Сарочае радыё

17.

«Як у бубен б’юць…» Журналісты ператварыліся ў шаманаў у маёй галаве: вось яны скачуць з бубнамі вакол цэнтральнай плошчы, выкрыкваючы рытмічныя магічныя гукі, каб уся радыяцыя знікла, жывенька сабралася ў камяк і выйшла з пліткі.

Верхняя газета стосу разгарнулася проста на зацемцы пра маю плітку. «На добрае месца паставілі», ― падумала я. Калонкі тэксту і фота дазіметра справа ― такога ж, як наш. Напэўна, усе яны былі двайнятамі ў Савецкім Саюзе. Здымак быў зроблены на той самай плошчы, з будынкам выканкама на фоне. Буйнымі літарамі рыфмаваны загаловак ― «Гранит не «фонит». Я ж кажу, шаманскія скокі…

Дробна дрыжэла ў руках газета, гэтак чытаць было нязручна, і я апусціла яе перад сабой на клавіятуру. Гулі электрычныя лямпы. Журналісты, адзін за адным, бралі свае торбы і сыходзілі да-дому. Хутка, манатонна працаваў «стваральнік пазлаў». Каля яго на маленькім століку застаўся чыйсьці нямыты кубак.

Пачала чытаць паўтлусты шрыфт лід-абзаца: «У інтэрнэце распаўсюдзіліся плёткі…» Плёткі ― гэта, выходзіць, Паленаў, і я, і рэдактар, і журналісты, і гукарэжысёр… «…што плітка на плошчы Незалежнасці «фаніць», ― я зрабіла ўдых і паўзу. «Наш журналіст паехаў у свой працоўны час замерыць радыеактыўны фон на галоўнай плошчы краіны». У свой працоўны час. Што ж за праца ў гэтага журналіста? Ад чытання крыўда падкаціла да горла, я спынялася пасля кожнай фразы. Бачна было, як гэта зроблена, і ясна, чаму гэтак. Можна нават курсавую пісаць па метадах і прыёмах. Але сэрца задавала зусім іншыя, наіўныя пытанні.

Далей ― доўгая, у два з паловай газетныя радкі, пасада. Намеснік начальніка, з якім мы гутарылі, казаў з газеты: «Радыяцыйны фон на плошчы 140 наназівертаў у гадзіну, а не мікрарэнтген. Але нават калі перавесці ў мікрарэнтгены, у вас атрымаецца зусім іншая лічба ― 14». Я ведала заключэнне экспертызы на памяць, але на хвіліну спалохалася. Наназіверты ці мікрарэнтгены?.. Cэрца застукала мацней за стваральніка пазлаў. А як праўдзіва выглядае!

Зацемка была акурат такога памеру, каб даць зразумець, што навіна няважная, і каментуюць яе толькі з-за павышанай да гэтага цікавасці грамадства. Намеснік называў вялізныя, пераканаўчыя лічбы. Казаў, што будматэрыялы заўсёды «фаняць».

Апошні абзац быў пра ворагаў, якія ідуць на ўсё, каб парушыць спакой у Беларусі.

Наліла сабе вады і раскрыла выданне нумар два… Тры… Чатыры. На адным з фота дазіметр стаяў дагары нагамі, спехам накіраваны вымяраць фон космасу. Уключыла скайп і трапіла пад дождж спасылак. Перадрукі, абмеркаванні. Чамусьці ніхто з «незалежных» СМІ не паехаў «у поле», а толькі цытаваў нас.

На форуме галоўнай газеты множыліся каментары. Тут ішла цэлая вайна, пакуль я абараняла курсавую. Я пракруціла старонку ўніз і раптам убачыла таго самага напаўміфічнага, уважлівага чытача, пра якога мы ўсе марым. «Яны, ― пісаў чытач, ― лічбы на фота не зацерлі…» Я замёрла. І сапраўды: буйным планам сфатаграфаваны тварык дазіметра: «63». Лічба, якая ні разу не згадвалася ў артыкуле.

Я зноў разгарнула газету. У левай калонцы чалавек пры пасадзе з доўгай назвай казаў свае лічбы, але дазіметр насупраць яго ― іншыя.

Я пачала смяяцца і плакаць, усё разам. Прайшлася па каментарах на сайце далей: хтосьці верыў, хтосьці не верыў, хтосьці тут хаваўся ў авечай шкуры. «Кола выкалесілася, жалеза выжалі… выжалезілася… Кола выкалесілася, жалеза выжалезілася… палукашак выпалукашыкаваўся, агонь выагняваўся…», ― паўтарала я, каб захаваць розум.

Згадала пра сяброўку з дзяржаўнай, той самай, газеты, якая працавала там па размеркаванні. Набрала яе нумар. «Што гэта, ― запыталася, ― вы напісалі?» ― «Ён нават ездзіў на плошчу, ― адказала яна, і было чуваць, што не ўпершыню. ― Там дакладна нічога не “фаніць”, ён праверыў!»

І нават для тэлевізійных навінаў ужо паспелі зняць сюжэт. Што за публіка пабывала сёння на плошчы… Павольна поўз вусень загрузкі. Я ведала ключавыя словы, якія пачую: «прыдумка», «плёткі», «хлусня»… «Да абразаў гатовы», ― варта прамаўляць нашаму выпускніку, атрымліваючы дыплом. Нашто я справакавала на хлусню столькіх людзей? І якая хлусня большая: іх ці мая, калі б я ўтаіла? Я разумела, які будзе сюжэт. Я падрыхтавалася.

І вось гэты кароткі агрэсіўны рэпартаж. «Сорока на хвосте принесла еще одну новость, ― казаў мужчынскі голас за кадрам, ― изощреннее предыдущих». Сарока ― гэта, відаць я. Я ж працую на сарочым радыё.

А ў канцы, нечакана, калі я ўжо выдыхнула, ― прозвішча аўтара, «спецыяльна для першага канала». Божа мой… Гэты журналіст ― мой аднакурснік.

― У цябе нехта памёр? ― пачула я голас Мацвіені.

― Так. Аля Ясная.

Студыя была вольная. Я зайшла ў пакой, абцягнуты шэрым сітаватым паралонам ― конусамі, якія тырчалі са сцяны. Макаўка гукарэжысёра з каромыслам навушнікаў бачная з-за манітора, высока пасаджанага на стосе кніг «Легенды беларускага року». Па баках ― дзве калонкі-волаткі, з майго боку ― шэры бліскучы стол з парай мікрафонаў, дзвюма дугамі масіўных «вушэй» і малюсенькімі лямпамі накіраванага святла, некалькі забытых аркушаў і ручак.

― Можна, Сямёныч?

― Валяй.

Я села на адно з крэслаў, нахіліла мікрафон, як калодзежнага жураўля, уключыла лямпачку. Сямёныч крутануў адну, другую рознакаляровую галоўку мікшарнага пульта:

― Пагавары.

― Раз, раз, раз, раз, раз-два-тры-чатыры. Кпці-кптэ-кпта-кпто-кпты, ― адценні майго голасу мяняліся, нібыта я настройвала гітару. ― Вы слухаеце найскандальнейшае радыё Менску, у эфіры сё…

― Добра, паехалі!

― Беларусь чакае катастрофа напрыканцы гэтага…

― Падалей ад мікрафона.

― Беларусь чакае катастрофа напрыканцы гэтага года, сцвярджае вядомы астролаг.

― Заціснута горла. Дай ты сабе дыхаць!

Пракашліваюся. Сківіца металічная, не паддаецца.

― Беларусь чакае катастрофа напрыканцы гэтага года, сцвярджае вядомы астролаг.