De Cock en het lijk op drift

15

De ding-dong in de gang dreunde nog een beetje na. De Cock deed de deur van zijn woning open. Voor hem op de stoep stond Dick Vledder. De jonge rechercheur lachte wat verlegen. In zijn linkerhand bungelde een bos fraaie rode rozen.

‘Voor jouw vrouw,’ legde hij uit. ‘Hoe langer ik jou ken… hoe meer ik haar ga bewonderen.’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Die stelling is volgens mij niet langer houdbaar. Ze is achterhaald. Je moet een ander motief zoeken om haar rozen te schenken.’ De oude rechercheur richtte zijn blik op het boeket. ‘Je hebt flink in je geldbuidel getast.’

Vledder grinnikte.

‘Voor jouw vrouw heb ik dat over.’

De Cock lachte vrolijk.

‘Je bent onverbeterlijk.’ Hij stapte opzij. ‘Kom erin.’‘Zijn de anderen er al?’

De Cock knikte.

‘Appie Keizer en Fred Prins zitten bij mijn vrouw en hebben het hoogste woord.’

Vledder trok zijn schouders op.

‘Waarover? Ze hebben bij de ontknoping geen hand behoeven uit te steken.’

De Cock negeerde de opmerking.

‘Wat heb je met Gerard van Nederveld gedaan?’

Vledder maakte een hoofdbeweging.

‘Naar Amstelveen gebracht… in zijn eigen wagen. De Golf heb ik op de Brouwersgracht laten staan. Die heb ik later opgehaald.’‘Kon hij zelf niet rijden?’

Vledder schudde zijn hoofd.

‘Toen ik in de woonboot kwam zat hij als versuft in een stoel. Hij was totaal ontdaan. Geschokt. Zijn zuster Evelien schijnt echt een poging te hebben gedaan om hem te wurgen.’

‘Was hij gewond?’

Vledder schudde opnieuw zijn hoofd.

‘Geen schrammetje. Het was een goed idee van jou… dat orthopedisch hulpmiddel.’

De Cock glimlachte.

‘Je bedoelt die zachte halskraag voor mensen met pijnlijke nekwervels?’

Vledder knikte.

‘Het werkte perfect. Toen Gerard de woonboot binnenstapte, deed Evelien onmiddellijk het licht uit en sloeg een koord om zijn nek. Het was een bliksemactie. Ze raakte in paniek toen ze bemerkte dat de hals van haar broer met die halskraag was beschermd.’

Ze stapten gezamenlijk de woonkamer in. Mevrouw De Cock kwam onmiddellijk overeind en schudde Vledder ter begroeting de hand. Met een gebaar van verrukking nam ze de rozen in ontvangst. Ze wuifde uitnodigend naar een diepe leren fauteuil.

‘Ga zitten,’ riep ze hartelijk. ‘Mijn man vroeg zich al af waar je bleef.’

De jonge rechercheur glimlachte.

‘Ik heb vanavond met Afra Molenkamp onze administratie nog eens doorgespit om te zien of we iets tegen Peter van der Zwaard kunnen ondernemen. Ik kan de gedachte niet goed verdragen dat hij buiten schot blijft.’

Appie Keizer wenkte.

‘Wie is Peter van der Zwaard?’

De Cock stak afwerend zijn handen vooruit. Daarna pakte hij de fles cognac Napoleon, die hij speciaal voor dergelijke gelegenheden in voorraad hield, en vulde ruim de bodem van de diepbolle, voorverwarmde glazen. Hij reikte die zijn vrienden aan. Daarna hield hij zijn glas omhoog.

‘Op het trieste einde van wellicht de moeilijkste zaak uit mijn loopbaan… lijken op drift.’

Fred Prins lachte.

‘Ik dacht dat jij alleen maar moeilijke zaken behandelde.’ De Cock knikte.

‘Het lot is mij wat dat betreft niet gunstig gezind. Er kruisen steeds ingewikkelde affaires mijn pad.’

Fred Prins keek hem ongelovig aan.

‘En dit was jouw moeilijkste?’

De Cock staarde even voor zich uit.

‘Ik heb in deze zaak,’ sprak hij ernstig, ‘een kapitale fout gemaakt.’

Vledder keek hem verwonderd aan.

‘Waar… wanneer?’

De Cock schudde zijn hoofd.

‘Geen behandelingsfout… geen verkeerde arrestatie of een stom verhoor. Maar het idee dat een kind zijn beide ouders vermoordt, kon maar moeilijk toegang vinden tot mijn gedachten. Toen jij, Dick, na enige tijd de overtuiging kreeg dat het motief voor de moord op het echtpaar Van Nederveld buiten de familiesfeer lag en daarvoor ogenschijnlijk ook een reeks aanwijzingen opdoemden, ben ik die lijn gretig gevolgd.’

Fred Prins knikte begrijpend.

‘Je wilde de werkelijkheid niet onder ogen zien. Die vond je te gruwelijk.’

De Cock knikte hem dankbaar toe.

‘Zoiets moet zich in mijn gedachten hebben afgespeeld.’ Vledder zwaaide om aandacht.

‘Wanneer ben je toch Evelien gaan verdenken?’

De Cock nam een slok van zijn cognac.

‘Na de moord op Marcel en de ontdekking dat zijn foto bij Peter van der Zwaard op het bureau stond. Toen zag ik plotseling de draad.’

‘Dat begrijp ik niet.’

De Cock negeerde de opmerking.

‘Een mens,’ sprak hij docerend, ‘is een product van erfelijkheid en milieu. Daarover zijn de geleerden het al tijdenlang eens. Waar men nog steeds over twist is de vraag welke van de beide factoren de grootste invloed hebben op het gedrag van een mens.’ De oude rechercheur zweeg even.

‘Evelien van Nederveld was een kind van haar vader.’ Appie Keizer lachte. ‘Dat is geen verrassing.’

De Cock wuifde de opmerking weg. ‘Ik bedoel,’ sprak hij bedachtzaam, ‘dat zij de geaardheid van haar vader had geërfd. Vader Van Nederveld was een verwoed verzamelaar. Wanneer een object zijn begeerte had gewekt, dan deinsde hij niet terug voor louche praktijken. Zijn verzameling ging voor alles. Daar offerde hij zelfs zijn gezin aan op. Zijn grootste vreugde was zijn exclusieve verzameling munten. Een vreugde die hij met zijn dochter deelde.’

Vledder keek hem aan. ‘Evelien wist dat haar vader die kostbare muntenverzameling bezat?’

De Cock knikte. ‘Ze ging als kind al met haar vader op pad om die verzameling aan te vullen en uit te breiden.’

‘Toch vermoordde ze haar vader?’

De Cock schudde zijn hoofd. ‘Dat was geen moord… geen boze opzet.’

‘Wat was het dan?’

De Cock antwoordde niet direct. ‘De oude mevrouw Van Nederveld,’ legde hij uit, ‘gesteund door haar zoon Gerard oefenden regelmatig druk op vader Van Nederveld uit om zijn verzameling te gelde te maken. Ongeveer een jaar geleden dreigde hij voor die druk te bezwijken. Hij besloot eindelijk een gedeelte van zijn muntenverzameling te verkopen. Dat kwam Evelien ter ore. Zij nodigde haar vader op de woonboot van haar man aan de Singel uit om hem van gedachte te doen veranderen.’ Vledder knikte begrijpend. ‘Dat liep verkeerd.’

De Cock knikte. ‘Vader Van Nederveld vertelde zijn dochter dat hij niet langer was opgewassen tegen de hetze van zijn vrouw en zijn zoon Gerard. Evelien verweet hem zijn zwak gedrag en eiste van hem de muntenverzameling volledig intact te houden.’‘Ze kregen ruzie?’

De Cock knikte opnieuw. ‘De temperamentvolle Evelien greep haar vader bij de keel. Vanmorgen vertelde ze mij tijdens haar verhoor dat ze niet de bedoeling had om hem te vermoorden, maar plotseling zakte hij levenloos uit haar handen.’‘Ze had hem gewurgd?’

De Cock maakte een hulpeloos gebaar. ‘Dat is niet helemaal zeker. Het is ook mogelijk dat de oude man als gevolg van haar aanval een hartverlamming kreeg. We zullen dat nooit weten. Evelien raakte aanvankelijk in paniek, maar realiseerde zich na een poosje dat niemand van de afspraak tussen haar en haar vader wist.’

Vledder zuchtte. ‘Ze besloot zich van het lijk te ontdoen en liet het vanaf de woonboot ’s nachts in het water van de Singel glijden.’ De Cock zweeg even. ‘Door het spuien dreef het naar het open havenfront.’

Vledder boog zich iets naar voren. ‘Hoe kwam Evelien ertoe om haar moeder en Gerard van moord op haar vader te betichten?’ De Cock grijnsde. ‘Het was een gedachteketen om haar eigen schuldgevoelens te ontlasten. Wanneer haar moeder en Gerard geen pressie op haar vader hadden uitgeoefend, dan was zij inzake de muntenverzameling nooit in aanvaring met haar vader gekomen… was dat verschrikkelijke ongeluk nooit gebeurd. De schuld lag dus bij haar moeder… met wie zij nooit enige band had gevoeld… en bij haar oudste broer Gerard.’

‘Een vlucht.’

De Cock knikte. ‘Zo zou men dat kunnen noemen. Ze ging daarin heel ver. De gedachtegang dat moeder en Gerard verantwoordelijk waren voor de dood van haar vader, bracht ze ook over op de tweeling.’

Vledder zuchtte. ‘Dat heb ik gemerkt op Westgaarde toen Maurice zijn broer Gerard te lijf ging.’

Fred Prins zwaaide om aandacht. ‘Waarom vermoordde ze haar moeder?’

De Cock schonk hem een moede grijns. ‘Om vrijwel dezelfde reden als waarom zij haar vader aanviel. Evelien wilde de muntenverzameling van haar vader intact houden.

Na de dood van haar man wilde moeder Van Nederveld uit de Hartenstraat weg. Ze voelde zich daar niet prettig meer. Toen er in Opperdoes, naast de woning van haar zuster, een huisje vrijkwam, wilde ze dat kopen. Om aan geld te komen, nam ze contact op met Peter van der Zwaard en bood hem de muntenverzameling aan.’

De Cock zweeg even. Voorzichtig nam hij nog een slok van zijn cognac.

‘Ik heb in het begin van de avond gezegd dat de dood van Marcel en de ontdekking dat zijn foto bij Peter van der Zwaard op zijn bureau stond, mij op de gedachte brachten dat Evelien bij de moorden was betrokken.

Ik begreep aanvankelijk niet hoe Evelien wist dat haar moeder het plan had opgevat om zich van de muntenverzameling te ontdoen. Beiden hadden nagenoeg geen contact meer.’

Het gezicht van Vledder klaarde op. ‘Ze wist dat van Marcel.’ De Cock knikte. ‘Marcel had dat van zijn vriend Peter van der Zwaard gehoord.’

Fred Prins spreidde zijn handen. ‘Ik begrijp het. Bij de moord op haar moeder volgde Evelien dezelfde methode. Ze ontbood haar moeder op de woonboot van haar man.’

De Cock zuchtte. ‘Ze vertelde mij vanmorgen tijdens haar verhoor dat de strangulatie van haar moeder geen gevoelens van schuld bij haar hadden opgeroepen. Ze had die daad bijna emotieloos volbracht.’

Appie Keizer snoof. ‘Wat een serpent. Ik zou…’

Fred Prins onderbrak hem. ‘Ik begrijp het niet. Waarom doodde ze haar broer… die Marcel. Daar had ze toch steun aan gehad? Bovendien… hij was toch niet van plan om de muntenverzameling van haar vader aan te tasten?’

De Cock grinnikte. ‘Marcel werd wakker.’

‘Hoe bedoel je?’

De Cock bracht zijn handen naar voren en drukte de vingertoppen tegen elkaar. ‘Marcel hoorde van zijn vriend Peter van der Zwaard dat zijn vader werd vermoord, nadat hij de muntenverzameling aan hem wilde verkopen. Zijn moeder vond de dood, nadat zij aan Peter van der Zwaard te kennen had gegeven dat zij zich van de muntenverzameling wilde ontdoen.’

Vledder keek hem met grote ogen aan. ‘Dat bracht hem op het idee, dat niet zijn moeder en zijn broer Gerard verantwoordelijk waren voor de dood van zijn vader, maar dat zijn zuster Evelien wel eens iets met de moorden uitstaande kon hebben.’ De Cock knikte. ‘Marcel was alleen zo dom om zijn vermoeden rechtstreeks aan zijn zuster kenbaar te maken. Evelien besefte dat haar broer Marcel voor haar een gevaar was gaan vormen. Ze nodigde hem voor een gesprek uit op de woonboot van haar man.’

Vledder kneep zijn lippen opeen. ‘Het werd zijn dood.’ De Cock wreef met zijn hand over zijn grijze haren. De uiteenzetting had hem vermoeid. ‘Marcel had weinig weerstand,’ ging hij verder. ‘Hij was verzwakt door een steekwond die hij enige dagen tevoren had opgelopen.’

Appie Keizer fronste zijn wenkbrauwen. ‘Was zij daar ook verantwoordelijk voor?’

De Cock schudde zijn hoofd. ‘Het was een ordinaire straatroof. Vanmorgen hebben ze aan bureau Lijnbaansgracht een junk gearresteerd. Hij probeerde betaalcheques te verzilveren en legitimeerde zich met het rijbewijs van Marcel.’

Fred Prins hield zijn leeg glas omhoog. De Cock pakte zijn fles Napoleon en schonk nog eens in. De jonge rechercheur keek toe. ‘Wat gebeurt er met die muntenverzameling?’

De Cock glimlachte. ‘Ik heb vanmorgen na het verhoor van Evelien een uitgebreid gesprek gehad met Gerard en Maurice van Nederveld. De broers hebben zich met elkaar verzoend. Ze hebben besloten om de muntenverzameling van hun vader compleet te houden en te bewaren totdat Evelien haar straf heeft uitgezeten.’

‘En dan valt de verzameling haar toe?’

De Cock knikte. ‘Dat is inderdaad het plan.’

Fred Prins schudde ontzet zijn hoofd. ‘Ongelooflijk.’ De Cock schonk ook de anderen nog eens in. ‘Er waren,’ legde hij geduldig uit, ‘bij de broers… noch bij Gerard, noch bij Maurice gevoelens van rancune… alleen verslagenheid.’

De Cock zweeg en leunde in zijn fauteuil achterover. Hij voelde zich uitgeput.

Mevrouw De Cock repte zich naar de keuken en kwam terug met schalen vol lekkernijen.

Het gesprek werd algemener. De zaak van de familiemoorden raakte op de achtergrond.

Tegen middernacht namen de jonge collega’s afscheid. Toen ze waren vertrokken, schoof mevrouw De Cock een poef bij en ging tegenover haar man zitten.

‘Ze hebben het vanavond geen van allen gevraagd,’ sprak ze zacht.

‘Wat?’

‘Hoe kwam Evelien ertoe om haar broer Gerard op de woonboot van haar man uit te nodigen met het doel om hem te vermoorden?’

De Cock glimlachte. ‘Soms helpt het kwaad.’

Mevrouw De Cock keek haar man bestraffend aan. ‘Wees duidelijker, Jurrian.’

De Cock beet peinzend op zijn onderlip. ‘Ik ben naar Peter van der Zwaard gestapt… heb hem verteld wat ik wist van zijn praktijken.’

‘En?’

Er gleed een grijns over het gezicht van de grijze speurder. ‘Ik heb hem in mijn bijzijn Evelien van Nederveld laten bellen met de mededeling dat haar broer Gerard de muntenverzameling van haar vader bij hem te koop had aangeboden.’ Mevrouw De Cock knikte begrijpend. ‘En Evelien ging tot actie over.’

De Cock liet zijn hoofd iets zakken. ‘Het heeft mij de grootste moeite gekost,’ sprak hij loom, ‘om Gerard tot medewerking te bewegen. Gerard was de beste uit het nest. Tot het laatste moment ben ik bang geweest dat hij zijn zuster zou inlichten over hetgeen haar te wachten stond.’

‘Hij deed het niet.’

‘Gelukkig.’

‘Is verzamelen niets voor jou?’

De oude rechercheur keek zijn vrouw vertederd aan. ‘Ik heb jou verzameld… en nooit naar een tweede exemplaar verlangd.’