца слана, а Герміёна стане побач з табой на месца ладдзі.

- А ты?

- А я буду канём, - вырашыў Рон.

Шахматныя фігуры, мяркуючы па ўсім, уважліва слухалі, таму што пры гэтых словах конь, ладдзя і слон развярнуліся спінай да белых і пакінулі дошку, пакінуўшы тры пустых палі, якія занялі Гары, Рон і Герміёна.

- Пачынаюць заўсёды белыя, - Рон угледзеўся ў стройныя шэрагі саперніка. - Сапраўды… глядзіце…

Белая пешка перайшла на дзве клеткі бліжэй.

Рон пачаў кіраваць чорнымі фігурамі. Яны моўчкі перамяшчаліся туды, куды ён загадаў. У Гары дрыжалі калені. Што, калі яны прайграюць?

- Гары - перайдзі на чатыры клеткі направа па дыяганалі.

Калі з'елі іх другога каня, яны выпрабавалі сапраўдны шок. Белая каралева скінула рыцара на зямлю і адвалакла яго прочкі з дошкі. Небарака застаўся ляжаць тварам уніз за яе межамі.

- Мне прыйшлося, - апраўдваўся ўзрушаны Рон. - Зараз ты, Герміёна, можаш вольна браць таго слана, давай.

Усякі раз, калі яны гублялі сваіх, белыя бывалі бязлітасныя. Неўзабаве ўздоўж сцены вырасла груда нежывых чорных фігур. Двойчы Рон ледзь не прапусціў момант, калі Гары або Герміёна аказваліся ў небяспекі. Сам ён кідаўся па дошцы з хуткасцю маланкі і ўзяў пры гэтым амаль столькі ж белых фігур, колькі тыя ўзялі чорных.

- Амаль усё, - прамармытаў ён раптам. - Дайце падумаць - дайце падумаць…

Белая каралева звярнула да яго свой пусты твар.

- Так… - сказаў Рон ціха, - гэта адзіны спосаб… Я павінен падставіць сябе.

- НЕ! - закрычалі Гары і Герміёна.

- Гэта ж шахматы! - рэзка абарваў Рон. - Трэба чымсьці ахвяраваць! Калі я пайду на клетку ля Каралевы, яна мяне з'есць - але затое ты, Гары, паставіш мат каралю!

- Але…

- Ты жадаеш спыніць Снэйпа або не?

- Рон…

- Слухай, калі ты не паспяшаешся, ён дастане камень!

Альтэрнатывы не было.

- Гатовыя? - крыкнуў Рон, з бледным рашучым тварам. - Я пайшоў - і не марудзьце, калі выйграеце!

Ён ступіў наперад, і белая каралева кінулася на яго. Яна моцна стукнула Рона па галаве сваёй каменнай рукой, і ён як падкошаны зваліўся на падлогу - Герміёна закрычала, але не сыйшла са сваёй клеткі - белая каралева адцягнула Рона ў бок. Ён, падаецца, быў без прытомнасці.

Дрыжачы, Гары перайшоў на тры клеткі налева.

Белы кароль сцягнуў з сябе карону і кінуў яе да ног Гары. Чорныя выйгралі. Шахматныя фігуры пакланіліся і расступіліся, вызваліўшы дарогу да дзвярэй. Кінуўшы апошні адчайны погляд на Рона, Гары з Герміёнай прайшлі ў дзверы і апынуліся ў наступным калідоры.

- А што, калі ён?…

- З ім усё будзе ў парадку, - сказаў Гары, імкнучыся ўпэўніць сам сябе. - Як ты думаеш, што далей?

- Мы ўжо прайшлі заклён Спроўт, гэта былі Сеткі Д'ябла; ключы - гэта, мабыць, Флітвік; МакГонагал ажывіла шахматныя фігуры; застаюцца заклёны Квірэла і Снэйпа…

Яны падышлі да наступных дзвярэй.

- Ну што? - прашаптаў Гары.

- Пайшлі.

Гары пхнуў дзверы.

У ноздры стукнуў агідны пах, прымусіўшы іх абодвух закрыць насы вопраткай. Вочы заслязіліся, але і скрозь слёзы яны разгледзелі прама перад сабою на падлозе троля, які ляжаў на спіне, ён быў шмат буйнейшы, чым той, з якім ім давялося дужацца. Троль ужо астыў. На галаве ў яго зяўрала крывавая рана.

- Якое шчасце, што нам не трэба з ім ваяваць, - шэптам выклікнуў Гары, пераступаючы праз масіўныя ногі. - Пайшлі хутчэй, дыхаць немагчыма.

Ён адчыніў наступныя дзверы, прычым абодва яны ледзьве прымусілі сябе зірнуць, што ж іх там чакае - але нічога страшнага не было, толькі столік з сям'ю бутэлечкамі рознай формы.

- Снэйпава праца, - сказаў Гары. - Што трэба рабіць?

Яны ступілі праз парог, і тут жа за спінай ускалыхнулася полымя. Незвычайнае полымя, пурпуравае. У тую ж секунду на парозе дзвярэй, што вялі далей, ускінуліся языкі чорнага полымя. Дзеці апынуліся ў пастцы.

- Глядзі! - Герміёна схапіла скрутак, што ляжаў побач з бутэлечкамі. Гары праз яе плячо прачытаў:

Перад вамі ляжыць небяспека, яе вы абралі раней,

Двое з нас вам дапамогуць, ды трэба шчэ нас адшукаць.

Адзін з сямі дасць вам магчымасць пайсці шляхам далей,

Другі ўратаванне падорыць, пакажа дарогу назад.

Двое з нас абсалютна бяспечны, наліты ў іх толькі сок,

Але трое іншых - забойцы, атруту для вас згатавалі.

Каб не застацца тут вечна, зрабіце рашучы крок,

Для вас мы чатыры падказкі падрыхтавалі:

Першае, дзе б ні хавалася, дзе б ні была атрута,

Ад соку яна будзе злева, можаце занатаваць;

Другое: у крайніх па смаку розніца будзе адчута,

Але,калі трэба наперад, навошта вам іх каштаваць?

Яшчэ: памер не галоўнае, трэцяя кажа падказка,

Самы вялікі й малы смерці ў сабе не нясуць;

Адное і тое ж наліта ў другім і злева, і справа.

Вось і ўвесь наш аповед, ну што жа, спрабуй цяпер смерць падмануць.

Герміёна шумна ўздыхнула, і Гары, да свайго вялікага здзіўлення, выявіў, што яна ўсміхаецца - апошняе, што ён мог чакаць сам ад сябе ў гэтую хвіліну.

- Геніяльна, - захапілася Герміёна, - Гэта не магія - гэта логіка - загадка. Шмат хто з вялікіх чараўнікоў не мелі ні грама логікі, яны б захраснулі тут назаўжды.

- Як і мы, хіба не?

- Зразумела, не, - сказала Герміёна. - Уся інфармацыя, якая нам патрэбна, тут, у скрутку. Сем бутэлечак: у трох яд; у двух сок; адна з іх правядзе нас праз чорны агонь, і яшчэ адна дазволіць прайсці назад скрозь пурпурнае полымя.

- Але як пазнаць дзе што?

- Дай мне хвілінку падумаць.

Герміёна некалькі раз прачытала верш. Пахадзіла ўздоўж шэрагу бутэлечак, мармычучы сабе пад нос і тыкаючы пальцам. Нарэшце, яна пляснула ў ладкі.

- Зразумела, - абвясціла яна. - Самая маленькая бутэлечка прывядзе нас да каменя - скрозь чорнае полымя.

Гары змераў поглядам маленькую бутэлечку.

- Тут ледзьве хопіць на аднаго, - сказаў ён. - Зірні - тут не больш аднаго глытка.

Яны пераглянуліся.

- А якая дапаможа вярнуцца скрозь пурпурнае полымя?

Герміёна паказала на крайнюю справа круглую бутэлечку.

- Вось ты з яе і глытні, - загадаў Гары. – Сапраўды, вярніся і прывядзі ў пачуццё Рона. Вазьміце мётлы ў тым пакоі, дзе ключы, яны дапамогуць вам хутчэй дабрацца да савятні і дашліце Хэдвіг Дамблдору, ён нам патрэбны. Я, можа, і змагу затрымаць Снэйпа ненадоўга, але, зразумела, я яму не супернік.

- Але, Гары - што, калі з ім Сам-Ведаеш-Хто?...

- Што ж - аднойчы мне пашанцавала, хіба не так? - прагаварыў Гары, паказваючы на шнар. - Можа, і яшчэ раз пашанцуе.

Вусны Герміёны задрыжалі, і яна раптам кінулася да Гары і абвіла яго шыю рукамі.

- Герміёна!

- Гары - ведаеш, ты вялікі вядзьмак!

- Не такі добры, як ты, - вельмі збянтэжана прамармытаў Гары, калі Герміёна яго адпусціла.

- Я? - выклікнула Герміёна. – А што я, кніжкі! Плюс кемлівасць! А ёсць значна больш важныя рэчы - рашучасць і адвага, - Гары! - будзь асцярожны!

- Ты першая, - сказаў Гары. - Ты абсалютна ўпэўненая, што правільна зразумела загадку?

- Абсалютна, - адказала Герміёна. Яна зрабіла вялікі глыток з круглай бутэлечкі і здрыганулася.

- Не атрута? - заклапочана спытаў Гары.

- Не - але гэта як лёд.

- Ідзі хутчэй, пакуль ён дзейнічае.

- Поспехаў - асцярожней…

- ІДЗІ!

Герміёна развярнулася і ўвайшла прама ў пурпурны агонь.

Гары глыбока ўдыхнуў і ўзяў у рукі самую маленькую бутэлечку. Ён звярнуўся тварам да чорных языкоў полымя.

- Я іду, - вымавіў ён і залпам асушыў бутэлечку.

І на самай справе, яму здалося, што цела ператварылася ў лёд. Гары паставіў бутэлечку на месца і пайшоў наперад; ён абхапіў сябе рукамі, убачыў, як языкі полымя ліжуць яго цела, але не адчуў гэтага - нейкае імгненне ён не бачыў нічога, акрамя агню - а затым апынуўся з іншага боку, у апошняй зале.

Там ужо знаходзіўся хтосьці яшчэ - але не Снэйп і нават не Вальдэморт.