Пракурорка

Раздзел 24

Юлька адклала пяро, заклеіла канверт і выцерла хусцінкай заплаканыя вочы. Пасля ўчарашняга ад’езду пана Янка яна не магла пазбавіцца ад нейкага дрэннага прадчування. Папраўдзе, яна не ведала, куды ён паехаў, ён сказаў ёй толькі, што яго чакае непрыемная паездка, ад якой ён не можа адкруціцца, таму што справа ў стрыманні абяцання, дадзенага сябру.

Юлька была ўпэўнена, што гэта звязана з нейкай небяспекай, і літаральна не магла сабе знайсці месца ў доме, у гэтым доме, які быў для яе чымсьці горшым і больш страшным, чым турма.

Яна проста не магла дачакацца моманту, калі атрымае гэтую пасаду. Тады яна паселіцца ў пані Бірмановай, цёткі адной са школьных сябровак, якая трымае пансіён у Калоніі Сташыца[45] ў такім прыгожым дамку з палісаднікам… Цяпер, калі паедзе Юзэфова, ёй тут будзе зусім нясцерпна…

А Юзэфова якраз стаяла ў дзвярах, апранутая ў дарогу.

Калі яна развітвалася з Юлькай, у яе вачах былі слёзы і такі выраз твару, нібыта яна радавалася, што вызваляецца з гэтага дому і спачувае тым, хто павінен тут застацца. На развітанне яна яшчэ раз напомніла Юльцы, каб тая заўсёды замыкала дзверы на ланцужок, і выйшла, згорбленая пад сваім вузлом.

Юлька накінула ланцужок і, абапершыся на сцяну, разрыдалася. Як страшна, як жахліва быць на свеце такой самотнай… Калі б і пан Янэк не захацеў яе больш бачыць, ёй засталося б толькі самагубства…

Рэзка, нецярпліва прагучаў тэлефонны званок.

Напэўна, звоніць Аліцыя з пытаннем, ці паехала Юзэфова… Юлька падняла трубку:

— Слухаю?

Загучаў чужы жаночы голас, нібыта занепакоены:

— Магу я пагаварыць з паннай Юліяй Горн?

— Гэта я, — здзівілася Юлька, — а хто гаворыць?

— Я ад імя аднаго мужчыны, ён загадаў… Ён цяжка паранены…

— Езус-Марыя! — крыкнула Юлька. — Які мужчына?

— Ціха, не крычыце і нікому нічога не кажыце, ён так загадаў, каб усё было тайна, бо яго заб’юць. Прыязджайце зараз. Ён чакае. Паньска, 118, кватэра 64…

— Але які мужчына? — хапалася за надзею Юлька. — Як яго завуць?

— Вінклер, пан…

Юлька захісталася на нагах і ледзь не ўпала.

— Дык што, вы прыедзеце?

— Ужо еду, ужо, момант, толькі паўтарыце, калі ласка, адрас…

— Паньска 118, кватэра 64, гэта ў другім двары, правы флігель, пяты паверх. Запомніце?

— Так, так… Ужо еду…

— І нікога ў двары не выпытвайце, каб ніхто не ведаў, бо яму смерць. І хутка!

Юлька, дрыжучы ўсім целам, у непрытомнай спешцы надзела капялюш, схапіла сумачку і, з трэскам зачыніўшы за сабой дзверы, выбегла на вуліцу. На рагу Фільтровай яна села ў таксі і выпаліла вадзіцелю адрас.

Значыць, яе прадчуванне не было дарэмным… Паранены… Божа, ён не памрэ, ён не можа памерці: што гэта было, паядынак ці напад, а можа, катастрофа?.. Пан Янэк страшна хутка ездзіць…

Дома нікога няма, могуць пранікнуць злодзеі… А, няхай, цяпер ёй усё роўна…

Разладжанае таксі рэзка падскоквала на выбоістым бруку. Вакол уздымаліся шэрыя, брудныя, абшарпаныя камяніцы. Юлька ніколі не была ў гэтым раёне горада, дзе жылі самыя бедныя, і выгляд наваколля яшчэ больш падкрэсліваў у яе ўяўленні адчайнае становішча пана Янка.

Машына спынілася перад велізарнай бруднай камяніцай. Юлька заплаціла таксісту і ўвайшла ў вароты, адкуль на яе патыхнуў смурод нагрэтага сонцам сметніка. У першым двары гуляла з паўтара дзясятка абадраных дзяцей, у другім, вузкім, як студня, панаваў вільготны холад і цішыня. Брудная траскучая драўляная лесвіца вілася ўгару стромкім серпанцінам. Юлька бегла, задыхаючыся, спатыкаючыся на стаптаныя прыступкі і лічачы паверхі.

Нарэшце яна спынілася перад вузкімі некалі чырвонымі дзвярыма, над якімі была прыбіта шыльда з нумарам «64». Сэрца білася, як молат. Некалькі хвілін яна шукала званок перш чым зразумела, што яго ўвогуле няма. Тады ціха пастукала.

Праз хвіліну яна ўбачыць яго, ляжачага, у акрываўленых бінтах… Божа, Божа… Ён павінен жыць, ён не памрэ, можа, жанчына, якая званіла, перабольшыла, жанчыны так часта перабольшваюць, можа, рана не такая небяспечная?.. Яна будзе яго даглядаць дзень і ноч… Цяпер нават Аліцыя не здолее адштурхнуць яе ад яго… Толькі б доктара ўжо выклікалі…

Юлька пастукала другі раз, ужо мацней і даўжэй, бо дарагая кожная хвіліна, а яны не адчыняюць…

За дзвярыма пачулася шлёпанне і рыпучы голас, той самы, што па тэлефоне:

— Хто там?

— Гэта я, вы мне званілі, адчыніце, калі ласка.

Дзверы адкрыліся, і Юлька ўбачыла за імі мажную сівеючую жанчыну ў заплямленым попельным халаце.

— Калі ласка.

— Дзе ён? — схапіла яе за руку Юлька. — Доктар быў?..

Жанчына замкнула дзверы і павярнула ключ у замку, пасля чаго схавала яго ў кішэню халата.

— Дзе ён? — непакоілася Юлька.

— Ой-ей, зараз, чаго вы так спяшаецеся, цягнік не адыходзіць. Пачакайце тут.

Гаспадыня знікла ў глыбіні суседняга цёмнага пакоя.

Юлька агледзелася: яна знаходзілася ў даволі вялікай кухні. Пліта была застаўлена закуранымі рондалямі, стол накрыты старой зялёнай цыратай, некалькі зэдлікаў з непафарбаванага дрэва і крывы жалезны ложак у куце — вось усё, на чым затрымліваўся погляд у гэтым даўно не мытым і не беленым памяшканні, перапоўненым густым, цяжкім паветрам, у якім змяшаўся смурод цвілі з рэзкім пахам карболкі.

Акно з цьмянымі шыбамі выходзіла на сляпую сцяну суседняй камяніцы. На падаконніку стаяла некалькі дзясяткаў бутэлек з-пад гарэлкі і ляжалі брудныя акрываўленыя лахманы.

У суседнім цёмным пакоі, аддзеленым пакрывалам з яркага зялёнага паркалю, панавала поўная цішыня. У кватэры павінен быў быць яшчэ адзін пакой, і адтуль даносіўся прыглушаны адгалосак нібыта спрэчкі. Нізкі мужчынскі голас змяняўся жаночым скрыпучым сапрана, але Юлька не магла адрозніць асобных слоў.

«Там, відаць, ляжыць пан Янэк, — думала яна, — а гэта голас доктара і гэтай бабы».

Раптам з цёмнай нішы пачуўся пранізлівы жаночы стогн і крык:

— Я, відаць, старая ты ведзьма, сканаю ад гэтых боляў… Ты мне, напэўна, там усе кішкі павыцягвала… Ой… ой… ой-ей…

У гэты момант аддаленыя дзверы з шумам адчыніліся і ў нішу ўвайшла ўладальніца кватэры:

— Ціха, ліха на цябе! — крыкнула яна. — Што ты ныеш! За твае паршывыя трыццаць злотых табе, можа, яшчэ на гармоніку вальс сыграць?!

— Дык баліць жа…

Юлька з жахам выслухала гэтую размову, інстынктыўна адступаючы аж да выхаду. Яна не магла зразумець, дзе знаходзіцца і навошта сюды прывязуць параненага пана Янка.

У гэты час у кухню ўвайшла жанчына ў халаце і, акінуўшы Юльку дапытлівым позіркам, спыталася:

— А што ж гэта вы стаіце? Сядайце.

— Я, я хацела ўбачыць пана Вінклера. Ці яшчэ нельга?..

— Не спяшайцеся. Яго яшчэ няма.

— Як гэта, няма?

— Ой-ей, якая вы цікаўная! Няма, але хутка будзе. Сядайце ж.

Жанчына нядбайна пхнула крэсла ў бок Юлькі.

— Я не хачу. Скажыце мне, калі ласка, дзе пан Вінклер, — пачала непакоіцца Юлька.

— Я ж кажу, прыйдзе, — амаль крыкнула на яе баба.

— Значыць, ён можа хадзіць? Ён не надта цяжка паранены?..

Старая хацела пра нешта даведацца, але ў гэты момант з-за паркалёвай занавескі выйшаў малы хударлявы мужчына з лысай галавой і пляскатым носам.

— Ну, што такое? Ты ідзеш, швагерка, ці не? — прабурчаў ён, прыглядаючыся адначасова да Юлькі.

— Іду ўжо, толькі кажу табе: глядзі!

— Варушыся, варушыся, не балбачы.

Мужчына сплюнуў праз зубы і, наблізіўшыся да Юлькі, паклікаў:

— А вы ідзіце за мной.

— Я не хачу, — адступіла Юлька да дзвярэй, — выпусціце мяне, гэта нейкая памылка… Пані, выпусціце мяне!

— Ага, зараз, — захіхікаў лысы, — не спяшайцеся. Ну, ты ідзеш, швагерка?

— Мяне падставілі! — крыкнула Юлька і кінулася да дзвярэй, аднак яны былі замкнёныя. З усіх сіл яна пачала торгаць ручку і біць кулаком па дрэве, мужчына ж схапіў яе за плечы і без высілкаў адцягнуў у цэнтр пакоя.

— Ша, паненка, чаго вы кідаецеся!

— Дапамажыце, дапамажыце, дапа… — пачала крычаць дзяўчына, але ў гэты момант адчула, як моцна схапілі яе за карак і груба сціснулі шыю.

Гэтая баба такім чынам прымусіла яе захоўваць спакой.

— Не выць мне тут! — зашыпела яна ў Юлькі над вухам. — Бо я так размалюю, што сама сябе не пазнаеш. Ну, марш!

Дапамагаючы сабе кулакамі, яна прапіхнула дзяўчыну цераз цёмную нішу і, штурхнуўшы нагой нізкія дзверкі, пхнула яе наперад:

— Сядзець тут ціха, — прыгразіла яна кулаком, — бо як вярнуся, то мала не падасца!..

Дзверцы замкнуліся з трэскам, які ўвянчаўся скрыпам засаўкі, і Юлька засталася адна. Хвіліну яна прыслухоўвалася. Агледзелася. У маленькім пакойчыку было толькі мініяцюрнае акенца ледзь не пад столлю, але замест шыб у яго былі ўстаўлены тоўстыя непразрыстыя шкляныя пліты. У куце стаяла кушэтка, абцягнутая пашарпанай цыратай, а побач, на падлозе, жалезнае вядро, ад якога смярдзела, і маленькі збанок з вадой.

Цяпер Юлька ведала, што трапіла ў рукі гандляроў жывым таварам. У момант яна прыгадала ўражальныя апісанні выкрадання маладых дзяўчат, якія ведала з кніг і газет. Іх выкрадаюць сілай ці падманам, так, як цяпер яе, б’юць, каб прымусіць падпарадкоўвацца, а потым гвалтуюць…

Юлька згадала, што тут жа на кухні знаходзіцца гэты лысы бандыт з брыдкім агідным тварам, і здрыганулася…

А потым прадаюць у публічныя дамы Паўднёвай Амерыкі або Кітая, як было ў адным фільме.

«Не, не, лепей смерць!..»

Яна знойдзе спосаб пазбавіцца жыцця, хоць сабе парве сукенку на палоскі і скруціць з іх шнур або заморыць сябе голадам… У любым выпадку яна будзе абараняцца з усіх сіл. Ох, пан Янэк. Каб яна толькі магла неяк даць яму знак, ён бы пэўна адшукаў яе і ўратаваў… Альбо… Аліцыя… Яна, праўда, ненавідзіць сваю выхаванку, але цяпер яна пракурорка, можа ўсё, і яна такая разумная, што, без сумнення, адразу ж здагадаецца, што адбылося…

Аднак больш упэўненая была Юлька, што пан Янэк першы яе адшукае. Якое шчасце, што ён цэлы! Бо, зразумела, усё гэта было прыдумана тымі злачынцамі, каб завабіць яе… Яны павінны былі даўно за ёй сачыць, паколькі ведалі пра тое, чым яе лягчэй за ўсё заманіць, і гэта тады, калі ён з’ехаў… Але ён, відаць, вернецца, як абяцаў, і, даведаўшыся пра яе знікненне, своечасова прыйдзе на дапамогу.

І гэтую жанчыну выратуе, яна, відаць, хацела нарадзіць дзіця, а яны ёй не дазволілі і прымусілі зрабіць аборт… О, пан Янэк!.. Ведаў бы ён, калі б толькі ён мог ведаць, але, можа, ніколі і не даведаецца, і труп Юлькі закапаюць дзе-небудзь у падвале…

Дзяўчына сядзела на кушэтцы і плакала.

Расхістаныя нервы, здавалася, трымцелі ўсе, надзея і роспач змянялі адна другую ў думках. Рукі яе падчас рыданняў спляліся на галаве, з якой ссунуўся капялюш…

Раптам Юлька ўскочыла. Яна выразна пачула скрыгат засаўкі, якую адчынялі.

У пакой увайшоў гэты лысы бандыт. У руках ён трымаў дымную газавую лямпу, у жоўтым святле якой яго пажадлівы твар здаваўся яшчэ больш агідным.

Ён паставіў лямпу на падлогу, выцер рукі аб штаны і засмяяўся:

— Такая прыгожая дзяўчына, а плача, хе, хе, як дзіця… А?

Бандыт зрабіў некалькі крокаў да яе, але яна адскочыла ў кут пакоя і крыкнула:

— Не набліжайцеся да мяне!

— А то што? Святошка ці як?.. — здзекліва сказаў ён і, не цырымонячыся, працянуў руку, каб узяць яе за падбародак.

— Прэч, прэч! — адапхнула яна яго з усіх сіл.

— Гляньце, якая гордая, — захіхікаў бандыт, — я не аматар такіх, можаце не баяцца… Так, ад добрага сэрца хацеў пашкадаваць…

Ён сеў на канапу і, выцягваючы з яе ніткі, пачаў гаварыць:

— Мне нават вас шкада, маладзенькая ж яшчэ, а неспадзяванка з кожнай можа здарыцца, каханне не пытаецца, хто ж там, кахаючыся, зважае на такія рэчы… А ў вас жа такая зграбная фігурка, што калі я хачу збавення, то лепей мне нічога не ведаць, а гэтая дрэнь дык якраз на такое ласая, каб на першым, на другім і не пазней, чым на пятым… Свіння ён, а нібыта вялікі пан і з адукацыяй. Так… А вы на мяне, як на ваўка, а мне вас шкада, калі б не швагерка, то я б вас адпусціў і ўсё… так я вам спачуваю…

Юлька нарэшце зразумела, што гэты чалавек зусім не такі злы, якім выглядае, і што зараз, калі гэтай страшнай жанчыны няма, ён яе можа выратаваць…

— Пане, пане, — залямантавала яна шэптам, — выпусціце мяне, выратуйце мяне…

— Ага… Трэба было адразу са мной так, а то вы на мяне, як сабака на ката, без палкі не падыходзь…

— Пане, — кінулася Юлька перад ім на калені, малю вас, выпусціце мяне! Я вам заплачу, добра заплачу…

— У вас ёсць бабкі? — зацікавіўся бандыт. — І шмат?

— У мяне няма, але за мяне заплацяць, у мяне толькі некалькі злотых…

Дзяўчына ліхаманкава адкрыла сумку і, высыпаўшы на далонь некалькі манет, працягнула яму, нібыта каб запэўніць, што яна гатова стрымаць абяцанне.

Бандыт узяў грошы, пералічыў і спрытна засыпаў іх сабе ў кішэнь, пасля чаго кіўнуў галавой:

— Так, мне вас шкада, але што калі вернецца швагерка, а вас не заспее, тады мне хана… Хіба… Каб хаця ведаць, за што я рызыкую, каб вы былі мой сват ці брат, а так што? За прыгожыя вочы?

— Мой знаёмы дасць вам шмат грошай…

— Што мне гэтыя грошы… Я не карыслівы. Каб вы былі якой маёй сваячкай альбо, скажам, каханкай. Дык я б рызыкнуў… Калі б вы добра папрасілі…

— Малю вас, малю, злітуйцеся нада мной! — працягнула дзяўчына да яго заламаныя рукі.

— Навошта вы да мяне кленчыце, я што святы? Вось, калі ласка, сядзьце тут ля мяне і пагаворым. Ну!

Ён пасадзіў дзяўчыну на канапу побач з сабой.

— Усё можна вырашыць, — паляпаў ён яе па спіне, — а тым больш з такой прыгожай дзяўчынай, хе… хе…

Яго рука ссунулася ніжэй і абняла яе ў поясе. Адначасова другая працягнулася да грудзей. Юльку агарнула непераадольная агіда. Яна рванулася з усіх сіл, але ён яе не пусціў і закрычаў:

— Ах, так, паненка?.. Я трымаць не буду, але з ратаваннем — баста.

Юлька апамяталася і зноў пачала плакаць:

— Выпусціце мяне… Яна зараз можа вярнуцца, і тады будзе надта позна… Выпус…

— Ша, — перарваў бандыт і, схіляючыся да яе вуха, сказаў: — Я вам па-добраму раю, зробім баш-на-баш. Я дапамагу вам уцячы, а вы мне за гэта па сваёй волі не будзеце супраціўляцца, толькі хутка, бо швагерка прыйдзе… Ну, давай, давай.

Яго рукі пачалі сквапна лапаць дзяўчыну, бліскучы ад поту і тлушчу твар наблізіўся да яе твару, яе абдало гнілое агіднае дыханне.

Дзяўчына неспадзявана моцна ўдарыла гвалтаўніка абодвума кулакамі ў твар і вырвалася, ад чаго яе сукенка ў той жа час разадралася ў некалькіх месцах.

Юлька скокнула да дзвярэй, як шалёная, мінула нішу і дасягнула збавіцельных, як яна меркавала, дзвярэй, якія вялі на лесвіцу.

Аднак яны былі замкнёныя на ключ і, відавочна, звонку, таму што праз шчыліну замка пранікала святло з лесвіцы, а яе крыўдзіцель, які павольна прыйшоў сюды за Юлькай, не толькі не хваляваўся, але нават ціха смяяўся. Затое, калі яна скокнула да акна ў жаданні клікаць на дапамогу, ён схапіў яе:

— Ша, халера, бач ты, якая разумная. Давай! Ну! Не рыпайся, бо я цябе так размалюю, што чорта з рагамі ўбачыш!

— Прэч ад мяне! — крычала задыханая ад высілкаў дзяўчына. — Не дакранайцеся да мяне!

Бандыт увапхнуў яе ў апошні пакойчык і, сам запыханы, засмяяўся:

— Я табе зараз тут пакажу «не дакранайцеся», ты, сука, так пакажу… што табе прысніцца. Ну, кладзіся, тваю маці, ужо, зараз!

Юлька ад роспачы, дрыжучы ўсім целам, схапіла збанок з вадой. У яе так трэсліся рукі, што вада расплёсквалася вакол. Яна будзе абараняцца да апошняга ўздыху ад гэтага злодзея, павінна абараняцца…

— Пастаў гэта, — гыркнуў крыўдзіцель і рушыў да яе.

— Дапамажыце, дапамажыце… — крыкнула дзяўчына і адначасова з усёй сілы ўдарыла яго збанком па нахіленай лысіне.

Раптам у дзвярах Юлька ўбачыла жанчыну ў кароткай кашулі, з-пад якой былі відаць тоўстыя чырвоныя ногі, яна ішла да іх, а на яе твары быў нейкі жахлівы выраз болю і злосці. У гэты ж момант крыўдзіцель адскочыў убок і нешта мільганула ў паветры, а жанчына захісталася і ледзь не ўпала.

Толькі цяпер Юлька ўбачыла ў яе руцэ доўгі кухонны нож. Ні слова не гаворачы, яна падала нож Юльцы. Сама, відаць, страціла сілы, таму што прысела і пачала стагнаць.

А між тым, бандыт флегматычна абтрасаў з адзення ваду, выціраў твар і лысіну хусткай і нешта мармытаў пад нос.

— Ну, рэж яго, с…, чаго ты чакаеш? — прамовіла ў стогне жанчына.

Бандыт вылаяўся і хацеў адступіць, калі да яго вушэй данёсся гук ад уваходных дзвярэй, якія адчынялі. Праз некалькі секунд з’явілася гаспадыня.

Адным позіркам яна ацаніла сітуацыю і закрычала:

— Што тут робіцца?

— Хацела ўцячы, — буркнуў лысы.

— Ён маніць, — крыкнула хворая і, не шкадуючы самых жудасных слоў, расказала ўсё. Яна яшчэ не скончыла, як баба кінулася на вінаватага і пачала малаціць яго кулакамі, акампануючы сабе вульгарнымі абразамі.

Лысы, праўда, ухіляўся ад удараў, але нават не спрабаваў абараняцца.

Праз пяць хвілін ён ужо дапамагаў сваёй крыўдзіцельцы перанесці хворую зноў на ложак.

Юлька з жахам, шырока раскрытымі вачыма назірала за гэтымі сцэнамі. Калі ж на момант яна засталася адна, як найхутчэй схавала нож пад парванай цыратай кушэткі.

З таго, што выкрыквала гаспадыня, б’ючы гэтага злодзея, Юлька зрабіла выснову, што яна для гэтай ведзьмы каштоўны аб’ект і што бандыту нельга яе чапаць, таму што інакш нейкі нехта за яе не дасць і гроша, а як нейкая «тая» даведаецца, то неба ў клетку… З усяго ясна было адно: яе прададуць, але тут ёй нічога не пагражае, асабліва ў прысутнасці гаспадыні.

Яна якраз увайшла і кінула на канапу рудую дзіравую коўдру.

— Не бойцеся, — сказала яна, супакойваючы, — тут вас ужо ніхто не кране, я зараз прынясу вячэру.

Сапраўды, яна прынесла кавалак хлеба, памазаны растопленым салам, і кубак мутнай гарбаты.

— З’ешце і кладзіцеся спаць, і не забудзьцеся патушыць святло. Дабранач.

Баба выйшла і замкнула дзверы на засаўку. Юлька, зразумела, не кранула ежу. Падціснуўшы пад сябе ногі, яна нерухома сядзела ў куце кушэткі, услухоўваючыся ў цішыню, якую парушала толькі хрыплае дыханне хворай у суседняй нішы.

Тысячы думак мітусіліся ў яе галаве. Яна добра ўсведамляла безнадзейнасць свайго становішча, ведала, што ніхто яе адсюль не зможа ўратаваць, аднак усё гэта ёй падавалася нейкім нерэальным, якімсьці ўяўным, надуманым, непраўдападобным, нягледзячы на тое, што пад рукой яна адчувала халодны дотык цыраты, а прама перад яе вачыма дагарала газавая лямпа…

На шчасце, калі апошні раз шуганула блакітная рэштка полымя, на дварэ пачало ўжо віднець і праз тоўстую плітку сляпога акенца стала сачыцца святло.

Юлька так ціха, як магла, устала і выпрастала здранцвелыя мышцы. Асцярожна кранула ручку, але дзверы былі яшчэ замкнёныя.

«Божа мой, — падумала яна, — хай бы пан Янэк напаў на мой след, бо ён жа сам расказваў, як у Танкіне знайшоў выкрадзенага анамітамі[46] касіра з Ханоя… А тут жа не дзікая краіна, а цэнтр Еўропы… Яе пэўна ўжо шукаюць… О, чаму яна не пакінула дома паперку з гэтым адрасам, была б ужо вольная, а гэтыя злачынцы апынуліся б у турме…»

Тым часам у кватэры пачаўся рух, відаць, прачнулася хворая, бо пачала стагнаць. Хутка адсунулася засаўка і ўвайшла гаспадыня.

Пабурчала даволі лагодна на Юльку за тое, што яна нічога не з’ела, і прынесла кубак гарачай кавы, да якой Юлька таксама не дакранулася.

Дзяўчына зноў засталася адна. Гадзіны цягнуліся так павольна, што яна час ад часу заводзіла гадзіннік, думаючы, што ён адстае. У гадзіну дня баба з’явілася з місай супу, але Юлька заявіла ёй, што яна не галодная. Затое спрабавала ўгаварыць гэтую страшную жанчыну, каб яна яе выпусціла, бо тады яна атрымае шмат грошай, больш, чым ёй могуць заплаціць гандляры жывым таварам.

Старая толькі паціснула плячыма і выйшла.

Пад вечар Юлька пачала адчуваць надакучлівы голад і смагу. Таму ў восем гадзін, калі гаспадыня прынесла вялікі кубак гарбаты і сухую на гэты раз лусту хлеба, яна не магла стрымацца і не пакаштаваць і адно, і другое. Хлеб быў смачны, а гарбата, хоць і мела нейкі непрыемны пах, што нагадваў расцёртае лісце лопуха, і гаркаваты смак, аднак спатоліла смагу.

Прайшло няшмат часу, і Юлька адчула не санлівасць, а нейкую дзіўную стомленасць. У той жа час яна заўважыла, што ў пакоі вельмі душна. Яна з усё большай цяжкасцю дыхала, рукі і ногі сталі невыносна халоднымі, ледзь было чуваць, як білася сэрца, адрывіста, няроўна… Па лбе сцякалі кроплі поту. Яна хацела падняць руку, каб выцерці пот, але рукі былі бяссільныя…

«Ага, — падумала дзяўчына, — я атручана, у гарбаце, відаць, была атрута…»

Гэта яна сцвердзіла так спакойна і абыякава, нібыта ўсё адбылося не з ёй, а з некім іншым. Тым часам прыкрае адчуванне ўдушша адступіла, затое ў вушах пачало шумець, нібы гэта былі вялікія хвалі вады ці лес… Так шумеў лес вакол іх палянкі ў Тухольскай пушчы… У гэты гук цяпер уплятаўся нейкі аддалены іншы. Юлька адкрыла вочы і ўбачыла мутную і расплывістую жаночую постаць з мігатлівым святлом у руках. Ёй нешта гаварылі, але яна не магла разабраць слоў, ды ёй, зрэшты, было усё роўна.

Юлька не страціла прытомнасці, ёй толькі авалодала млявая, блазнаватая апатыя. Яна разумела, што яе атруцілі і смерць нястрашная, а наадварот — прыемная… Усё здаецца малым і нязначным, туманным, прыглушаным і нейтральным. І час перастаў існаваць. Усе яе думкі, пачуцці, успаміны, усе даўнія і найдаўнейшыя вобразы аказаліся ў адной часавай прасторы сплюснутымі, уціснутымі адно ў другое, але пярэстымі і цікавымі…

У пакой увайшло некалькі чалавек, невыразная гаворка данеслася да яе вушэй, нехта ўзяў яе за запясце, прыемнае адчуванне дотыку гэтай далоні захоўвалася яшчэ доўга. Потым, а можа, і ў той жа час, бяссільнае цела панеслі і агарнулі нечым шорсткім… Відаць, кладуць у труну, значыць, я памерла… Аднак яна адчувае кожнае дакрананне, і любое прыносіць ёй задавальненне…

Зараз яе нясуць высока ўгору або вельмі глыбока апускаюць, паклалі на мяккія падушкі, пухлыя, узбітыя… Працэсія — прамільгнула ў яе галаве — мяне вязуць на Павонзкі… Юлька спрабавала адкрыць вочы, але павекі сталі неверагодна цяжкімі.

І зноў яе ўзялі за руку, так міла і асцярожна… Яе распраналі, яна ясна адчувала, як вызвалялі пояс ад падвязак, як сцягвалі панчохі… І раптам яе атуліла такая прыемная цеплыня і яна пачула вельмі аддалены плёскат вады… Ах, так, яе мылі… На скуры яна адчувала дотык спрытных рук, а ў ноздрах — пах мыла…

Яе зноў паклалі на нешта гладкае і мяккае, нейкім цвёрдым прадметам ёй адкрылі вусны і ўлілі даўкую вадкасць з вострым пахам… Юлька адчувала, як яна гарачым струменем сплывала ў страўнік, але неяк па паверхні, па скуры, і страціла прытомнасць.