Сказ пра Робін Гуда

Раздзел дзевяты Шэрыф i Гай Гізбарн ідуць на Робін Гуда

На другі дзень нотынгемскі шэрыф сабраў вялікі атрад салдат і лучнікаў, каб ісці ў паход на разбойнікаў. Але перш чым выступіць у Шэрвудскі лес, ён абвясціў, што за галаву Робін Гуда вызначаецца вялікая ўзнагарода — трыста фунтаў золатам.

Сярод прыяцеляў шэрыфа быў рыцар па імені Гай Гізбарн — добры воін, але чалавек злосны і распусны. Ён залез па вушы ў даўгі і за грошы гатовы быў пайсці на ўсё.

Калі Гай Гізбарн пачуў пра ўзнагароду за галаву Робін Гуда, ён наважыў што б там ні было атрымаць яе і лічыў, што на гэта ў яго ёсць шанц. Ён добра ведаў Шэрвудскі лес і таму спадзяваўся знайсці лагер Робін Гуда. Рыцар расказаў шэрыфу пра сваю задуму пераапрануцца і пайсці аднаму ў лес.

Перад адыходам ён сказаў шэрыфу:

— Няма ніякай патрэбы ісці адразу вялікаму войску шукаць Робін Гуда і яго шайку. Разбойнікі будуць пазбягаць сустрэчы з войскам. Я пайду ў лес раней і разведаю пра тайнае прыстанішча Робін Гуда і яго лясных разбойнікаў.

Тым ранкам Робін Гуда паднялі з яго лясной пасцелі спевы дразда.

— Ноччу мне прысніўся нейкі брыдкі сон, — сказаў Маленькаму Джону Робін Гуд, праціраючы вочы. — Быццам я змагаўся з двума здаравякамі і яны добра намялі мне бакі, звязалі і забралі мой лук.

Маленькі Джон засмяяўся:

— Лухта гэтыя сны. Сон — нібы вецер: наляціць і знікне.

— I ўсё ж мы з табой зараз пройдземся па лесе, — сказаў Робін Гуд, — можа, і стрэнем каго з тых, што мне прымроіўся ў сне.

Пасля сняданку Робін Гуд і Маленькі Джон пайшлі ў глыб лесу, а Уіл Скарлет з двума таварышамі падаліся ў другі бок.

— Добра, каб мы ўспудзілі якую-небудзь дзічыну, — сказаў Уіл. — Адзін або два трацячкі нам не пашкодзяць — кладоўка ў нас сёння апусцела.

I два маленькія атрады разышліся ў розныя бакі. Неўзабаве Робін Гуд і Маленькі Джон выйшлі на край невялікай паляны сярод магутных дубоў і ўдалечыні ўбачылі нейкую дзіўную постаць.

— Чалавек гэта ці звер? — недаўменна спытаў Маленькі Джон. — А можа, злы дух? Ты, атаман, пастой тут, я зараз даведаюся.

Але Робін Гуд загадаў яму спыніцца: ён сам пойдзе паглядзець. Маленькі Джон пакрыўдзіўся, і яны з Робін Гудам абмяняліся двума-трыма рэзкімі словамі. Маленькі Джон раптам павярнуўся і пайшоў назад у лес.

— Пайду да Скарлета, — кінуў ён на хаду Робін Гуду. — Я ведаю паляну, куды ён з хлопцамі пайшоў здабыць дзічыны.

Неўзабаве ён убачыў іх. Але што гэта? Усе трое беглі так шпарка, што ногі ледзь краналіся зямлі, а за імі імчаліся шэрыф і сотні паўтары лучнікаў і кап’ёўшчыкаў. Вось якога звера паднялі няўдачлівыя паляўнічыя! Хмары стрэл са свістам ляцелі ўслед за ўцекачамі.

Маленькі Джон аж застагнаў, калі два яго сябры ўпалі з трыма стрэламі ў спіне. Але Уіла Скарлета яшчэ ніводная страла не зачапіла, і ён бег з усіх ног, усё шпарчэй і шпарчэй. Шэрыф крычаў сваім падначаленым:

— Пацэльце вунь у таго, мае малайцы! Жывым ці мёртвым схапіце нягодніка!

Але Скарлет уцякаў так шпарка, што Маленькі Джон зразумеў: ён уратуецца. Цяпер толькі адзін чалавек мог дагнаць яго. Гэты лучнік далёка апярэдзіў і шэрыфа і ўсё войска і гнаўся за Скарлетам, як ганчак за ланню.

— Гэта ж Уільям-а-Трэнт! — прамармытаў Маленькі Джон. Ён ведаў гэтага спрытнага бегуна. — Нельга дазволіць, каб ён насцігнуў Уіла і схапіў яго.

Маленькі Джон ускінуў лук і пусціў стралу. Уільям-а-Трэнт пранізліва крыкнуў і са стралой у грудзях грымнуўся на дол. Як гаворыцца ў старой баладзе,

Скарлет знік за густой сцяной дрэў, а Маленькі Джон роспачна войкнуў: яго лук, яго добры цісавы лук раптам трэснуў, і цяпер у руках Маленькага Джона была ўжо не зброя, а бескарысны кавалак дрэва.

прастагнаў Маленькі Джон і таксама памкнуўся ўцякаць. А што яшчэ рабіць бяззбройнаму? Але тут, прадраўшыся праз хмызняк, да яго падскочылі пяць чалавек з коп’ямі і загадалі спыніцца. Гэта былі разведчыкі, якіх шэрыф паслаў наперад войска. Яны пачулі шум і крыкі і паспяшаліся да сваіх.

Маленькі Джон зрабіў вялікі скачок убок і ўцёк бы, але адзін з кап'ёўшчыкаў шпурнуў доўгае ясеневае дрэўка кап’я яму пад ногі, і Маленькі Джон расцягнуўся на зямлі на ўвесь свой гіганцкі рост. Ворагі акружылі яго, схапілі за рукі, за ногі, стараючыся не даць яму падняцца. Іх было пяць супраць аднаго, але і такая перавага не памагла б ім, каб не прыбеглі яшчэ некалькі чалавек. Два разы ўставаў Маленькі Джон з зямлі з павіслымі на ім, як сабакі на льве, ворагамі, і два разы яны зноў валілі яго. Раптам ён вызваліў правую руку, размахнуўся — і два ворагі замерлі каля яго ног.

На шум прымчаліся яшчэ каля дзесяці шэрыфавых людзей і рынуліся на Маленькага Джона. Тут ужо нават такі волат, як ён, нічога не мог зрабіць. Маленькага Джона звязалі па руках і нагах, і ён бездапаможна ляжаў на зямлі ў поўнай уладзе ворагаў.

Падышоў шэрыф, засмяяўся і сказаў:

— Адзін ужо для шыбеніцы гатовы, і то добра. Ды яшчэ які вялікі! Падыміце яго, хлопцы, і прывяжыце да дрэва. Так будзе больш надзейна. Хай пастаіць адзін, пакуль мы не зловім яшчэ некалькі нягоднікаў. А потым, подлы шэльма, — павярнуўся ён да палоннага, — цябе павесяць на самым высокім узгорку.

Хоць смерць ужо глядзела Маленькаму Джону ў вочы, ён смела зірнуў на шэрыфа і дзёрзка засмяяўся.

— Па волі неба, — крыкнуў ён шэрыфу, — усе твае намеры, пыхлівы шэрыф, пойдуць прахам і сёння, і заўтра, і павек!

А цяпер пакінем на час Маленькага Джона ў руках бязлітаснага ворага і раскажам пра Робін Гуда.

Робін Гуд ішоў па паляне, углядаючыся ў дзіўную істоту, і неўзабаве ўбачыў, што, прысланіўшыся да дрэва, стаіць высокі, моцнага складу мужчына, захутаны ў нешта дзіўнае. Ды гэта ж высушаная конская шкура — з галавой, з грывай і хвастом! З-пад конскай галавы вызіраў твар незнаёмца, на плечы спадала конская грыва, а хвост матляўся за спінай. Відовішча было вельмі смешнае. Але чалавек, відаць, меў рашучыя намеры — у руках у яго быў вялікі лук, на поясе віселі меч і кінжал.

— Добрага ранку, мілы чалавек, — павітаўся з ім Робін Гуд. — Бачу, у цябе добры лук. Мусіць, ты паляўнічы.

— Так, лук у мяне добры, — адказаў незнаёмы, — ды сёння я пайшоў не на паляванне. Заблудзіў у гэтым густым лесе. А хто ты?

— Я ёмен з Локслі,— сказаў Робін Гуд. — Вёска ёсць такая на тым баку лесу.

— А ты добра ведаеш гэты лес, ёмен з Локслі?

— Без пахвальбы скажу, што ведаю ўсе сцяжынкі тут лепш за каго іншага. Калі хочаце, магу быць у вас за правадніка.

— Добра, — сказаў незнаёмы. — Я шукаю Робін Гуда. Правядзі мяне ў лагер да гэтага гордага разбойніка. Сустрэча з ім даражэйшая для мяне за сорак фунтаў золатам.

Робін Гуд уважліва прыгледзеўся да незнаёмага і пазнаў яго.

«Гэта Гай Гізбарн! — сказаў сам сабе Робін Гуд. — Пра яго ходзіць слава, што ён чалавек прадажны і вераломны. Ха-ха! Сорак фунтаў! Я ведаю, чаму Робін Гуд даражэйшы за сорак фунтаў. Калі б яму ўдалося захапіць мяне, ён атрымаў бы за маю галаву ў шмат разоў больш».

— Чаму ж не правесці, калі вам так хочацца ўбачыць гэтага разбойніка, — бадзёра сказаў Робін Гуд. — Я памагу вам сустрэцца з Робін Гудам. Толькі я не такі чалавек, каб быць за правадніка ў таго, хто, можа, хоць і носіць лук, a страляць з яго не ўмее.

— Гэта я не ўмею страляць з лука? — абурыўся Гай Гізбарн. — Пакажы цэль, ёмен, і ты ўбачыш, ці ўмею я страляць!

Якраз гэтага і дамагаўся Робін Гуд, бо каго б ён ні стрэў у Шэрвудскім лесе, яму абавязкова хацелася паспаборнічаць з ім у стральбе з лука.

Вызначылі цэль, і неўзабаве сэр Гай Гізбарн пераканаўся, што як стралку яму вельмі далёка да гэтага селяніна з Локслі.

— Блаславі тваю душу, ёмен, — сказаў сэр Гай, ляпаючы Робін Гуда па плячы. — Такіх выдатных стралкоў рэдка ўбачыш. Калі б ты меў такое ж цвёрдае сэрца, як твая рука, ты б зацьміў адвагай і доблесцю самога Робін Гуда. Як цябе завуць? Мне вельмі хочацца ведаць пра цябе больш.

— He, — запярэчыў Робін Гуд, — перш скажы, як завуць цябе, тады і я скажу сваё імя. — А сам падумаў: «Ён выдумае сабе імя», — але памыліўся.

— Я ўжо і сам здагадаўся, што вы рыцар, — сказаў Робін Гуд. — Хіба ж селянін носіць пад конскай шкурай рыцарскі ражок?

— Правільна, ёмен, — адказаў сэр Гай. — I калі я нарэшце схаплю гэтага ліхадзея Робін Гуда, я затрублю ў ражок. Шэрыф, які ўжо тут, у лесе, адразу зразумее, што мне выпала ўдача. I багатая ўзнагарода будзе мая.

Кроў кінулася ў твар Робін Гуду, вочы загарэліся.

— Дык хапай яго, сэр Гай Гізбарн! Вось ён стаіць перад табою. Я — Робін Гуд!

Гай Гізбарн, відаць, нешта ўжо сам западозрыў, бо быў напагатове. I ледзь Робін Гуд вымавіў гэтыя словы, ён выхапіў з ножан кінжал. Робін Гуд не паспеў нават узяцца за тронкі свайго, як Гізбарн нанёс моцны ўдар, цэлячыся проста яму ў сэрца. Толькі спрыт выратаваў Робін Гуда ад вернай смерці. Ён імгненна адхіснуўся, і вострае лязо бліснула на паўпальца ад яго грудзей.

— Ганебны ўдар, сэр рыцар! — крыкнуў Робін Гуд. — Якраз варты такога здрадніка, як ты. Напасці на чалавека, які не паспеў нават дакрануцца да сваёй зброі! Ну, а цяпер, шаноўны, мы з табой пабораемся як роўныя.

Робін Гуд агаліў меч, а Гай Гізбарн яшчэ раней выхапіў свой. Вераломны рыцар напаў на Робін Гуда, не папярэдзіўшы ні словам, ні воклічам, упэўнены ў лёгкай перамозе. Сэр Гай думаў, што ў стральбе з лука ён, вядома, не раўня Робін Гуду, але ў паядынку на мячах. гэты вясковец не пратрымаецца і дзвюх хвілін. Сэр Гай лічыўся адным з самых спрытных байцоў на мячах у сваім графстве.

Але мінула дзве хвіліны, і пяць, і дзесяць, і Гай Гізбарн зразумеў, што лёгкай перамогі не будзе. Спачатку Робін Гуд толькі абараняўся, бо рыцар нападаў на яго з такім шаленствам, што ён ледзь паспяваў адбівацца, прыкрываючы галаву і грудзі ад імклівага клінка, які са свістам рассякаў паветра. Паступова націск Гізбарна апаў, у яго не хапіла сілы, каб гэтак доўга і шалёна арудаваць мячом. Да таго ж ён добра ведаў: нельга траціць усе сілы, нападаючы, бо праціўнік, што абараняецца, застаецца амаль зусім свежы. Але і цяпер мячы са звонам сутыкаліся і скрыжоўваліся, і жорсткі бой доўжыўся, пакуль Робін Гуд раптам не зачапіўся за корань дуба, пад якім яны бароліся, спатыкнуўся і паляцеў на зямлю.

I тут сэр Гай паказаў усю сваю звярыную натуру. Сапраўдны рыцар даў бы праціўніку магчымасць устаць на ногі, але Гізбарн падскочыў да распасцёртага на зямлі чалавека, каб расправіцца з ім. Робін Гуду пашчасціла. Гай Гізбарн замахнуўся мячом занадта рана — лязо толькі крышку зачапіла яго.

I зноў сэр Гай узняў меч, каб нанесці апошні, смяротны ўдар. Але Робін Гуд з крыкам: «Мне яшчэ рана паміраць!», як дзікая кошка, кінуўся на рыцара, схапіў яго за горла і ўсадзіў свой кароткі меч у сэрца Гая. I ў імгненне той, што збіраўся ўжо святкаваць перамогу, пацярпеў паражэнне і аддаў богу душу.

Робін Гуд нейкі момант стаяў, пазіраючы на пераможанага ворага, потым адчуў у грудзях пякучы боль. Ён скінуў куртку і агледзеў рану. Яна хоць і смылела, але была неглыбокая, і ён як мог перавязаў рану і больш пра яе не думаў, бо яго трывожыў лёс таварышаў. Што з імі? Ці ўратаваліся?

«У лесе шэрыф з вялікім войскам, — разважаў ён. — Напэўна, маіх людзей загадзя папярэдзілі пра небяспеку, і, можа, толькі маленькія групкі, што гулялі па лесе, трапілі ў рукі нотынгемскага ката. Мне і самому трэба быць асцярожным».

Падумаўшы крыху, ён зноў скінуў з сябе куртку, падняў з зямлі конскую шкуру Гая Гізбарна. Праз дзве хвіліны Робін Гуд так змяніў сваё аблічча, што зрабіўся падобны на сэра Гая. «Цяпер шэрыфавы людзі не спыняць мяне, калі стрэнуцца на дарозе», — падумаў Робін Гуд і пайшоў, прыхапіўшы лук, калчан і ражок забітага рыцара.

Ён крочыў па схіле пагорка, як раптам пачуў невыразныя крыкі і воклічы. Гэта шэрыф са сваім войскам гнаўся за Уілам Скарлетам. Робін Гуд узбег на пагорак і выглянуў з-за кустоў. Вунь нехта ўцякае… Уіл Скарлет! А вунь да дрэва прывязаны нейкі высачэзны дзяціна. Ды гэта ж Маленькі Джон!

— Яны схапілі Маленькага Джона! — усклікнуў Робін Гуд. — Трэба яго ратаваць. He магу я страціць самага вернага і храбрага сябра.

Якраз у гэты момант Робін Гуд убачыў, што адзін з шэрыфавых людзей падняў сваё кап’ё, каб праткнуць ім Маленькага Джона. На самай справе той толькі забаўляўся, здзекаваўся з палоннага: хацеў прымусіць яго збялець ад страху. Але Робін Гуд падумаў, што кап’ёўшчык хоча нанесці смяротны ўдар, і, каб адцягнуць яго ўвагу ад ахвяры, паднёс да вуснаў ражок Гая Гізбарна і гучна затрубіў. Задума яму ўдалася. Галовы ўсіх — і тых, хто стаяў каля дрэва, і тых, хто гнаўся за Скарлетам, — павярнуліся да пагорка, на якім стаяў Робін Гуд.

Шэрыф пазнаў гук рыцарскага ражка і радасна пляснуў далонямі.

— Ражок сэра Гая Гізбарна! — закрычаў ён. — Гэтыя гукі падаюць нам радасную вестку. Сэр Гай даў зарок ніколі не трубіць у ражок, пакуль не заб’е Робін Гуда. А вось і сам ён ідзе да нас у сваёй конскай шкуры.

Шэрыф заспяшаўся насустрач дзіўна апранутаму чалавеку. Твар яго хаваўся пад конскай галавой, цела ахутвала вялікая шкура з густой грывай, якая развявалася на плячах, ззаду матляўся хвост.

— Якая радасць! Якая вялікая радасць, сэр Гай! — закрычаў шэрыф, калі яны сышліся. — Ну што, сустрэў Робін Гуда?

— А як жа, пан шэрыф, — пачуўся адказ з-пад конскай галавы. — Гай Гізбарн і Робін Гуд сустрэліся ў гэтым лесе. I калі вы пажадаеце прайсці дзве мілі на поўдзень адсюль, вы знойдзеце пад векавым дубам чалавека ў плашчы Робін Гуда.

— Добрая вестка! Цудоўная вестка! — закрычаў шэрыф, паціраючы рукі.— Значыць, сёння мы ачысцілі Шэрвудскі лес ад двух ліхадзеяў, ад маіх самых небяспечных ворагаў. Бо калі ты забіў атамана, дык я схапіў яго галоўнага памочніка. Зірні вунь туды, сэр Гай. Велікан, што прывязаны да дрэва, не хто іншы, як сам Маленькі Джон!

— Маленькі Джон! — здзівіўся чалавек у конскай шкуры. — Няўжо сапраўды Маленькі Джон?

— А хто ж яшчэ! Ён самы! — рагатнуў шэрыф. — О шчаслівы дзень! Цяпер мы разгонім усю банду! Важак і яго галоўны прыслужнік знішчаны, астатнія разбойнікі ўцякуць з гэтага лесу хто куды, клянуся! Ну, а цяпер, дарагі сэр Гай, ты ж, напэўна, хочаш атрымаць узнагароду?

— Вядома, пан шэрыф, — адказала конская галава. — Я патрабую ўзнагароду, і вось якую: важака я забіў, дазвольце забіць і яго прыслужніка.

— А тры сотні золатам, якія я абяцаў? — ледзь не задыхнуўся ад нечаканасці шэрыф.

— Грошай мне не трэба, — пачуўся адказ.

Шэрыф здзіўлена вылупіўся на конскую галаву, у вачах у яго мільганула хітрая ўсмешка. «Сэр Гай няйначай з розуму крануўся ці д’яблу душу аддаў. Я дазволю яму забіць разбойніка, а грошы пакладу сабе ў кішэню». Акрамя самога сябе шэрыф любіў яшчэ толькі адно — грошы, і таму паспешліва згадзіўся.

Чалавек у конскай шкуры падышоў і спыніўся непадалёку ад прывязанага да дрэва волата.

— Сапраўдны асілак! — прамовіў ён.

Маленькі Джон адразу пазнаў голас Робін Гуда і ледзь прыкметна здрыгануўся.

I тут конская галава крыху прыўзнялася, быццам сэр Гай Гізбарн хацеў лепш разгледзець славутага разбойніка. Маленькі Джон, вокам не маргнуўшы, уставіўся ў знаёмы твар — твар свайго сябра — і ціхенька сказаў:

— Нябёсы пажадалі вызваліць мяне з няволі.

— Важака я забіў вось гэтым мячом, а прыслужніка яго закалю нажом, — сказаў чалавек у конскай шкуры і дастаў з-пад яе доўгі нож з вострым лязом.

Усе — і шэрыф, і яго людзі — шчыльна абступілі ўяўнага сэра Гая, але той замахаў рукамі:

— Адыдзіцеся, адыдзіцеся, далей, далей! Чалавек гэты павінен памерці, і я адзін выслухаю яго апошнія словы і жаданні.

Сэр Гай падышоў да палоннага. Нож замільгаў у яго руках. Неўзабаве вяроўкі апалі, і Маленькі Джон апынуўся на волі. Робін Гуд імгненна перадаў яму лук і стрэлы сэра Гая, а сам з-пад конскай шкуры выхапіў свой лук. He паспелі шэрыф і яго людзі і пальцам варухнуць, як на іх пасыпаліся стрэлы разбойнікаў. Маленькі Джон крычаў грамавым голасам:

— Гуд! Гуд! Робін Гуд!

Конская галава адкінулася назад, і паказаўся твар, але не сэра Гая Гізбарна. Нехта з шэрыфавых людзей загарлаў:

— Сам Робін Гуд! Засада! Засада! Уцякайма, хлопцы, a то канцы нам будуць! — З перапуду ён падумаў, што на іх напала ўся разбойная шайка. Астатнія таксама гэтак падумалі, і ўвесь вялікі атрад лучнікаў і кап’ёўшчыкаў кінуўся ўцякаць ад двух дужых і спрытных стралкоў. А дзе ж іхні начальнік — шэрыф? Ён першы даў драла і шалёна гнаў каня наўскач як найдалей ад небяспекі.

Але шэрыф усё ж не пазбег кары. Маленькі Джон прыцэліўся, і тоўстая страла загула, засвісцела ў паветры і ўваткнулася ў правае плячо ўцекача. Шэрыф застагнаў ад болю і, праклінаючы той дзень і гадзіну, калі вырашыў цвёрдай рукой раз і назаўсёды пакончыць з Робін Гудам, памчаўся ў Нотынгем.