Выкраданне Чарадзея

22

— Жуль, — сказала Ганна, — я ведаю, што рабіць.

— Праўда? — Жуль зноў павялічыў Кінаў твар. Кін глядзеў на блазна.

— Я падобная на Магду. Ты сам сказаў, што я падобная на Магду.

— Якую яшчэ Магду? — у Жулевых вачах была туга.

— Польскую князёўну, Магдалену.

— Ну і што?

— Жуль, я пайду туды. Замест яе.

— Ты што, з глузду з'ехала? Не кажы глупства. Цябе пазнаюць. Мне яшчэ не хапала тваёй смерці. І куды мы князёўну дзенем?

— Ды слухай спакойна. Жуль, мілы, у нас з табою няма іншага выйсця. Хутка будзе світаць. Кін звязаны і бяссільны.

— Сціхні. І без тваіх ідэй моташна.

— Усё вельмі проста. Ты можаш мяне высадзіць у любым месцы.

— Вядома. — Ён паціснуў плячыма.

— Тады высадзі мяне ў князёўнінай спальні. Гэта адзінае выйсце. Зразумей нарэшце. Калі я не прабяруся да Кіна ў бліжэйшыя хвіліны, ён загіне. Я ўжо не кажу, што праваліцца вашая справа. Кін можа загінуць. І мне гэта не ўсё роўна!

— Ты хочаш сказаць, што мне ўсё роўна? Ты што думаеш, Кін першы? Думаеш, ніхто з нас не гінуў?..

З акенца павеяла вільготным халадком — надвор'е ў дваццатым стагоддзі таксама пачало псавацца. Брахалі сабакі. Ганна раптам адчула сябе ўдвая старэйшаю за Жуля.

— Не ў гэтым справа! Вядзі шар! Будзь мужчынам, Жуль! Вы азнаёмілі мяне з вашай справай…

— Так, але… — Жуль сумеўся. — Занадта мы ўжо лезем у мінулае.

— Перажывём. Успомні: Кін ляжыць звязаны.

Жуль некалькі секунд сядзеў нерухома. Потым рэзка павярнуўся, кінуў позірк на Ганну.

— Можа атрымацца так, што я не змагу сачыць за табою.

— Не марнуй часу. Вядзі шар у церам. Мне ж трэба пераадзецца.

— Пачакай, можа быць…

— Паехалі, Жуль, міленькі!

Ганну ахапіла ліхаманкавае нецярпенне, як бы перад скачком з парашутам, і было страшна, але страх запазніцца скочыць своечасова быў яшчэ большы.

Шар пакінуў Раманаву хату, праляцеў над дахам. Краем вока Ганна заўважыла агеньчыкі на сценах і далёкае зарыва. Наперадзе быў церам.

Шар завіс у калідоры, павольна папоўз уздоўж цёмных сцен. Ганна падышла да рамы, хацела ўвайсці, потым апамяталася, пачала паспешна сцягваць кофту…

— Усё чыста, — сказаў Жуль. — Можна.

— Пачакай! — крыкнула Ганна. — Я ж не магу там пакінуць вопратку…

Князёўна спала на нізкім куфры з цвёрдым узгалоўем, накрыўшыся коўдрай са шкур. Адзінокі каганец мігцеў на стале. Па шыбе з слюды сцякалі каплі дажджу. Шар закружыўся па пакоі, абышоў усе куткі і спыніўся перад заднімі, зачыненымі дзвярыма…

— Май на ўвазе, што там спіць яе цётка, — сказаў Жуль.

Потым іншым голасам, прагнаўшы сумненні:

— Добра. Цяпер слухай уважліва. Момант пераносу не павінен мець памылак.

Жуль падняўся, дастаў з пульта плоскую аплатку, крыху меншую за капеечную манетку, прыціснуў яе Ганне пад левым вухам. Аплатка была халаднаватая, цмокнуўшы, яна прысмакталася да скуры.

— Каб вярнуцца, ты павінна замкнуць поле. Для гэтага дакранаешся пальцам да гэтага… прысоска. Я цябе выцягну. Будзеш там прызямляцца — крыху падагні ногі, каб не стукнуцца.

Польская князёўна павярнулася ў сне, заварушыла губамі. Рука ўпала ўніз — сагнутыя пальцы дакрануліся да падлогі.

Ганна хуценька ступіла ў раму. Платформа холадам працяла яе босыя ногі. І адразу ж закружылася галава, і пачалося падзенне — падзенне ў глыбіню часу, бясконцае і страшнае, таму што не было за што ўчапіцца, не было каму крыкнуць, каб спынілі, затрымалі, выратавалі, і не было голасу, не было верху і нізу, была смерць або пярэдадзень яе, і ў галаве кружылася адна думка — чаму ж ёй не сказалі? Не папярэдзілі? Чаму ёй здрадзілі, пакінулі яе, забыліся? Яна ж нікому кепскага не зрабіла! Яна яшчэ такая маладая, яна не паспела пажыць… Жаль да сябе адгукнуўся болем у сэрцы, слёзнай слабасцю, а падзенне прадаўжалася і раптам… спынілася, заняло дух, нібы ў засеўшым ліфце, і Ганна расплюшчыла вочы…

Цвёрдая падлога стукнула знізу ў ступакі. Ганна праглынула сліну.

Каганец гарэў на стале. Побач стаяла крэсла з простаю высокаю спінкаю. Пах дрэнна вырабленых шкураў, дыму з печы, гарэлага масла, поту і мускусу стукнуў у ноздры… Ганна зразумела, што яна ў іншым стагоддзі.

Колькі прайшло часу? Гадзіна ці больш?.. Не, гэта памылковае адчуванне — Кін жа пранік у мінулае амаль імгненна: ступіў у раму і апынуўся ў Раманавым двары. А раптам машына сапсавалася і яе падарожжа на самай справе зацягнулася? Не, на невысокім куфры спіць польская князёўна, рука яе ледзь-ледзь дастае да падлогі.

— Адзін, два, тры, чатыры, пяць, — лічыла ў памяці Ганна, каб думкі вярнуліся на месца. Жуль цяпер бачыць яе ў шары. Дзе ж шар? Напэўна, крыху вышэй, над галавой, і Ганна паглядзела туды, дзе павінен быў вісець шар, і ўсміхнулася Жулю — яму цяпер горш за ўсіх. Ён адзін. Ах ты, гусар з дваццаць сёмага стагоддзя, табе, напэўна, пападзе за выкапнёвую дзяўчынку…

Цяпер трэба дзейнічаць. І хутчэй. У любы момант можа пачацца штурм горада. Ганна паглядзела ў невялікае, застаўленае слюдой акенца, і ёй здалося, што ў цемры ночы яна ўгадвае сінь досвітку.

Магдаленіна сукенка ляжала на табурэціку каля куфра, невысокія боцікі без абцасікаў валяліся побач.

Ганна прыслухалася. Церам жыў начным жыццём — скрыпам дошак у падлозе, піскам мышэй на гарышчы, аддаленым лязганнем зброі, вокрыкам вартавога ля ганка, лёгкім шорганнем крокаў… Князёўна замармытала ў сне. Было душна. У трынаццатым стагоддзі не любілі расчыняць вокны.

Князёўніна сукенка гучна зашалясцела. Надзяваць яе прыйшлося знізу — вышэй таліі яна сцягвалася тасёмкамі. На грудзях сукенка цеснаватая — няхай сабе, пацерпім. Цяпер вельмі важна — хустка. Яе трэба завязаць так, каб не было відаць валасоў. Дзе шапачка — пляскатая з залатым абручом? Ганна ўзяла каганец, пасвяціла над сталом, у кутку знайшла шапачку. Цяпер каб люстэрка, — як дрэнна выпраўляцца ў мінулае ў такой спешцы. «Строі нам павінны быць да твару, — падумала Ганна, — але як шкада, што інфармацыю давядзецца чэрпаць з чужых вачэй». Вядома, у князёўны дзесьці ёсць люстэрка на доўгай ручцы, як у казках, але няма часу шнарыць па чужых куфрах. Ганна сунула нагу ў боцік. Боцік засеў на шчыкалатцы — ні туды ні сюды. За перагародкай нехта заварочаўся. Жаночы голас. Спытаў па-русінску:

— Ты што, Магда, не спіш?

Ганна разгубілася, адказала не адразу.

— Сплю, — сказала яна ціха.

— Спі, спі, — гэта быў цётчын голас. — Можа, чаго даць?

Цётка цяжка ўздыхнула.

Ганна адказалася ад думкі пашпацыраваць у боціках. Нічога, сукенка доўгая. Які жаль, што дамы ў той час не насілі вуаль… Зрэшты, наша трагедыя адбываецца пры цьмяным штучным асвятленні, тут і родную маці не пазнаеш. Ганна агледзела сябе яшчэ раз — можа, што-небудзь забылася? Лёгенька падняла князёўніну руку і паклала на куфар — каб не здранцвела. Падумала, што цяпер Жуль, напэўна, аблаяў яе апошнімі словамі. Навошта непатрэбная рызыка! Ганна адчувала дзіўную блізкасць, амаль роднасць з дзяўчынай, якой і ў галаву не магло прыйсці, што яе сукенку надзела на сябе другая, тая, што будзе жыць праз шмат соцень гадоў…

— Нічога, — прашаптала яна, старанна варушачы губамі, каб Жуль бачыў, — яна моцна спіць.

Ганна прашмыгнула да дзвярэй — у суседнім пакоі надта заскрыпела, і голас цёткі, якая ўжо зусім прачнулася, паведаміў:

— Я да цябе іду, дзяўчынка, не спіцца мне…

Ганна тузанула на сябе дзверы. Дзверы не паддаліся. Босыя ногі дакрануліся да падлогі — як усё чуваць у гэтым доме? — цётка скінула нешта. Туп-туп-туп — яе крокі. Праклятае колца ў ільвінай пашчы — гэта стары чараўнік дзед Генадзь ва ўсім вінаваты… Ганна здагадалася павярнуць колца. Ззаду таксама адчыніліся дзверы, але Ганна не стала аглядвацца, — нагнуўшыся, каб не разбіць галаву, шмыганула ў цемру калідора. За дзвярыма бубнела цётка.