Сказ пра Робін Гуда

Раздзел дваццаць чацвёрты Апошняя страла Робін Гуда

Робін Гуд з радасцю служыў каралю. Але неўзабаве Рычард Львінае Сэрца зноў пакінуў Англію, і служба пры двары зрабілася Робін Гуду абрыдлым, дакучлівым абавязкам. Да таго ж ён не ладзіў з прынцам Джонам, чалавекам недаверлівым, крывадушным і вераломным. Прынц потым стаў каралём Англіі — самым непаважаным з усіх манархаў, што калі-небудзь кіравалі краінай.

Прынц Джон хацеў захапіць трон і падсылаў да Робін Гуда сваіх людзей, каб выведаць, ці захоча ён са сваімі стралкамі выступіць на яго баку супраць караля Рычарда. Але адзін толькі намёк на подлую здраду прывёў Робін Гуда ў страшнае абурэнне. Ён паслаў прынцу такі адказ, пасля якога той узненавідзеў Робін Гуда.

Неяк сонечным майскім ранкам, ідучы па вуліцах Лондана, Робін Гуд падумаў пра тое, як прыгожа і радасна цяпер у Шэрвудскім лесе і як нудна і тужліва тут, у гэтым заціснутым між каменных сцен горадзе. Апынуўшыся на Фінсберскіх палях, ён з цікавасцю паназіраў за юнакамі, якія спаборнічалі ў стральбе па мішэнях. Ад спеваў стрэл у яго закалацілася сэрца. Ён вырашыў вярнуцца ў Шэрвудскі лес і зноў паляваць на аленяў на яго палянах. Робін Гуд выбраў зручны момант і разам з Марыянай, Маленькім Джонам і Уілам Скарлетам таемна, каб прынц Джон не дазнаўся і не вярнуў іх з дарогі, выбраўся са сталіцы і падаўся ў Шэрвудскі лес.

Як цудоўна было зноў апынуцца ў любых сэрцу мясцінах! Зноў бачыць, як прабягаюць цераз паляну велічныя рагачы і зграбныя аляніцы. Сонца, здавалася, свеціць тут у два разы ярчэй, чым у цесным брудным горадзе.

Адразу пайшлі на паляванне. Робін Гуд першай жа стралой забіў магутнага самца і зноў адчуў сябе вольным жыхаром лесу. Так мінула некалькі шчаслівых дзён. Але аднойчы да запаветнага дуба прыбег Мач Млынароў сын, адданы таварыш Робін Гуда.

— Беражыся, атаман! — сказаў ён Робін Гуду. — Кароль Рычард загінуў! Краінай цяпер правіць кароль Джон!

— Што? — Робін Гуд пазмрачнеў.— Усё-такі прынц Джон дамогся трона. Нядобрая навіна.

— Нядобрая, атаман! I адзін з яго першых загадаў — схапіць цябе і кінуць у цямніцу. Я толькі што пра гэта даведаўся і прыбег сюды.

— Вялікі дзякуй, мой верны Мач, — сказаў Робін Гуд. — Значыць, я зноў па-за законам, зноў мяне зрабілі разбойнікам. Далучайся да нас, Мач. Зажывём, як раней. Гэта ў тысячу разоў прыемней і радасней, чым жыць у найпрыгажэйшым сталічным палацы. Слава лясным палянам! Слава Шэрвудскаму лесу!

Маленькі Джон і Уіл Скарлет паўтарылі апошнія словы атамана і ўскінулі лукі ад радасці, што зажывуць па-ранейшаму, бо ім вельмі надакучылі цесныя каравулкі і вузкія гарадскія вуліцы.

Робін Гуд зноў зрабіўся разбойнікам, зноў хаваўся ад улад у нетрах Шэрвудскага лесу. Неўзабаве ўсе яго людзі крадком выбраліся з горада, і вечарамі вакол яркага вогнішча можна было ўбачыць тыя самыя твары, што і раней. Алан-а-Дэйл зноў іграў сваім таварышам на арфе і спяваў прыгожыя песні Паўночнага краю.

Але хутка Шэрвудскі лес стаў арэнай суровых і жорсткіх падзей. Кароль Джон ненавідзеў Робін Гуда і яго вольных стралкоў больш, чым шэрыф нотынгемскі. Ён пасылаў супроць іх добра ўзброеныя атрады, якія нападалі на лясныя прыстанішчы разбойнікаў. Шмат жорсткіх сутычак і боек адбылося пад шатамі векавых дубоў. Часам разбойнікі перамагалі, часам цярпелі паражэнні, і ім даводзілася ратавацца ўцёкамі і шукаць іншыя сховішчы, але ні разу ніводзін з іх не страціў веры ў свайго атамана, не здрадзіў бясстрашнаму Робін Гуду. Нарэшце кароль Джон памёр. Уся Англія ўздыхнула з палёгкай, што не стала ненавіснага тырана. Больш за ўсіх радаваліся лясныя стралкі Робін Гуда, бо пасля смерці свайго ворага яны спадзяваліся хоць крыху пажыць у міры.

Час ішоў. Як гаворыцца ў старадаўняй баладзе, «Робін Гуд у лесе жыў дваццаць год і два». Многа падзей адбылося за гэтыя гады. Робін Гуд страціў сваю любую Марыяну, шмат яго старых таварышаў спачылі вечным сном пад магутнымі дубамі, але верны яго памочнік Маленькі Джон заўсёды быў з ім, яны разам палявалі аленяў на лясных палянах.

I вось настаў дзень, калі Робін Гуд адчуў, што сілы яго слабеюць. Усё цяжэйшым здаваўся яму яго вялікі цісавы лук, а стрэлы ляцелі не так далёка, як раней. Робін Гуд зрабіўся невясёлы і змрочны.

I тут ён прыгадаў, што ў яго ёсць стрыечная сястра — абатыса жаночага манастыра ў Кірклі, вялікі знаўца тагачаснай медыцыны. Робін Гуд сказаў Маленькаму Джону, што пойдзе да яе і папросіць, каб яна пусціла яму кроў. У тую пару людзі верылі, што кровапусканне лечыць шмат якія хваробы.

Дабраўшыся да Кірклі, Робін Гуд пастукаў у дзверы дома абатысы. Адчыніла яму сама гаспадыня.

— Вось гэта госць! — абрадавалася абатыса, убачыўшы Робін Гуда. — Заходзь. Зараз я пачастую цябе для пачатку півам.

— He, дарагая сястрыца, — сказаў Робін Гуд, — ні піць, ні есці я не буду, пакуль ты не пусціш мне кроў.

Абатыса адразу павяла яго ў маленькі пакойчык наверсе і ланцэтам надрэзала яму вену на плячы. Потым пайшла, пакінуўшы яго аднаго.

Робін Гуд не ведаў, што трапіў у рукі каварнай жанчыны, якая сябравала з яго ворагамі і абяцала ім, як толькі надарыцца выпадак, загубіць сваяка. I вось цяпер такі выпадак падвярнуўся.

Праз некаторы час Робін Гуд адчуў, што яму робіцца млосна. Ён доўга ляжаў на ложку, ніхто да яго не прыходзіў. Тады ён неяк дабраўся да дзвярэй, хацеў адчыніць, але яны былі замкнёныя. Ён пачаў клікаць на дапамогу. Ніхто не адгукаўся. Мёртвая цішыня, нідзе нікога. I тады Робін Гуд зразумеў усё. Яго пакінулі тут паміраць.

Робін Гуд ледзь даплёўся да акна і адчыніў фортку. Ён адчуваў такую слабасць, што не мог стаць на падаконнік, каб скочыць уніз. I тут ён успомніў пра сігнальны ражок, які калісьці не раз выручаў яго з бяды. Ён ведаў, што Маленькі Джон чакае яго непадалёк у лесе, паднёс ражок да губ і тры разы пратрубіў. Але гукі былі кароткія, абрывістыя, ледзь чутныя, як слабы адгалосак тых звонкіх і гучных гукаў, што некалі так часта рэхам каціліся па Шэрвудскім лесе. Аднак яго верны таварыш, які чакаў яго і ўвесь час чуйна прыслухоўваўся, пачуў ледзь улоўны заклік аб дапамозе.

Маленькі Джон з усіх ног пабег да дома абатысы і пачаў барабаніць у дзверы. Ніхто не падыходзіў да акенца ў дзвярах. Ён пастукаў нарэшце з такой сілаю, што ў доме ажно загуло. Нікога. Тут ён зразумеў, што здарылася нешта нядобрае, і пачаў думаць, як прабрацца ў дом.

Маленькі Джон глянуў на вокны. Вокны былі вузенькія, з жалезнымі кратамі. На зямлі ён убачыў тоўстую дубовую калоду, якую было б не пад сілу падняць нават дваім. Джон падышоў да яе, падняў і панёс да дзвярэй. Размахнуўся і грымнуў у дзверы. Яны сарваліся з усіх завесаў і завал і з грукатам упалі на падлогу. Маленькі Джон ускочыў у дом.

— Атаман! Атаман! Дзе ты? — гучна паклікаў ён і сціх, услухоўваючыся.

У доме панавала мёртвая цішыня. Ён быў як вымерлы. Яшчэ раз паклікаў Маленькі Джон Робін Гуда, і нарэшце аднекуль зверху пачуўся слабы голас. Маленькі Джон кінуўся ўверх па лесвіцы, адкуль даносіліся ціхія гукі. Дзверы былі на замку. Джон выбіў іх нагой і ўскочыў у пакой.

— Што з табой, атаман? — здзіўлена спытаўся ён, убачыўшы ледзь жывога Робін Гуда. — Ды тут, здаецца, здрада! Ты ўвесь у крыві! Ты паміраеш!

Стрымліваючы гнеў, Маленькі Джон апусціўся перад сваім атаманам на калені і сказаў:

— Выканай адну маю просьбу. Вельмі прашу цябе, дарагі атаман.

— Якую, Маленькі Джон?

— Дазволь спаліць гэтае асінае гняздо здраднікаў.

Маленькі Джон узяў свайго атамана на рукі і падняў да акна. Доўга з любасцю і замілаваннем аглядаў Робін Гуд густыя зялёныя шаты дуброў, такія мілыя яго сэрцу. Сабраўшы апошнія сілы, узяў лук, паклаў на яго стралу, напяў цеціву і адпусціў. Усмешка асвяціла яго твар, калі страла звонка запела-загула ў паветры. Больш цудоўнай музыкі для яго не існавала на свеце.

— Пахавай мяне там, дзе ўпадзе страла, — прашаптаў ён. — Папрасі маіх верных сяброў, каб яны выкапалі мне глыбокую магілу. Пакладзі мне пад галаву зялёную дзярніну, а збоку — мой добры лук.

Маленькі Джон моўчкі кіўнуў галавой. Ад хвалявання яму сціснула ў горле. Робін Гуд так і памёр, не адрываючы вачэй ад лесу.

Так скончылася жыццё Робін Гуда.

Але слава яго не памерла. З пакалення ў пакаленне перадавалі людзі яго імя. Просты люд Англіі ніколі не забываў яго і верных яму паплечнікаў. Пра многіх каралёў і дзяржаўных дзеячаў народ з цягам часу забываўся. Хоць у летапісах былі запісаны іх імёны і справы, ды чыталі гэтыя кнігі толькі вучоныя кніжнікі і шкаляры. А менестрэлі і барды складалі балады пра Робін Гуда і яго слаўных стралкоў. Народ пераказваў і спяваў гэтыя балады з любоўю і хваляваннем, бо ў іх расказвалася пра народнага героя — заступніка беднякоў, ворага прыгнятальнікаў, адважнага, шчырага, справядлівага і далікатнага чалавека, які ўвасабляў у сабе ўсе якасці, дарагія сэрцу англійскага селяніна.

Згодна паданню, яго пахавалі там, дзе ўпала яго апошняя страла. На магільным камяні быў высечаны надпіс:

Неўзабаве пасля смерці Робін Гуда лясная вольніца распалася, і ніякіх звестак пра лёс зялёных стралкоў да нас не дайшло. Але за гонар мець на сваёй зямлі магілу Маленькага Джона спрачаюцца Англія, Шатландыя і Ірландыя. Ва ўсіх гэтых краях ёсць магіла, якую лічаць месцам пахавання вернага паплечніка Робін Гуда. Некаторыя знаўцы сцвярджаюць, што ён пахаваны ў вёсцы Хезерэдж у графстве Дарбішыр пад вялікім каменем на ўсю даўжыню магілы.

Вечная памяць вам, слаўныя разбойнікі Робін Гуд і Маленькі Джон.