Песьня пра зубра

Вейкі стулю й быццам бачу іх стойбішча знову:

Ельнік правечны і ён, паміж елкаў схаваны.

Грозны, пануры, як бор, як бароў небясьпека.

А зараве, зарыкае — і ў верш уварвецца

Рэхам раскоцістым гром, — вось і гармонія песьні.

Хай яна поўніць радкі, аж прыгледземся пільна

Пушчаў далёкай Літвы тут нязнанаму дзіву.

Целам сваім маналітным ён гэткі вялізны,

Што, калі з ранай сьмяротнай падзе на калены й сканае,

Трох паляўнічых маглі б сесьці на йлбе між рагамі.

А параўнаць паспытацца ягоную шыю ці пысу —

Дык параўнаньняў, баюся, такіх і ня знойдзеш.

Жмут барады рыжым вехцем тырчыць з гарлавіны,

Поўныя злосьці застыглай і полымя вочы,

Грыва калматая з плечаў магутных спадае,

Лоб і грудзіну й калены цалком накрывае.

Возьмем калі ж параўноўваць малое зь вялікім

Ды як падыйдзе мясцовае ў нас параўнаньне, —

Гэта казёл барадаты з распасьвеным целам.

Вось ён які, наш бізон, што ў нас зубрам завецца!

Поўсьці прысмажанай ён, чорнай з бурым, як быццам

Водбліск закалкі ад горна мінулых стагодзьдзяў.

Дзіўна, ды ў кнігах пісалі аб ім недакладна,

Я ж не павінен уявай псаваць тут натуру.

Дзе ж гэта бачыў хто рожкі ў зубравых храпах?

З выгляду зубар ня праўдзіць свае апісаньні,

Што прыпісаць усю моц намагаліся пысе.

Не, не такі прыгажун мой, бароў нашых слава!

З кнігаў вучыў я славянскіх наш сьвет старавечны,

З граматаў рускіх, пісаных скрозь літарай грэцкай.

Вязь абэцадля народ наш для собскай карысьці

Ўзяў бо у грэкаў, ды роднае гутаркі гукі

Ў літары ўліўшы чужыя, сабою застаўся.

Кожны ж народ із глыбокай сваёй даўніною,

Хто б ён ні быў, а на ім старавечча адбітак…

Ды, як наш зубар, зьвяра мо няма ўжо на сьвеце,

Толькі пад зоркай паўночы іх лёс захаваў нам.

Пліні пакінуў свае апісаньні й зубра, і тура:

«Ў пушчах правечных паўночы вядуцца быкі» — нам ён кажа, —

(Зубрам завуць іх у нас), — старавечныя сьветчаць:

«Створаў дзічэйшых няма, чымся гэты вырослы

Вольна на травах урочышчаў цар над зьвярыма».

Людзі ў роднай зямлі запэўняюць, што ў сьвеце

Слава аб ім не прайшла, што нідзе ён ня знаны.

«Люты, дзікі, да бізона падобны грывасты» —

Пліні нам піша, а больш — вам хто іншы раскажа!

Не сумляваюся, будуць папрокі: «Дзівосныя казкі!»

Што ж, ці адзін ня дасьць веры ў вялізнасьць зьвера…

Хто хваляваньняў у пушчах паўночных ня зьведаў,

Той не паверыць, і хай супярэчыць, бо праўда —

Як ты раскажаш. Спрачацца ж і дурань патрапіць.