Rechercheur Versteegh en de dertien katten

11

Ik ontwaakte met een kater. Het was in een kraakhelder bed onder een knalgroene deken. Ik herinner mij die kleur zo goed, omdat alle kleuren mij die morgen zo fel leken. Ik voelde me ellendig.

Voorzichtig tilde ik mijn hoofd iets op. Vrijwel onmiddellijk zwiepte een felle pijnscheut door mijn hersenpan. Er zat iets los.

Langzaam liet ik mijn hoofd weer zakken en vlijde het behoedzaam in een kuiltje van het kussen. Zonder mijn vergruizeld hoofd te bewegen, liet ik mijn blik langs de bloemetjes op het behang glijden, langs de plaat aan de muur en het crucifix boven de deur.

Ik had het meer gezien. Die combinatie van indrukken lag ergens verborgen in mijn herinnering. Maar mijn hersenen werkten traag en het duurde geruime tijd, voordat ik mij realiseerde waar ik was.

Langzaam, alsof de lens van de projector scherp werd gesteld, herkende ik het logeerkamertje in het huis van Dick. Ik was gebleven.

Waarom was ik gebleven? Waarom was ik niet teruggegaan naar Amsterdam? Plotseling stond mij alles weer helder voor de geest.

Truus! Een gevoel van schuld bekroop me. We hadden gedronken, terwijl zij ziek in bed lag. Ik herinnerde mij dat Dick en ik zo nu en dan naar haar kamer waren gegaan om te kijken of ze nog sliep.

Voorzichtig, op onze tenen, waren wij de trap op geslopen, maar wij hadden daarbij zoveel lawaai gemaakt dat het een wonder mocht heten dat Truus niet wakker was geworden. Ten slotte had Dick mij met veel aandrang naar bed gebracht. Hij zou de nachtwake alleen voortzetten. Ik vroeg mij af wat daarvan terecht was gekomen.

Bijtend op mijn onderlip bracht ik mijn benen buiten het bed. Met kromgetrokken tenen stapte ik strompelend over het koude zeil en liet de wasbak vol water lopen. Ik keek in de spiegel en merkte dat ik in een vreemde pyjama stak. Foei, wat een kleur. Ik had nooit geweten dat Dick er ‘s nachts zo’n vreemde smaak op na hield. Ik grijnsde tegen mijn eigen spiegelbeeld.

Na een paar onderdompelingen en een langdurige onderwerping aan de koude straal uit de kraan, verdwenen de pijnscheuten uit mijn hoofd en kwamen mijn hersenen langzaam weer op gang.

Tijdens het scheren piekerde ik over de gebeurtenissen van de vorige avond. Ik dacht aan die plotselinge, ijzigkoude tochtstroom in mijn nek en het verschijnen van Truus in de deuropening. Ik was zo geschrokken dat ik haar de eerste ogenblikken niet eens had herkend. Zo vreemd was haar verschijning dat ik mij er later nog eens terdege van had overtuigd of ze het wel was. Waarom had ik dat gedaan? Er was geen twijfel mogelijk. Het kon toch alleen maar Truus zijn. Er was geen andere vrouw in huis. Was ik misschien in de war gebracht door haar woorden? Zachtjes en met een vreemde intonatie had ze gefluisterd Iemand heeft mij geroepen.

Het was nauwelijks hoorbaar geweest en ik vermoedde dat het Dick was ontgaan. Maar mijn zintuigen waren op dat moment bijzonder gespannen. Ondanks en misschien wel juist door die vreemde intonatie, die kleine nuance in de uitspraak, had ieder woord mij duidelijk bereikt.

Met een half ingezeept gezicht ging ik op de rand van mijn bed zitten en dacht na.

Wie had haar dan geroepen?

Voor zover ik mij herinnerde, had niemand haar naam genoemd.

Dick en ik hadden gesproken over Martha Carrier die in 1692 als heks werd veroordeeld en gehangen…Ja…op dat moment, of was het misschien even daarna, voelde ik die ijzige wind, keek om en zag een slanke jonge vrouw, die prevelde Iemand heeft mij geroepen. Peinzend staarde ik voor mij uit. Een merkwaardige opeenvolging van gebeurtenissen. Toeval?

Zuchtend stond ik op en zeepte mijn gezicht opnieuw in.

Toen ik beneden kwam, zag ik tot mijn grote verbazing dat Truus bezig was toebereidselen te treffen voor het ontbijt. Van Dick was geen spoor te bekennen.

“Goedemorgen,” zei ze opgewekt.

Ik knipperde met mijn ogen. “Je…je bent niet in bed? Dick heeft gisteravond laat nog een dokter voor je laten komen.”

“Ja,” zei ze, “ik heb vanmorgen de medicijnen op mijn nachtkastje gevonden.”

“Weet je dan niet,” vroeg ik verbaasd, “dat de dokter is geweest?”

“Nee.”

Ze liep van mij weg naar de keuken.

Ik staarde haar na met open mond. Het leek alsof er niets was gebeurd, of de gebeurtenissen van de vorige avond niet hadden plaatsgevonden. Er was niets aan haar te merken. Het scheen dat alles aan haar was voorbijgegaan, zonder in haar herinnering sporen achter te laten.

Even later kwam ze terug met broodjes en andere ingrediënten voor het ontbijt. “Zullen we vast?” zei ze. “Op Dick hoeven we niet te wachten. Hij ligt nog in bed. Ik vond hem vanmorgen beneden in de kamer. Hij was in een fauteuil in slaap gevallen.”

“Ja,” zei ik, “hij zou blijven waken.”

Ze glimlachte, “Daar is dan niet veel van terechtgekomen.”

Het klonk als een licht verwijt.

“Het bleek ook niet nodig,” zei ik. “Achteraf.”

Om haar mond verscheen een zenuwachtig trekje. “Nee,” zei ze, “ik begrijp ook niet waarom jullie je ongerust hebben gemaakt.”

Ik legde een hand op haar schouder. “Begrijp je het echt niet, Truus?”

“Kom,” zei ze, “laten we gaan zitten.”

Ik schoof haar stoel bij en nam tegenover haar plaats. Plotseling vouwde ze haar handen, sloot de ogen en begon hardop te bidden.

“Onze Vader, die…”

Ik was volkomen verrast. Zolang ik bij hen thuis kwam, werd er noch voor, noch na de maaltijden gebeden.

“Uw Naam worde geheiligd…”

Van haar gezicht straalde ware devotie.

“Uw wil geschiede…”

De eeuwenoude woorden hadden voor mij een vertrouwde klank.

“Geef ons heden ons dagelijks brood…”

Zachtjes prevelde ik mee.

“En verlos ons van de Boze… ”

Ik keek op. De nadruk waarmee ze deze woorden had uitgesproken, was mij niet ontgaan. Ik staarde haar nog steeds aan toen het ‘Amen’ al lang had geklonken. Zonder op mij te letten begon ze te eten.

Een tijdlang aten we zwijgend door. Ik was niet van plan om op haar gebed te reageren. De wijze waarop zij had gemeend mij aan mijn taak te moeten herinneren, beviel mij niet.

Na een poosje merkte ik dat ze zo nu en dan tersluiks naar mij keek. Toen ik thee inschonk en haar blik niet langer kon ontwijken, zei ze: “Ik ben zo onbescheiden geweest om die enveloppe met foto’s te bekijken. Ik vond ze vanmorgen op tafel. Hebben ze iets met de oude man te maken?”

“Ja,” zei ik, “het is de familie Kater, twintig jaar geleden.”

“Ik wist niet,” zei ze weifelend, “dat er ook nog een meisje was.”

Mijn hersenen werkten koortsachtig. Ik wist niet meer of het origineel ook in de enveloppe stak, of dat ik het kiekje voordat ik naar bed ging in mijn portefeuille had geborgen. Op de achterkant van het origineel stond de naam Martha Carrier en een plotselinge ingeving zei mij dat…Ik neem mijn portefeuille uit mijn binnenzak en keek. Het kiekje zat er in.

“Nee,” zei ik achteloos, “het meisje was voor mij ook een verrassing.”

Ik zag dat ze in gedachten was verzonken. “Truus,” zei ik, “kan je boven in jouw slaapkamer de gesprekken die hier beneden worden gevoerd volgen?”

Ze keek me verbaasd aan. “Als het stil is,” zei ze, “en er wordt niet te zacht gesproken.”

Ik knikte. “Heb je gisteren, nadat Dick je naar bed had gebracht, nog naar ons liggen luisteren?”

Ze schudde haar hoofd. “Nee,” zei ze, “niet dat ik mij herinner. Maar waarom?”

“Ik vroeg het mij af,” zei ik ontwijkend.

Zwijgend beëindigden we ons ontbijt. In mijn hoofd rijpte een fantastisch denkbeeld. Het leek absurd, onmogelijk, maar ik besloot het niet te laten varen.

Terwijl Truus de tafel afruimde, bladerde ik in het boek over de heksenprocessen. De strafvervolgingen tegen heksen hadden mij als rechercheur altijd bijzonder geïntrigeerd. Ik had mij nooit kunnen voorstellen hoe ambtenaren, feitelijk voorgangers van het gilde waartoe ik behoorde, bewijzen hadden kunnen vinden voor een waarheid die geen waarheid was. En toch was dat gebeurd. Ze hadden de ingediende aanklachten onderzocht en hun bevindingen in min of meer officiële rapporten vastgelegd. Wanneer ik die oude rapporten las, stond ik steeds weer perplex over hun lichtgelovigheid en het onzinnige van hun waarnemingen. Toch kon ik niet aannemen dat al die beambten van onderzoek en rechters van instructie, die aan de heksenprocessen hadden meegewerkt, onoprecht waren geweest. Onder hen waren toch beslist rechtschapen lieden, gerespecteerde burgers. Wat had hen dan gedreven?

Sinds ik met het probleem van de oude man was geconfronteerd en de nevenverschijnselen onderging, had ik steeds aan de heksenprocessen moeten denken. Ik hield ze voor ogen als een waarschuwing om vooral zakelijk en nuchter te blijven. Het ellendige was dat ik mij niet kon onttrekken aan de sfeer die mij steeds het gevoel gaf dat de oplossing niet langs de weg van de rede kon worden gevonden. Telkens werd ik gedwongen om eventuele relaties met een bovenzinnelijke wereld onder ogen te zien. Ik had die relaties, die verbindingen, graag ontkend. Maar steeds wanneer ik de zaak wilde vereenvoudigen en beperken tot de wereld van de realiteit, deden er zich omstandigheden voor die mij noopten opnieuw stelling te nemen en ook die bovennatuurlijke wereld in mijn overpeinzingen te betrekken.

Nadat Truus de tafel had afgeruimd, vertoonde zij zich niet meer in de kamer. Kennelijk vermeed ze een gesprek. Ik hoorde haar in de keuken en zo nu en dan zag ik haar buiten in de tuin. Na ongeveer een uurtje hoorde ik Dick de trap afkomen. Ik liep hem in de hal tegemoet en nam hem apart.

“Ik wil je vragen,” zei ik, “voorlopig de naam Martha Carrier in het bijzijn van Truus niet te noemen.”

Hij keek me een beetje lodderig aan. “Goedemorgen,” zei hij met een frons.

De trok hem aan zijn mouw de kamer in. “Heb je gehoord wat ik zei?”

Hij knikte traag. “Maar wat heeft dat voor zin?”

“Ik kan het nog niet verklaren,” zei ik. “Ik weet zelf eigenlijk nog niet precies, waarom ik dat belangrijk vind. Ik heb alleen het vage gevoel dat die naam iets met haar…haar koorts te maken heeft. Zie je, het was volgens mij geen griep.”

“Maar de dokter zei…”

“Ja natuurlijk,” zei ik ongeduldig. “Je hebt de dokter vermoedelijk verteld dat ik hier een paar dagen met griep in bed heb gelegen en hij heeft eenvoudig de meest voor de hand liggende conclusie getrokken. Maar het was geen griep.”

“Wat was het dan?” vroeg hij verward.

“Ik weet het niet,” zuchtte ik. “Ik heb vanmorgen aan het ontbijt met haar gesproken. Ze leek me volkomen gezond. Er was niets dat er op wees dat ze nog maar een paar uur tevoren een hevige koortsaanval had gehad. En het merkwaardigste is dat zij zich blijkbaar niets meer herinnert van wat hier gisteravond is gebeurd.”

Hij keek een poosje peinzend voor zich uit. Zijn gezicht kreeg een zorgelijke trek. “Waar is ze nu?”

“In de tuin,” antwoordde ik.

“Ik moet je eerlijk zeggen,” zei hij, “dat ik vanmorgen nogal verbaasd was dat ik door haar werd gewekt. Ik was namelijk in de fauteuil in slaap gevallen. Ik heb er op dat moment eigenlijk niet bij stil gestaan. Ik was alleen maar blij dat ze weer op de been was.”

Hij zuchtte. “Maar je hebt gelijk. Ze heeft zich wel merkwaardig vlug van die koortsaanval hersteld.”

“Ja,” zei ik, “als het een koortsaanval was.”

We liepen naar de serre en keken naar buiten. Achter in de tuin bij de heg knielde een fragiel figuurtje. Het viel mij op hoe tenger ze was. In haar lange broek, met dat doekje om haar hoofd leek ze in de verte op een jong meisje, een kind nog. Haar lange haren kropen onder het hoofddoekje uit en golfden over haar rug. Het helle blond stak fel af tegen het diepe zwart van haar lange slobbertrui.

Ik dacht aan haar ovaal gezichtje met de wat matbleke huid. Het had de schoonheid van een broos porseleinen kopje.

Hoe oud was zij nu? Vijftien, twintig, vijfentwintig? Haar leeftijd was haast niet te schatten. Als ik met haar sprak had ik steeds het gevoel dat ze veel ouder was. Het waren haar ogen, bedacht ik. Ze vormden in dat gezichtje een vreemd contrast. Wanneer ze naar mij keek, voelde ik mij altijd een beetje verward, onzeker. Ze straalden iets uit wat niet tijdelijk scheen maar eeuwig, alsof die ogen langer in de wereld hadden gekeken dan in een mensenleeftijd mogelijk was. Ik had die blik nooit kunnen begrijpen. Ik had in mijn beroep in de ogen van vele mensen gekeken. Ik had harde, valse, sluwe en meedogenloze ogen gezien, maar nog nooit had ik in mijn leven een blik ontmoet die met de hare viel te vergelijken. Haar ogen waren te ernstig, veel te ernstig. Ware levensblijheid had ik er nooit in kunnen ontdekken.

Een tijdlang stonden we zwijgend naast elkaar en keken hoe zij met veel tederheid haar rozenstruiken verzorgde. Ze was zo in haar bezigheden verdiept dat ze niet merkte dat wij haar vanuit de serre gadesloegen.

“Rozen,” mompelde Dick. “Haar grootste liefde.”

Het leek of in zijn stem een zweem van afgunst klonk. Ik wist dat Truus veel tijd besteedde aan haar tuin en dat het kweken van rozen haar bijzondere belangstelling had. Ik had Dick wel eens smalend horen praten over de hartstocht waarmee ze haar liefhebberij bedreef, maar ik had daar nooit enige aandacht aan geschonken. Het was eigenlijk voor het eerst dat het mij opviel.

“Rozen,” zei hij, “altijd maar rozen. Elk jaar weer.”

Hij sprak meer tot zichzelf dan tot mij. Ik keek hem eens van terzijde aan. Zijn gezicht had een uitdrukking, die droefheid weerspiegelde.

Plotseling draaide hij zich naar mij toe. “Wat heeft zij met Martha Carrier te maken?”

Ik antwoordde hem niet direct. Het speet me dat ik mijn gedachten had vertolkt. Misschien had ik het beter niet kunnen doen. Maar ik meende dat het mijn plicht was.

“Wat heeft Truus met Martha Carrier te maken?”

Hij herhaalde zijn vraag op een toon, alsof hij van mij een klaar en duidelijk antwoord verwachtte. Zijn grijze ogen waren onafgebroken op mij gericht.

Rustig trotseerde ik zijn blik.

“Dick,” zei ik kalm, “welke Martha Carrier bedoel je?”

Zonder op zijn antwoord te wachten liep ik bij hem vandaan. In de hal trok ik mijn jas aan. Toen ik terugkwam in de kamer om mijn foto’s te pakken, stond hij daar nog steeds. Hij leek in gedachten verzonken. Ik ging naar hem toe en legde mijn hand op zijn schouder.

“Heb je zin om mee te gaan?”

Langzaam keek hij op. “Waar ga je heen?” vroeg hij loom.

“Op zoek naar Huize Gods,” antwoordde ik.

In de politiepost zat een jonge agent. Voor hem lag een kruiswoordpuzzel. Toen wij binnenstapten keek hij verstrooid op en schoof de puzzel onder een stapeltje papieren. Ik toonde hem mijn legitimatiebewijs en vroeg hem de weg naar Huize Gods. Ik zag hem denken. Zijn blik gleed van mij naar Dick en weer terug.

“Huize Gods,” zei hij achterdochtig.

Ik knikte.

Op zijn gezicht verscheen een sluwe uitdrukking. Langzaam stond hij op. “Mag ik uw legitimatie nog eens zien?”

Volkomen gelaten haalde ik mijn portefeuille weer uit mijn binnenzak en toonde hem opnieuw mijn legitimatiebewijs. Nadat hij het langdurig had bestudeerd, gaf hij het mij terug.

“Huize Gods bestaat niet,” zei hij kortaf.

Ik keek hem onderzoekend aan.

“Weet je het zeker?” vroeg ik.

“Bestaat er geen Huize Gods?”

Een lichte blos kleurde zijn wangen. “Eh, niet in Blaricum.”

“Waar dan?”

“In, eh, in de hemel.”

De onderdrukte een glimlach. “Geef mij maar even het adresboek.”

Hij scheen van zijn stuk gebracht. “Zoekt u werkelijk Huize Gods?”

Ik knikte. “Het is de naam van een villa.”

“Een villa?”

“Ja, en volgens mij een villa in Blaricum.”

Ik bladerde in het adresboek dat de agent mij gaf, maar Huize Gods kwam er niet in voor. Ten slotte noteerde ik een naam en adres.

“Hebt u het?”

“Nee,” zei ik, “het schijnt dat je Huize Gods niet door middel van een adresboek kunt vinden.”

Ik gaf hem het boek terug. “Toch bedankt.”

De agent keek ons zorgelijk na.