Добры хлопец Дзік

ДЗІК-ВАРТАЎНІК. ЗНАЁМСТВА З ПЕТРЫКАМ

— Дзік, паглядзі ў акно!

Сабака ахвотна прымаў даручэнне, бег да крайняга ад дзвярэй акна, адкуль быў відзён ганак, і клаў лапы на падаконне: а што ж там робіцца на дварэ? Калі ўсё было ціха, ніхто не стукаўся да нас, не хадзілі незнаёмыя, гракі не збіралі чарвей каля плота, сабака адварочваў морду да таго, хто падаваў голас: «Чаго трывожыцца, маўляў, ніякіх падстаў клікаць мяне на дапамогу няма, тым больш перабіваць сон. Калі шýрхне што, я пачую раней».

Так яно заўсёды і бывала. Дзік імгненна абуджаўся нават ад шолаху, без загаду бег да акна, і не дай божа, калі прыкмячаў чужога ці, яшчэ горай, сабаку. Ён з размаху расчыняў дзверы грудзьмі, разводзячы лапамі паслухмяныя палавінкі. А ў сенечках падымаў брэх, адсунуць зашчапку самому не ўдавалася.

Шпаркая бяга, нашыленая поўсць, гучнае гаўканне былі не больш як шумавы эфект, сабака адпуджваў прышлага, нікога з людзей ён не парваў, хоць і мог скубянуць за порткі, калі хто хапаўся за кій. Не кусаў і сабак, налятаў віхурай, збіваў з ног і прыціскаў пераможанага да зямлі. Таму не заставалася нічога іншага, як падціснуць хвост і падавацца прэч.

Чуткі пра Дзікаву лютасць хадзілі вельмі перабольшаныя. Паверыў у гэта і адзін ленінградскі паэт. Выбіраючыся адведаць нас, загадзя склаў вершаваны надпіс на сваёй кнізе.

Вершык быў адразу ж перакладзены і прачытаны ў прысутнасці Дзіка і відавочна ўпадабаны ім:

Тут жа Вадзіму, так звалі паэта, былі прадэманстраваны некаторыя нумары накшталт падскокаў па камандзе «Сэм!» — «Сэр?» і «Паглядзі ў акно». Апошні загад даваўся даволі часта.

Звычайна, агледзеўшы праз акно двор, сабака заставаўся абыякавы, калі там хадзілі жыхары суседняга дома: свае людзі, бачыш іх кожны дзень. Твары і постаці абвыклыя, як дваровыя дрэўцы і дрывяныя хлеўчукі ўздоўж агароджы.

Хіба для Лявона і Аліка можна было зрабіць выключэнне: махнуць хвастом і ўсміхнуцца, а то і добразычліва паказаць зубы, што выклікала ў іх вялікае захапленне.

Добрым вокам пазіраў Дзік і на іншых хлапчукоў, якія высыпалі гуляць з двухпавярховых драўляных баракаў, што належалі недалёкаму заводу. Малыя плацілі яму сімпатыяй за сімпатыю і спрабавалі ўчаставаць кавалкам абаранка ці аладкі. Дзік ад чужых ежы не прымаў, але ў такіх выпадках, каб не ўкрыўдзіць чалавека, браў пачастунак, адносіў пад плот і заграбаў пяском.

Дзеці рагаталі і дзівіліся.

Алік растлумачыў:

— Сабака не грэбуе, але зараз паснедаў, не галодны, — потым знойдзе і з’есць.

Петрыкаў бацька, заводскі інжынер, чарнявы мужчына высокага росту, непрыязна глядзеў, як Дзік закопваў ладнаваты кавалак белага сыру, урачыста паднесены яму Петрыкам.

— Ты што, збіраешся тут буфет адчыняць? — інжынер пхнуў сабаку нагой. — Гэтаму і людзі жадны.

Той адскочыў, прыняў ваяўнічую паставу, але стрымаўся і не брахнуў нават.

Петрык кінуўся, прытуліўся шчакою да натапыранай поўсці сабакі.

Тады перапала і яму:

— А ты — дадому! I больш не ацірайся каля брудных псоў.

Петрык, размазваючы па тварыку слёзы, пайшоў за бацькам.

Ні я, ні Дзік не маглі тады суцешыць яго — сварыўся не хто-небудзь, а родны бацька.

Зрэшты, ягонае абурэнне можна было зразумець: і людзі, і горад толькі-толькі станавіліся на ногі пасля вайны — збыткавацца не было чым. Да таго ж Мільчанка, так звалі інжынера, шчадзіў кожную капейчыну, ён збіраў грошы на матацыкл.

Такіх машын у горадзе было шмат. У пераважнай большасці падабраныя на месцы баёў і «катлоў» ці прывезеныя з-за мяжы дэмабілізаванымі, каштавалі яны не так і дорага.

Мільчанка здзейсніў мару, купіў-такі не першай маладосці двухколку з маторам. Ахвотнік хутка ездзіць, ён часта вяртаўся з-за горада з пабітымі каленьмі і локцямі, а то і з пісягамі на твары.

Усе навіны мы ведалі ад Петрыка.

Аднаго разу аварыя з матацыклам здарылася на выездзе з двара, на вачах у дзяцей.

Петрык адразу ж прыбег падзяліцца ўражаннямі.

— Цёця Жэня! — тут хлопчык згледзеў каля Гаспадыні і сабаку: — Дзядзя Дзік! Наш тата: пі-пі, дуду-дуду, ба-бах!

Мы не маглі не засмяяцца, так смешна малы імітаваў гукавыя сігналы і ад наплыву ўражанняў звярнуўся да Дзіка, як да чалавека.

Наогул жа Петрык меў схільнасць да імправізацыі. Больш за свой двор любіў наш: прасторна, лётай колькі хочаш па сцежцы паміж градамі, спявай, а можа, і Дзік спакусіцца пагуляць.

Петрык бегаў і махаў сагнутымі ў локцях рукамі, удаваў з сябе курыцу, якая знеслася і сакоча, паведамляе пра здарэнне на ўвесь свет. Дзік станавіўся наперадзе ў малога, поўз да яго на чэраве, адскокваў назад, зноў поўз, нібы ўзбрэхваў, як дурлівы шчанюк.

Тады Петрык пакідаў сакатаць па-курынаму і заводзіў:

«Бі-бі» азначала і «каб жа», і «тады б». Аднойчы Лявон устыдзіў хлопца:

— Даволі хваліцца, вось узяў бы ды знёс.

Петрык не маргнуў і адказаў:

— Бі-бі, я — пеўнік, бі-бі, я кукірэкаць магу.