Выкраданне Чарадзея

6

Раптам і неяк дзіўна ў Кіна змяніўся твар. Ён выцягнуўся, скура абвісла, сабралася ў маршчыны; здавалася, ён адразу пастарэў гадоў на дваццаць.

— Генадзь… прабачце, не памятаю…

— Проста Генадзь, дзед Генадзь. Якім ветрам? А я вось учора яшчэ Ганне казаў: рэстаўратар Васільеў, чалавек вядомы, абяцаў мне, што не пакіне без увагі нашы мясціны, з прычыны гістарычнага інтарэсу. Але не чакаў, што так хутка.

— Ага, — ціха сказала Ганна. — Зразумела, Васільеў. Вядомы рэстаўратар з Ленінграда.

І ў гэтым, калі ўдумацца, не было нічога дзіўнага: вядома, яны бывалі тут раней, вынюхівалі, шукалі месца сваёй машыне. Сур'ёзныя людзі, вялікія стаўкі. А вось недаацанілі дзедавай страсці да гісторыі.

— І надоўга? — спытаўся дзед Генадзь. — Зараз да мяне пойдзем, гарбаты пап'ём. Як там сям'я, як супрацоўнікі? А я ўжо невялікі музей сабраў, некаторыя рэчы маюць навуковы інтарэс.

— Абавязкова, — усміхнуўся Кін чароўнай грымасай стомленага ад пастаяннай рэстаўрацыі, ад пошукаў і знаходак вялікага чалавека. — Але мы ненадоўга, праездам. Ганну праведалі.

— Праведалі, — рэхам адгукнулася Ганна.

— Правільна, — згадзіўся дзед, улюбёна гледзячы на свайго куміра, — я зараз свой музей сюды прынясу. Разам паглядзім і выслухаем вашы парады.

Кін раптам адрасаваў Ганне ўмольны позірк: ратуйце!

— Не за так, — дала знаць Ганна толькі губамі, адвярнуўшыся ад пільнага дзеда. — Мы пасля зойдзем, — сказала яна. — Разам зойдзем, не трэба музей сюды несці, можна пагнуць што-небудзь ці зламаць…

— Я асцярожна, — сказаў дзед. — Вы, пэўна, разумееце, што мой музей пакуль што не вельмі вялікі. Я некаторыя рэчы на месцах пакідаю. Адзначаю і пакідаю. Мы з вамі павінны на пагорак схадзіць, там я знайшоў дужа цікавы крыж, увесь у карункавай разьбе, належаў купцу другой гільдзіі Сумарокаву, жонка і чада яго надта скрушна тужылі ў вершах.

Ганна зразумела, што і яна бяссільная перад націскам дзеда. Паратунак прыйшоў нечакана. У сенцах зарыпела, дзверы адчыніліся. З'явіўся Жуль у скуранцы. Твар знявечаны палавецкімі вусамі.

— Цярэнцій Іванавіч, — сказаў ён шафёрскім голасам, — праз пятнаццаць хвілін едзем. Нас чакаць не будуць. — Ён спагадліва кіўнуў дзеду Генадзю, і дзед разгубіўся, таму што ад Жуля павявала ўпэўненасцю і непарушнасцю занятага чалавека.

— Так, безумоўна, — згадзіўся Кін. — Пятнаццаць хвілін.

— Паспеем, — сказаў дзед хуценька. — Паспеем. Паглядзім. А машына няхай да мяне пад'едзе. Дзе яна?

— Там, — няпэўна махнуў рукою Жуль.

— Зразумела. Значыць, чакаем. — І дзед з адчайным натхненнем павёў да веснічак рэстаўратара Васільева, сумніцельнага чалавека, якому Ганна мела неасцярожнасць амаль што паверыць.

«Цікава, як вы цяпер выблытаецеся?» Ганна глядзела ім услед. Дзве постаці — маленькая, у капелюшы, дажджавіку, і высокая, у джынсах і чорным світэры, — хутка ішлі па схіле. Дзед размахваў рукамі, і Ганна ўявіла сабе, з якім імпэтам дзед выкладае звесткі, што бязмерна напаўнялі яго.

Яна павярнулася да ганка. Жуль рукою трымаўся за доўгія вусы.

— Я ўпэўнены, што ўсё рухне, — паведаміў ён. — Другая накладка за два дні. Я разнясу групу падрыхтоўкі. Па нашых звестках, дзед Генадзь павінен быў на два тыдні з'ехаць да сына.

— Маглі ў мяне папытацца.

— Кін паводзіў сябе як хлапчук. Не заўважыць старога. Не паспець прыняць ніякіх мер! Траціць хватку. Ён вам расказаў?

— Часткова, мой далёкі прашчур.

— Не можа быць, — сказаў Жуль. — Я ўважліва падбіраў продкаў.

— Грэбуеце?

— Асцерагаюся настырных дзяўчат.

— Што ж будзе далей?

— Будзем выручаць, — сказаў Жуль і нырнуў у дзверы.

Ганна прысела на парог, адпіла са збанка — сырадой быў яшчэ цёплы, духмяны. Паказаўся Жуль.

— Не забудзьце прыклеіць вусы, — сказала Ганна.

— Застанецеся тут і нікога не пускайце.

— Слухаюся, мой генерал. Малака хочаце?

— Няма калі, — адказаў Жуль.

Ганне было відаць, як ён спыніўся перад веснічкамі, разгарнуў далонь — на ёй ляжаў малюсенькі камп'ютэр — і пальцам левай рукі пачаў націскаць на ім кнопкі.

Схіл пагорка і лес, на фоне якіх стаяў Жуль, закалыхаліся і пачалі расплывацца, іх нібыта ахутвала дымам. Дым гусцеў, набываючы форму куба. Раптам Ганна ўбачыла, што перад веснічкамі на вуліцы ўзнікла аб'ёмная выява «газіка». Ганна паставіла збанок. «Газік» здаваўся сапраўдны, бакі яго паблісквалі, а да радыятара прыляпіўся бярозавы лісток.

— Пераканаўча, — сказала Ганна, накіроўваючыся да веснічак. — А навошта вам гэта галаграфія! Дзеда на гэтым не правядзеш.

Жуль адчыніў дзверцы і залез у кабіну.

— Дык гэта не галаграфія? — тупа спыталася Ганна.

— І не гіпноз, — сказаў Жуль.

Пра нешта ўспомніўшы, ён высунуўся з машыны, правёў рукой уздоўж кузава. Узніклі белыя літары: «Экспедыцыйная».

— Вось так, — сказаў Жуль і выняў з кішэні ключы. Завёў рухавік. Машына завуркатала і заглушылася.

— А, каб цябе, — прамармытаў шафёр. — Прыйдзецца папіхаць.

— Я вам не памочніца, — сказала Ганна. — У вас колы да зямлі не датыкаюцца.

— А я што казаў, — пагадзіўся Жуль. Машына крыху асела, загайдалася і на гэты раз завялася. Набіраючы хуткасць, «газік» пакаціўся па зялёным схіле ўніз, да броду.

Ганна выйшла за плот. На зямлі былі відаць рубчатыя сляды шын.

— Напэўна, яны з будучыні, — сказала Ганна сама сабе. — Пайду згатую абед.

Псеўдарэстаўратары вярнуліся толькі праз гадзіну. Пехатою прыйшлі з рэчкі. Ганна ўжо наварыла лапшы з кансервамі.

Яна пачула іх галасы ў сенцах. Праз хвіліну Кін заглянуў на кухню, пацягнуў носам і сказаў:

— Добра, што здагадалася. Я смяртэльна прагаладаўся.

— Дарэчы, — сказала Ганна, — маіх прадуктаў надоўга не хопіць. Або прывозьце з будучыні, або здабывайце дзе хочаце.

— Жуль, — сказаў Кін, — зрабі ласку, прынясі сюды прадукты.

З'явіўся Жуль, узваліў на стол вялізную сумку.

— Мы іх купілі на станцыі, — сказаў Кін. — Дзед думае, што мы паехалі.

— А калі ён прыйдзе да мяне ў госці?

— Будзем гатовы і да гэтага. На жаль, яго надта ўразіла эрудыцыя рэстаўратара Васільева.

— Там сам вінаваты, — сказаў Жуль.

— Нічога. Калі Аня пойдзе, яна замкне хату знадворку. І ніхто не здагадаецца, што мы тут засталіся.

— Не пайду, — сказала Ганна. — Жуль, вымый талеркі, яны на палічцы. Я магу вас шантажыраваць.

— Вы на гэта не здольныя, — сказаў Кін няўпэўнена.

— Кожны чалавек здольны. Калі спакуса вялікая. Вы мяне прывабілі прыгодамі. Можа, пра гэта я марыла ўсё жыццё. Калі вам трэба параіцца са старэйшымі таварышамі, калі ласка. Вы і так мне залішне расказалі.

— Гэта неверагодна, — абурыўся Кін.

— Вы дрэнны псіхолаг.

— Я папярэджваў, — сказаў Жуль.

Абедалі панура. Усе трое сумна жавалі лапшу, запівалі малаком і не падымалі вачэй, нібыта перасварыліся між сабою спадчыннікі ў доме багатай бабкі.

Ганна пакутавала ў пакаянні. Яна разумела, што сапраўды вядзе сябе недарэчна. Сама ж не церпіць, калі недасведчаныя людзі сунуць нос у тваю работу, і калі ў табе ёсць хоць кропля высакароднасці, ты цяпер жа ўстанеш і выйдзеш…. Зрэшты, не, не цяпер. Крыху пазней, у гадзін шэсць, бліжэй да цягніка. Трэба ціхенька выслізнуць з хаты, не прызнаючы адкрыта сваё паражэнне… І ўсё жыццё пакутаваць, што адказалася ад унікальнага шанцу?

Кін адклаў лыжку, моўчкі падняўся з-за стала, выйшаў у сенцы, штосьці там скінуў. Жуль зморшчыўся. Наступіла цішыня.

Кін вярнуўся са стосам жаўтаватых лісткоў паперы. Паклаў іх на стол каля Ганны. Потым узяў талерку і пайшоў на кухню па другую порцыю лапшы.

— Што гэта? — спытала Ганна.

— Нейкія дакументы. Вы нічога ў іх не зразумееце.

— Навошта тады яны мне?

— Чым чорт не жартуе. Калі вы ўжо застаяцеся… Ганна ледзь не прызналася, што вырашыла ўжо ехаць.

Але знячэўку яе позірк сустрэўся са злымі вачыма гусара.

Жуль не таіў сваёй непрыязнасці.

— Дзякуй, — сказала Ганна абыякава. — Я пачытаю.