Песьня пра зубра

Хай хіжаком не раўня, ўсіх іх наш зубар люцейшы,

Але людзей не кране, як яго не зачэпяць:

Толькі няспынна глядзіць, рух найменшы цікуе,

Пільна на варце стаіць і сябе, і сямейкі.

Створаў сьмялейшых няма ў гушчарох нашых родных.

Бачыш часьценька — пасецца спакойна, а вочы

Сочаць усё, касавурацца ўправа і ўлева.

Ты аж замёр, зьвералоўца, ты шчэз між кустамі,

Дзе там! Ён бачыць! Міргнеш — і прыкмеціць адразу!

Шоргат слабенькі, няўзнак трэсьне сучок пад нагою, —

Вушы свае нашатырыць, уміг страпянецца!

Калі не зазьзяе твой меч і ня бліскае дзіда,

Сьмела мінай у яго на ваччу — не зачэпіць,

Толькі ўтаропіцца тупа й стаіць нярухома,

Вокам праводзіць цябе, аж пакуль не схаваўся.

Розна бывала… Здаралася зь ім сутыкнуцца:

Спыніць хаду, гляне скоса — і болей нічога.

Але як собіць на самку зь цялём напароцца,

Ледзь зварухнешся, ухопіш за зброю з гарачкі, —

Ўвомірг разьярыцца й бор агалосіць рыканьнем,

Знакам шалёнага гневу: як сьмееш трывожыць!

Ды як адбой ты заб'еш і прабуеш уцёкаў,

Выйдзеш зь бяды непамяты, ўздагон ён ня рыне!

Люба сачыць зубранят: скачуць, малечча, дурэюць,

Маці й падлеткаў сваёй жвавай гульнёю лякаюць.

Зубар — ён кемлівы зьвер, хай сабе вось і цяляты:

Зь першага кроку ва ўсім маці яны пераймаюць,

Бегаюць сьледам, заўжды пасьвяцца побач старэйшых,

Скачуць праз выкратні, пні, дробныя рожкі прабуюць,

Як напаткаюць зьвера, згледзяць карча ў бураломе,

І — у гульні й барацьбе — целы з маленства гартуюць.

Бо ж і спачыну, як трэ, хіба ніколі ня знаюць.

Хай волат наш трывалкі, намаганьняў вялікіх

Зьверу каштуе пыніць сваё ймкненьне да руху.

Ўсьцешна глядзець, як ляціць ён у бегу імклівым

Рэдкім узьлесьсем або балацянай сьцяжынай,

Зь месца ірве, як падкінены нечаю прашчай,

І у імгненьне, ўсё цела назад павярнуўшы,

Ловіць нагамі памёт, што яшчэ ў паветры,

Ды зазьбівае яго, каб сьлядоў не пакінуць.

Але нічым не зраўнаць гэтак частыя ў статку

Бойкі быкоў за саміцаў у гульнях бяскроўных.

Сьвята Вэнэры спраўляюць зубры ў лістападзе

Кожнае восені, часта вясельлі трываюць

Тыдзень ці больш. І у часе такой насалоды

Чуецца толькі, як скрозь, заклікальна й пяшчотна

Пушча рыкае, а ў подыху кволым паветра

Лістам трапёткім шасьцяць векавыя дубровы…

Хто гэта бачыў і чуў — будзе сьветчыць напэўна:

Музыка нашых лясоў саладзей, чымся лера,

З поклічам ейным ня ў лік нат грымотныя трубы,

Хорам жа-ж гукаў лясных строга й стройна кіруе

Голас нястрымнай крыві, мне за ўсё наймілейшы!

Як доўга зубар жыве, не скажу, бо ня знаю,

Хто ж вядзе ўлік даўгавечнасьці гэткага зьвера?

Пішуць аднак, быццам недзе, памечаны ў статку

Быў правадыр двухсотгодні, прыкметны із грывы

Чорнай, як ноч, зь сівізною бялявай на чолцы.

Гэткай прыкметаю нібы назвалі ўвесь статак.

Калі паданьні даўнейшыя праўдзяць дакладна,

Вока згубіў у сутычцы ён, быў аднавокі.

Гэта магчыма. Ці ж з правам сумлеўным — бо дужы —

Бой ці адзін пачынае, а спрэчкі прычына

Аж праз гады толькі робіцца яснай, хай шрамаў

Уладалюбы ня могуць пазбыцца да скону…

Я не скажу й колькі год, няпрызнаны, у статку

Зубар той жыў, але ў гэных народных паданьнях

Ёсьць напаміны занадта ўжо доўгага часу:

Выдумкай погалас часта вушам дагаджае.

Я ж тутка права ня маю пісаць, што ня знаю:

Тым, для каго я пішу, да душы толькі праўда.