Паэмы - читать бесплатно онлайн полную версию книги автора Уладзімір Някляеў (ч. notes)

Заўвагі

1

Кінарэжысёр В. Дашук перад паездкай на БАМ здымаў пра Красніцу дакументальны фільм.

2

Касманаўт Валянцін Лебедзеў быў на БАМе са студэнцкім будаўнічым атрадам МАІ.

3

Заўвага судовага сакратара

4

Дамбай (карачаеўск.) — зубр. Гара на Каўказе.

5

Алан (карачаеўск.) — сябар, дружбак.

6

Свамі — святы.

7

Суцці — абрад спальвання ўдавы ў дзень пахавання мужа.

8

«Ja kocham cię...» — я кахаю цябе (польск.)

9

«I love you» — я кахаю цябе (англ.).

10

Вайдаў фільм без Вайды. — Анджэй Вайда — польскі рэжысёр, аўтар фільма «Пан Тадэвуш» паводле паэмы Адама Міцкевіча.

11

Міцкевіч з Францыі лісты / Чытае Польшчы ўсёй... — эпізод з фільма «Пан Тадэвуш».

12

Акторы... Кветкі Тэлімэне, / Якую не сыграла ты, / Саперніцы як прайграла — Тэлімэна — гераіня паэмы «Пан Тадэвуш» А. Міцкевіча; у аднайменным фільме А. Вайды ролю Тэлімэны выканала Гражына Шапалоўска.

13

Аліцыя чытае вершы… — Аліцыя Бахельда-Курус — акторка, выканаўца ролі Зосі Харэжкоўскай у фільме А. Вайды «Пан Тадэвуш».

14

Літва мне снілася... Па Нальшы / Скакалі вершнікі… — Нальша — зямля старажытнага нальшанскага племені (з гарадамі Браслаў, Ашмяны, Вільня, Трокі, Ліда, Гародня, Ваўкавыск, Слонім, Наваградак, Маладзечна, Смаргонь, Вілейка) з цэнтрам у Крэве.

15

Далей балоты / І Жмудзь. Яе пад крыжакоў / Аддаў я, каб не ліць там кроў… — Жмудзь (Жэмайтыя, літ. Žemaitija) — зямля паміж нізоўямі Нёмана і Віндавай (Вентай) на паўночным захадзе сучаснай Літвы.

16

…і ў срэбры тым / Стаяў Міндоўг, а поруч з ім — / Ягайла, пяты сын Альгерда… — Міндоўг (~1195—1263) — заснавальнік і першы вялікі князь (1248—1253) Вялікага княства Літоўскага, першы i апошні кароль літоўскі (1253—1260); Ягайла (~1348—1434) — вялікі князь літоўскі (1377—1392), кароль польскі (1386—1434) і вярхоўны князь літоўскі (1392—1434), заснавальнік каралеўскай дынастыі Ягелонаў; Альгерд (~1295—1377) — вялікі князь літоўскі.

17

Яшчэ з пары, як Гедзімін / Заваяваў сталіцу вількаў. — Гедзімін — вялікі князь літоўскі (1316—1344); сталіца вількаў (ваўкоў) — Вільня.

18

Праз гэты доўг — супроць Масквы — / Я з Польшчай ажаніцца мусіў… — У 1386 Ягайла ажаніўся з польскай каралевай Ядзвігай (каранаваная ў 1384) і стаў каралём Польшчы.

19

— У Ясну Гуру / Паедзем? — Ясна Гура (Jasna Góra) — каталіцкі манастыр (г. Чанстахова, Польшча). Поўная назва: Санктуарый Прасвятой Дзевы Марыі Яснагурскай (польск. Sanktuarium Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskie).

20

Гэта — шлях. / Яго пачаў я пад Дуброўнай. — Маецца на ўвазе Грунвальдская бітва, вядомая яшчэ як Бiтва 15 лiпеня 1410 пад Дуброўнай.

21

Суомі — адна з назваў Фінляндыі.

22

Маё імя / Спаліў манах… / Спазнаў я Тао. — Тао — старажытнакітайская (у еўрапейскай транскрыпцыі Дао) філасофская сістэма самаўдасканалення («шлях узнясення») чалавека; спальванне напісаных на паперы імёнаў — адзін з рытуалаў (сучасных) медытацый Тао.