Ваенны лётчык

VIII

— Стралок!

— Капітан?

— Чулі? Шэсць знішчальнікаў, шэсць, наперадзе па леваму крылу!

— Чуў, капітан!

— Дзютэртр, яны заўважылі нас?

— Заўважылі. Разварочваюцца на нас. Мы вышэй метраў на пяцьсот.

— Стралок, чулі? Мы вышэй іх на пяцьсот метраў. Дзютэртр! Далёка яшчэ?

Дзютэртр! Далёка яшчэ?

— …некалькі секунд.

— Стралок, чулі? Праз некалькі секунд будуць у нас на хвасце.

Ага, вось і я бачу іх! Дробненькія. Рой атрутных вос.

— Стралок! Яны ідуць напярэймы. Зараз убачыце. Вось яны!

— Я… я нічога не бачу. А! Бачу!

Але затое ўжо не бачу іх я.

— Пруцца за намі?

— Пруцца!

— Хутка набіраюць вышыню?

— Не ведаю… Здаецца, не вельмі… Не!

— Ваша рашэнне, пан капітан?

Гэта пытанне Дзютэртра.

— А што я магу рашыць!

I мы змаўкаем.

Рашаць тут няма чаго. Усё залежыць ад аднаго бога. Калі я развярнуся, адлегласць між намі скароціцца. Мы ляцім на сонца, а на вялікай вышыні нельга набраць яшчэ пяцьсот метраў без таго, каб не страціць хуткасці і не адстаць ад цэлі. Пагэтаму можа здарыцца так, што, перш чым яны выйдуць на нашу вышыню і возьмуць разгон, мы паспеем знікнуць у асляпляльных промнях.

— Стралок, усё яшчэ ляцяць?

— Ляцяць.

— Мы адрываемся?

— Гм… не… Ага!

Усё залежыць ад бога і ад сонца.

У прадбачанні магчымага бою (хоць знішчальнікі хутчэй займаюцца забойствам, чым вядуць бой) я напружваю ўсе мускулы, спрабуючы зрушыць заледзянелыя педалі. Я адчуваю сябе неяк дзівакавата, але знішчальнікі ўсе яшчэ ў мяне перад вачыма. I я штосілы навальваюся на непадатлівыя педалі.

Я зноў заўважаю, што, калі я апранаўся, я хваляваўся куды болей, чым зараз, хоць цяперашнія акалічнасці і вымушаюць мяне на нейкае недарэчнае чаканне. Мяне нават апаноўвае злосць. Жыватворная злосць.

Але ніякага хмелю самаахвяравання. Я гатовы кусацца.

— Стралок, уцякаем ад іх?

— Уцякаем, пан капітан.

Выдатна.

— Дзютэртр… Дзютэртр…

— Пан капітан?

— Не… нічога.

— Што здарылася, пан капітан?

— Нічога… Мне падалося… Не, нічога…

Я ім нічога не скажу. Я не збіраюся жартаваць з іх. Калі я ўвайду ў штопар, яны гэта і самі зразумеюць. Яны і самі зразумеюць, што я іду ў штопар…

Дзіўна, што я абліваюся потам пры пяцідзесяціградусным марозе. Дзіўна. О! Цяпер я разумею, што адбываецца: я паволі трачу прытомнасць. Паволі-паволі…

Я бачу прыборную дошку. Я ўжо не бачу прыборнай дошкі. Рукі на штурвале слабнуць. Я нават не маю ўжо сілы гаварыць. Я трачу прытомнасць…

Мну пальцамі гумавую трубку. У нос б'е струмень, які нясе жыццё. Значыць, кісларод у парадку. Значыць… Ну, канечне. Я проста балван. Уся справа ў педалях. Я наваліўся на іх, як грузчык, як ламавік. На вышыні дзесяць тысяч метраў я паводжу сябе, як сілач у балагане. А кіслароду ж у мяне ў абрэз. Расходаваць яго трэба беражліва. Цяпер я расплачваюся за сваю оргію…

Маё дыханне вельмі частае. Сэрца стукае коратка і хутка. Яно — як кволы званочак. Я нічога не скажу свайму экіпажу… Калі я пайду ў штопар, яны паспеюць даведацца пра гэта! Я бачу прыборную дошку… Я ўжо не бачу прыборнай дошкі… Я абліваюся потам, і мне тужліва.

Жыццё спакваля вярнулася да мяне.

— Дзютэртр!..

— Пан капітан?

Мне хочацца расказаць яму пра ўсё, што адбылося.

— Я думаў, што…

Але я адмаўляюся ад свайго намеру. Словы зжыраюць зашмат кіслароду, я пачынаю задыхацца ўжо ад трох слоў. Я апрытомваю, але я ўсё яшчэ слабы, вельмі слабы…

— Што здарылася, пан капітан?

— Нічога… нічога…

— Пан капітан, вы сапраўды гаворыце нейкімі загадкамі!

Я гавару загадкамі. Але затое я жывы.

— Мы іх… пакінулі з носам!..

— Да пары да часу, пан капітан!

Да пары да часу: наперадзе — Арас.

Ну вось, некалькі хвілін таму я думаў, што ўжо не вярнуся, аднак я не выявіў у сабе таго спапяляльнага страху, ад якога, кажуць, сівеюць валасы. I я прыгадваю Сагона. Прыгадваю, што расказаў нам Сагон, калі два месяцы назад праз некалькі дзён пасля паветранага бою, у якім ён быў збіты ў французскай зоне, мы наведалі яго ў шпіталі. Што перажыў Сагон, калі знішчальнікі атачылі яго — быццам прыставілі яго да сцяны — і ён лічыў сябе на краі гібелі.