Паэмы

Так блізка да неба —

хоць зоры ў папаху зграбай.

Узняўшыся ўверх

па сцяжыне абрывістай, коўзкай:

«Дамбай!» — я гукнуў.

Пракацілася рэха: «Дамба-а-й»[4].

I ценем прайшоў па вяршынях Мікола Гусоўскі.

— Куды вы? спытаў я.

— Нікуды.

— Адкуль?

— Ніадкуль.

Прайшлі альпіністы —

Элітныя дзеці прагрэсу.

— Са мной ты ці з імі?..

Рашай, як захочаш, пакуль

Кастры не пагаслі

I песні спяваюць чаркесы.

Мы рушылі побач

На полымя дальніх кастроў.

Як страшна ісці з несмяротным

Хадою смяротнай!

— Скажы ты мне:

Зараз палююць у вас на зуброў?

— Палююць,— зманіў я.

I ён усміхнуўся гаротна.

Чабан ля кастра, прывітаўшы,

Падаў нам айран:

— Пітво без атруты...

Напітак нязвыклы для Рыму.

— Пра што ты, чабан?

— Пра жыццё.

Пра людзей я, алан[5]

ПІто толькі кахаюць

Ды шчэ паміраюць без грыму.

Мы доўга маўчалі.

На поўначы ветах патух.

Ступалі планеты сваім урачыстым парадам.

Ні хто мы,

Ні што мы — пра нас не пытаўся пастух.

I ўстаў я ісці.

А Гусоўскі прамовіў:

«Няпраўда».

— Няпраўда,— сказаў ён.—

Без грыму наш пот. Мазалі.

Чабан не спрачаўся:

— Я байку адну вам разбаю.

Жыў бай на Дамбаі. Наладзіў ён рай на зямлі —

З віном і гульбою —

як рай той спатрэбіўся баю.

Ён зеллем апойваў сваіх ненадзейных служак,

I найміты везлі іх, сонных, пад шаты Дамбая.

I там ім казалі:

«Вы трапілі ў рай не за так —

За верную службу,

За вечную працу на бая».

Тры дні ім дарылі на райскія гульні. Пасля

Зноў зеллем паілі, да бая прывозілі ўночы.

— Джыгіты мае! Пасівела ад гора зямля,

Калі вас не стала!

I слёзы спалілі мне вочы!

Я неба маліў! I пачуў мяне бог:

«Забірай

Батыраў сваіх...»

Вас малітвы мае ажывілі!

Служыце мне верна —

I кожны з вас вернецца ў рай!

Служыце мне верна!..—

I верна

батыры

служылі.

— Знаёмая байка...

Ды я не служыў каралю:

Служыў я Вялікаму княству,

адзінай Айчыне.

Зрабіў, што паспеў;

Што не здолеў — яшчэ адраблю:

На славу Айчыне

ёсць новая песня ў зачыне.

Адно разгадаў ты: вялікі я зведаў падман.

Ды праўдзе не здрадзіў,

Збіраў сваю праўду па жменьцы!..

— Дык хто ж вы такія? —

спытаўся нарэніце чабан.

I я прамаўчаў.

А Гусоўскі сказаў:

«Чужаземцы».

Падзякаваў ён чабану за айран, за агонь.

— Пара мне!..

На ловы гукаюць дубровы, на роздум.—

I свіснуў у пальцы.

I ўстаў, як укопаны, конь.

I прывідам знік чужаземец,

Што з Гусава родам.

— Сапраўдны джыгіт!

Не паверу ніколі, што госць...—

Апошнія іскры у кастры чабана балявалі.

— Скажы, чужаземец,

паэты ў краях вашых ёсць?

— Бывалі,— сказаў Я,—

Калі на зуброў палявалі.

Бывайце...

— Бывай. Калі нешта не так, выбачай...

Даспелі на досвітку

Зор залатыя арэхі.

Зграбаў я ў папаху іх,

Клікаў прастору: «Дамба-а-й!..»

Далёка кацілася,

тупала,

цокала,

шорхала рэха...