Раскіданае гняздо крывіцкай славы

ВЯЛІКІЯ КНЯЗІ ЛІТОЎСКІЯ

Называліся яшчэ гаспадарамі, гэта быў самы высокі княскі тытул у Вялікім княстве Літоўскім. Выбіралі князя феадалы, часцей некага з блізкіх, родных ці сыноў папярэдняга гаспадара. На пасад узводзілі ў Вільні, у кафедральным саборы. Пасля Крэўскай уніі 1385 года большасць вялікіх князёў насілі тытул і караля польскага, а пасля Люблінскай уніі 1569 года кароль польскі абавязкова адначасова з’яўляўся і вялікім князем літоўскім, узначальваў дзяржаву двух народаў Рэч Паспалітую. З канца ХVІІІ стагоддзя, пасля ліквідацыі Княства ў выніку падзелаў Рэчы Паспалітай, да 1917 года тытулам вялікага князя літоўскага карысталіся расійскія імператары. Існуе меркаванне, што тытул вялікага князя “magnus dux” пастаянна пачаў ужывацца толькі падчас гаспадарання Вітаўта Вялікага, а да гэтага кіраўнікі ВКЛ у дакументах іншых дзяржаў і ў сваіх асабістых называліся каралямі, князямі, герцагамі.

Міндоўг (сярэдзіна 1230-х – 1263, кароль літоўскі з 6 ліпеня 1253, каранаваўся ў Новагародку).

Транята (1263 – 1264).

Войшалк (1264 – 1266).

Шварн (1267 – каля 1270).

Трайдзен (каля 1270 – каля 1282).

Даўмонт (1280-ыя).

Будзівід (1280 – 1290-ыя).

Будзікід (Пукавер) – (1280 – 1290-ыя).

Віцень (1295 – 1316).

Гедымін (1316 – 1341).

Яўнут (1341 – 1345)

Альгерд (1345 – 1377).

Ягайла (1377 – 1381, 1382 – 1392, у 1386 – 1434 найвышэйшы (вярхоўны) князь літоўскі, кароль польскі Уладзіслаў ІІ у 1386 – 1434).

Кейстут (1381 – 1382, у 1345 – 1377 падзяляў уладу з Альгердам).

Вітаўт Вялікі (1392 – 1430).

Свідрыгайла (1430 – 1432).

Жыгімонт Кейстутавіч (1432 – 1440).

Казімір Ягайлавіч (1440 – 1492 і кароль польскі Казімір ІV Ягелончык у 1447 – 1492).

Аляксандр Ягайлавіч (1492 – 1506 і кароль польскі ў 1501 – 1506).

Жыгімонт Стары (1506 – 1548 і кароль польскі Жыгімонт І Стары).

Жыгімонт Аўгуст (1548 – 1572, інтранізаваны ў 1529, і кароль польскі Жыгімонт ІІ Аўгуст).

Генрых Валуа (1573 –1574 і кароль польскі Генрык Валезы, кароль Францыі ў 1574 – 1589).

Ганна Ягелонка (1575 – 1576 і каралева польская).

Стэфан Баторы (1576 – 1586 і кароль польскі).

Жыгімонт Ваза (1587 – 1632 і кароль польскі Жыгімонт ІІІ Ваза).

Уладзіслаў Ваза (1632 – 1648 і кароль польскі Уладзіслаў ІV Ваза).

Ян Казімір (1648 – 1668 і кароль польскі Ян ІІ Казімір).

Міхал Вішнявецкі (1669 – 1673 і кароль польскі).

Ян Сабескі (1674 – 1696 і кароль польскі Ян ІІІ Сабескі).

Аўгуст Моцны (1697 – 1704, 1709 – 1733 і кароль польскі Аўгуст ІІ Моцны).

Станіслаў Ляшчынскі (1704 – 1709, 1733 – 1736 і кароль польскі).

Аўгуст ІІІ (1733 – 1763 і кароль польскі).

Станіслаў Аўгуст Панятоўскі (1764 – 1795 і кароль польскі).