Дзікі сабака Дзінга, альбо Аповесць пра першае каханне

XXII

Вясна скончылася. Абмялела ля берагоў рака, выступілі камяні, і яшчэ да паўдня награваўся на беразе пясок.

Бляск над вадой зрабіўся вастрэй, драбней. Летняя спёка ўдарала цяпер прама ў горы, і па гарачых токах паветра падымаліся павольна ў вышыню арлы. Толькі з мора далятаў часам чысты вецер і доўга шумеў у лясах.

Таня апошні раз абыходзіла бераг, развітваючыся з усімі. Яна ішла па пяску, побач са сваім ценем, і рака бегла ля самых яе ног — як сябра, праводзіла Таню ў дарогу.

Доўгая пясчаная каса загарадзіла ім абедзвюм дарогу.

Таня спынілася. На гэтай касе раніцай яна любіла купацца з Фількам. Дзе ён цяпер? Цэлую раніцу яна дарэмна шукае яго ўсюды. Ён уцёк, не хочучы развітацца з ёю. Ні тут, ні там не можа яна яго знайсці.

Ці не сама яна вінавата?

Як часта за гэты год, такі багаты для Тані падзеямі, забывалася яна на свайго друга, якога абяцала калісьці ні на кога не мяняць! Ён жа ніколі яе не забываў, заўсёды памяркоўны ў дружбе.

І цяпер, пакідаючы дарагія мясціны, Таня думала пра яго з удзячнасцю, упарта шукала.

— Філька! Філька! — крыкнула яна гучна двойчы.

І вецер аднёс яе голас на самы край касы. І там, з-за пясчанай грады, раптам падняўся Філька і стаў на калені ля вады.

Таня падбегла да яго, пагружаючы свае ногі ў пясок.

— Філька, — сказала яна з дакорам, — маці мяне чакае на прыстані, а я шукаю цябе з самай раніцы. Што ты робіш тут на касе?

— Так, нічога, мала-мала, — адказаў Філька. — Мала-мала ляжу.

Словы яго былі ціхія, вочы ледзь прыадкрытыя. І Таня пасмяялася з яго журботнага выгляду.

— Мала-мала, — са смехам паўтарыла яна і раптам змоўкла.

Ён быў без майкі. І плечы яго, аблітыя сонцам, ззялі, як камяні, а на грудзях, цёмных ад загару, вызначаліся светлыя літары, выведзеныя па-майстэрску.

Яна прачытала: ТАНЯ.

Філька сарамліва закрыў гэтае імя рукой і адступіў на некалькі крокаў. Ён адступіў бы вельмі далёка, зусім пайшоў бы ў горы, але ззаду сцерагла яго рака. А Таня ўсё ішла за ім, крок за крокам.

— Пачакай жа, Філька! — гаварыла яна.

І ён не пайшоў далей.

«Няхай, — рашыў ён, — няхай пабачаць гэта ўсе людзі, раз так лёгка пакідаюць яны адзін аднаго».

Але Таня глядзела не на яго. Яна зірнула на сонца на бляск, рассеяны ў паветры над гарамі, і павярнула пустыя рукі Фількі да сябе.

Яна была здзіўлена.

— Як жа ты гэта зрабіў? — спытала яна.

І ў адказ Філька моўчкі нагнуўся да зямлі і дастаў з-пад кучы адзення, складзенага ім на пяску, чатыры літары, выразаныя ім з белай паперы. Ён паклаў іх на грудзі і сказаў:

— Я кожную раніцу прыходжу сюды і даю сонцу пячы свае грудзі, каб імя тваё засталося светлым. Але прашу цябе, не смейся болей з мяне.

Ён паклаў сваю далонь на горла, што было ў яго знакам найвялікшага смутку. І Таня зразумела, што лепш ёй цяпер не смяяцца.

Яна з новай для яе ласкай зірнула яму ў вочы і ціхенька дакранулася пальцам да яго скуры.

— Які ж ты маленькі, Філька! Ты дзіця. Гэта ж усё адгарыць і знікне, як толькі надыдзе зіма і ты надзенеш кашулю.

Філька нахмурыў твар, здзіўлена абвёў вачыма наўкола — і гарачы пясок і раку, што зіхацела між гор падобна залатой даліне. Разгубленасць яго была вялікая. Ён забыў пра зіму, ён зусім не думаў пра яе, калі паліў сваё цела пад сонцам.

«Дурань, дурань!»

Ён гатовы быў махнуць на сябе рукой.

— Але сонца такое дужае, — сказаў ён усё ж упарта. — Няўжо ўсякі след знікне? Можа, што-небудзь і застанецца, Таня? Падумай.

І Таня, падумаўшы нядоўга, згадзілася з ім.

— Цудоўна, — сказала яна. — Што-небудзь павінна застацца, усё не можа мінуцца. Інакш куды ж… — спыталася яна са слязьмі, — куды ж падзенецца наша верная дружба навекі?..

Дзеці абнялі адзін аднаго.

Цёплае паветра абдало іх твары. Адзінокія птушкі глядзелі на іх з вышыні.

Скончылася маленства! Як гэта здарылася? І хто б мог ім пра гэта сказаць? Ні пясок, ні лес, ні камяні, якія былі з імі заўсёды.

Толькі родная рака іх бегла ўсё далей да ўсходу, струменілася паміж цёмных гор. І там, у непрагляднай далечы, паўставала перад імі іншая, чарадзейная краіна, распасціраўся светлы край.

І, абняўшыся, яны неадрыўна глядзелі ў адзін бок, не назад, а наперад, таму што ў іх яшчэ не было ўспамінаў.

Але першы смутак расстання патрывожыў іх.

— Бывай, дзікі сабака дзінга, — сказаў Філька, — бывай!

Яму хацелася горка заплакаць, але ён быў хлопчык, які нарадзіўся ў маўклівым лесе, на беразе суровага мора.

Ён лёг на пясок ля вады і заціх.

А Таня пайшла па пяску ўздоўж ракі, і чысты вецер, што прыляцеў з таго ж суровага мора, дзьмуў увесь час ёй ў твар.