Соль і перац

АБАВЯЗАЦЕЛЬСТВЫ

У лесе пад вялізным пнём

У Барсука быў дом.

Там жыў ён са сваёю Барсучыхай

Лагодна, ціха.

Барсук хадзіў заўжды на паляванне,

Вяртаўся са здабычаю штодня.

Былі і любасць там, і мілаванне.

Жыла, як кажуць, дружная сям'я.

І хоць нічым Барсук не вызначаўся,

Каля яго шумок узняўся:

— Узорны сем'янін! І працаўнік выдатны!

І на ўсе лапкі майстар здатны!

Ніхто да Барсука ў лесе не дарос!

Той шум і шырыўся, і рос.

І вось дайшоў ён і да льва, нарэшце,

Магчыма, іншы на ільвіным месцы

І ўвагі б не звярнуў. Ды толькі Леў

На гэта погляд асабісты меў.

— Так, так,— зазначыў цар звяроў,—

выдатны вопыт.

Бяру я на сябе галоўны клопат:

Так на ўвесь лес раззвонім пра яго мы —

Каб быў адразу ўсім вядомы...

Ну, словам, закруцілася машына.

Пайшла ў тым лесе пісаніна.

Леў размаўляў са зверам кожным асабіста.

Падпісваліся ўсе чыста,

Што, як Барсук, заўсёды

З сям'ёю будуць жыць у згодзе:

Дамоў у час прыходзіць,

Штодня хадзіць на паляванне,

Да рэшты ўсю здабычу жонцы аддаваць

І ёй ва ўсім дапамагаць,

І берагчы сваё каханне...

Прызнацца,

Абавязацельствы так пішуцца часамі:

На працу — не спазняцца!

Штомесяца — выконваць план бяромся самі!

Заказчыка — ніколі не падводзіць!

Заўжды актыўна выступаць на сходзе!

А ўсім вядома без падказкі —

То ж кожнага прамыя абавязкі!

ДАВЕДКА

Леў напісаў загад,

Што зверанят

Пры родах могуць не прымаць

Яноты-фельчары ды лісы-акушэркі,

Але абавязкова мусяць выдаваць

Ім адпаведныя паперкі,

А без даведак тых нікога не рэгістраваць,

Каб не паблытаць стан звяроў, іх званні.

(На што было асобнае ўказанне

Накіравана ў зверазагс.)

Дарэчы,

Прыйшла вясна, і разліліся рэчкі.

І ў гэты час, нібы на ліха,

Абрадзілася Бабрыха.

І ёй у тым ніхто не дапамог,

Бо да Бабрыхі праз ваду дабрацца аніяк

не змог.

Калі ж вада у берагі вярнулася назад,

Бабёр з Бабрыхаю прыйшлі у зверазагс.

Лісліва іх сустрэў Барсук:

— Ды хто ж у вас — унучка ці унук?

— Сынок! — Бабёр з Бабрыхай адказалі,—

Таму і завіталі,

Барсуча, у тваю мы установу,

Каб нам малога зарэгістраваць.

— Гатоў паслугу вам я аказаць,

Ды толькі атрымаў загад я новы,

Што трэба мець належную паперку

Ад Ліскі-акушэркі,

Што нарадзілася ў вас Бабранё.

— Барсуча, ды пратры свае ты зёлкі.

Глядзі, ды вось жа тут яно,—

Ўзмаліліся Бабёр з Бабрыхай.

— Ды бачу сам, бо маю зрок нядрэнны.

Але ж даведка мне патрэбна.

— Даведка? На якое ліха...

Ды ты, нібы той бюракрат.

— Не гаварыце так! Я быў бы вельмі рад

Прыемнае зрабіць. Магу вось пабажыцца.

Ды толькі б мне даведку ад Лісіцы.

Бабёр з Бабрыхаю тут да Лісы, а тая

Хвастом віляе,

Але наважыла ўсё ж на сваім стаяць:

— Я паважаю вас, Бабры, заўсёды,

Але ж я не прымала роды,

Таму даведку не магу вам даць.

Ідзіце, мо Барсук і так зарэгіструе.

Бабры да Барсука шыбуюць.

Адтуль — зноў да Лісы.

Няхай паходзяць,

Ім гэта не пашкодзіць.

Вось часам бюракрат, калі заварыць кашу,

Дык гора сербанеш тады парадкам —

Бо ўсюды наўтыкае ён рагатак:

Хто ёсць ты сам?

Які узрост і званне?

І мноства разнастайнейшых пытанняў.

Каб адказаць на іх, жыцця бывае малавата,

Забудзеш, ходзячы, і пра сям'ю, пра хату.

КРЫТЫЧНЫ ХОД

Ў газеце «Быт жывёлы» Конь

Надрукаваў аднойчы фельетон.

У ім штукарствы апісаў Казла на ферме,

Які займаў пасаду фуражыра.

Гаворачы па праўдзе, шчыра,

Удала вельмі

І ўсё праўдзіва так,

Што сказ ні прачытай — дык факт.

Казёл на гэта не, не абураўся,

А нават у тым-сім і сам прызнаўся.

Маўляў, мне на карысць

Вось крытыка такая —

Памылкі выпраўляць яна дапамагае.

А у каго памылак не бывае?

Ён на пасадзе утрымаўся.

А Конь?

Расплачвацца пачаў за фельетон.

Казёл яму не дараваў:

Ва ўсе інстанцыі заявы напісаў.

А ў іх чарніў Каня і так, і сяк,

Што той не працаўнік — лайдак

Ды сквапны да чужога вельмі:

Так і глядзіць,

Каб што сцягнуць дзе з фермы.

Каня сваёй ён мераў меркай

(Калі ж заява ёсць —

Дык будзе і праверка).

І вось праверка не адна — мо дваццаць:

Спрабуюць у паклёпе разабрацца.

І, ведама,

Нічога не знаходзяць.

А Конь ад тых праверак ледзьве ходзіць —

Яны звялі яго дазвання.

Не вытрымаў тут Конь

І звольніўся «па ўласнаму жаданню».

Жывая крытыка,

Агонь сатыры ў нас

Заўсёды на ўзбраенні!

Але бываюць іншы раз

Яшчэ здарэнні,

Калі, і не маргнуўшы вокам,

На крытыку адказваюць паклёпам.

ХІТРАЯ ЖУЧКА

У нейкага Хамы ці Мікалая

Жучачка была малая,

Ды хітрае такой пароды:

Як побач гаспадар, дык зроду

І да двара

Нікога не падпусціць —

Асцерагайцеся, бо ўкусіць!

Стараннасці яе тады мяжы няма —

Маўляў, тут хлеб свой ем я нездарма.

Калі ж няма гаспадара,

Дык можна выцягнуць усё з таго двара,

Бо Жучкі нібы і няма, здаецца:

Не гаўкне і не абзавецца.

Ды Жучка што!

А вось работнік іншы,

Калі начальства тут — такі ўжо ўвішны!

Калі ж начальства побач не сядзіць —

Ён на рабоце спіць.

БАБРЫНАЯ СПРАВА

Для ўтульнасці і для парадку

Бабру ўцяпліць

Спатрэбілася хатку,

Бо дыхала асенняй слотай неба.

Знайшоў і дрэва ён,

якое трэба.

Але каб дрэва тое спілаваць,

Дазвол патрэбна ад Мядзведзя

Атрымаць.

(Мядзведзь загадваў

Лесанарыхтоўчым трэстам.)

— Так, так,—

Мядзведзь сказаў,— урэшце,

Не супраць я,

Ды толькі вось на месцы

Патрэбна дрэва тое нам агледзець...

І па загаду

Усё таго ж Мядзведзя

За справу Крот узяўся.

Дзён некалькі пад дрэвам ён капаўся,

Усё агледзеў ён,

не прапусціў нічога.

Прыйшоў да заключэння ён такога:

— Няхай Бабёр спілуе дрэва тое,

Бо ўсё карэнне у яго сухое.

— Яно, магчыма, так,—

Мядзведзь зазначыў,—

Ды трэба ўсё ж пабачыць,

Які у дрэва ствол, якая крона,

Каб нам ні ў чым не прагадаць.

Ствол дрэва будзе

Дзяцел аглядаць,

А крону хай абследуе Варона...

Пакуль камісія птушыная пацела,

Дык дрэва тое спарахнела.

ВУЗЕЛ

Вядро з Вяроўкаю пасябравалі:

Нібы галубка з голубам, паціху буркавалі.

Ім падпяваў музыка-калаўрот.

Жылі Вядро з Вяроўкай

Без турбот і без прыгод.

Але парушана была аднойчы згода.

Вядро заўважыла:

— Пабыць хачу свабодным

Я хоць раз,

Бо звязаны з табою мы ўвесь час,

А гэта не дае мне ходу.

Сказала так і зачапілася за выступ зруба.

Вяроўка кліча: — Чуеш, не дурэй,

Хадзі сюды хутчэй!

Ці ж я табе не люба?

Мы ж так з табой дружылі,—

І як пацягне! Колькі мела сілы.

Вядро ж ні з месца.

Вяроўка тузанула яшчэ раз

І на сярэдзіне парвалася сама якраз —

Вядро ў прадонне паляцела.

— Ратуйце! —

Толькі закрычаць паспела.

Вядро, вядома, ўратавалі,

Калі канцы Вяроўкі той звязалі.

Цяпер жа і Вядру той вузел замінае —

Чапляецца за калаўрот, ваду ўсю разлівае.

Вось так і з дружбаю:

Калі яна парвецца,

Дык як ні звязвай — вузел застанецца.

ТАНЦОР

На наваселлі у Казы пасля застолля

Зайгралі музыканты кракавяк.

І кожны тут і так, і сяк

Сваё умельства паказаць стараўся.

Не змог на месцы ўседзець і Вяпрук,

У круг і ён прабраўся.

Але,

Як танцаваць не танцаваў ніколі,

То і не ўмеў,

А толькі грук ды грук.

Вунь Козка аж замэкала ад болю —

Бо капыткі ёй адтаптаў Вяпрук.

Таго штурхнуў, таго зваліў зусім...

Перашкаджаў ён танцаваць усім.

Але ў няўмельстве не хацеў прызнацца.

А каб хоць неяк апраўдацца,

Пачаў ён так;

— Не толькі кракавяк

Танцую я, яй-богу,

З дзяцінства польку,

Танга, менуэт...

Віною тут — няроўная падлога.

(А там жа быў, як шкло, паркет.)

Ёсць бракаробы, што, калі дапусцяць брак,

Апраўдваюцца так:

Ні ў чым я тут не вінаваты:

Падвёў мяне станок пракляты.

ШКАДЛІВЫ КОТ

Ката прабралі за грашкі

(Ён злізваў з малака вяршкі)

І папярэдзілі сурова,

Што застанецца ў хаце пры адной умове:

Калі больш шкодзіць ён не будзе...

Паклаў тут лапкі Кот на грудзі:

— Шаноўныя мае гаспадары!

Памылкі прызнаю!

Грашыў, чаго таіць, вядома,

Тады, як не было вас дома.

Але вось з гэтай самае пары

Я ні смятаны і ні хлеба

Ніколі не крану, дальбог!..

Крану — пярун няхай ударыць з неба!

Не праганяйце толькі за парог!..

Кату паверылі. Ката пашкадавалі.

Яго спачатку нат не пазнавалі:

На відным месцы

Пакладуць ці мяса, ці сырок —

Пры людзях Кот

І не зірне ў той бок.

І так дзён пяць праходзіць...

На шосты дзень Кот зноў нашкодзіў.

І зноў гаспадары

Ката прабрал!...

А лепш, каб гэткіх вось Катоў

Ля устаноў

Не прыгравалі,

А прэч іх гналі.

ЛЫСКА І ТРЭЗОР

Жылі у дружбе Лыска і Трэзор.

І вартавалі разам двор?

Дзялілі памяркоуна будку,

Што у двары тулілася ў закутку.

З адной нат елі міскі

Трэзор і Лыска.

Хоць часам і недаядалі,

Затое дужа добра сябравалі.

Ды вось аднойчы,

Калі на вуліцы трашчаў мароз,

Забег да іх на двор Барбос:

— Дзе я служу, дык на той склад

Вартаўнік патрэбен акурат.

Дык, можа б, пажадаў туды Трэзор?

— Не, лепш я гэты павартую двор.

А на пасаду тую

Я Лыску вам рэкамендую.

І новую пасаду

Наш Лыска атрымаў ля склада.

А тут яшчэ прыспела радасць —

Зноў па пратэкцыі таго ж Трэзора —

Стаў Лыска вартаваць кантору.

І рос наш Лыска так,

Што неўзабаве нат

Уладкаваўся ён на мясакамбінат.

Там не жыццё было, а рай?

Якую хочаш ежу выбірай.

Зажыў там Лыска

І забыў свой двор,

Дзе жыў яго старэйшы друг Трэзор.

А той, як давялося туга,

Успомніў і наведаў Лыску-друга,

Каб той яму

Чым-небудзь дапамог,

А Лыска — ведама, зазнаўся —

З Трэзорам нат не павітаўся

І не пусціў Трэзора на парог.

Вы ад мяне

Мараль пачуць хацелі?

Шукайце між людзей

да байкі паралелі.