Сарочае радыё

30.

Раніцою не прачнуцца. Я вярнулася ўчора ўпоцемках, пасля таго як мы павесілі на сайт сюжэт і абнавілі навіны: «Машына з Аляксандрам Казуліным паспела ў калонію за хвіліну да прызначанага тэрміну…» ― і гэта не журналісцкія маніпуляцыі ў загалоўку, а праўда. Скрозь дрымоту я чула, як грукоча па карнізе дождж. Я прачыналася некалькі разоў уночы, а ён усё стукаў, стукаў, стукаў, стукаў і не спыняўся.

Калі ўжо ўзнялася, згадка пра саснёны сон прыйшла да мяне. Я ў нейкай загараднай вялікай напаўпустой, з рэхам, сядзібе сяджу на прэс-канферэнцыі. Яе дае прэзідэнт. Я задаю яму пытанні. Адно за другім. Гляджу на яго і баюся, што ён можа загіпнатызаваць мяне.

«Усю ноч працавала ― і зараз зноў?» ― абурылася мая свядомасць. Я апырскала твар халоднай вадой і заспана ўсміхнулася ў люстэрка ваннай. «Не магу згадаць, што гэта былі за пытанні!»

Выйшла на вуліцу, раскрыла парасон, і з яго тут жа пацякла ручаямі вада. На асфальце наліло велізарныя лужыны. Калі я спазнюся, можна пажартаваць, што абыходзіла іх. Справа маячыла палоска лесу, чамусьці хацелася збочыць туды, схавацца пад хвояй, падыхаць мокрым паветрам з яе пахам. Я не ведала, калі прыедзе маршрутка, спыніцца яна ці, перапоўненая, прамчыцца па лужыне. Адчувалася нейкая цягучасць ва ўсіх цягліцах. Я ўжо амаль дайшла да прыпынку, калі зазваніў тэлефон. «Вось бы…»

― Слухаю.

― Аля, вітаю. Сёння на працу ісці не трэба.

― Чаму? Хто гэта?

― Не перажывай і не падыходзь да офісу. Ты ўжо блізка?

Я пазнала Насту.

― Я, шчыра кажучы, яшчэ толькі на сваім прыпынку.

― Малайчына. Вяртайся дамоў ці ідзі да каго-небудзь. Табе ператэлефануюць, я сама пакуль нічога не ведаю. Бывай.

Я стаяла на прыпынку. Маршрутка зачыніла дзверы і паехала. Цяпер хацелася на працу, а не ў лес. «Прыходзілі ці нешта іншае?» Святлафор загарэўся зялёным, я прайшла тое ж скрыжаванне, што і хвіліну таму, паплялася дадому.

«Ррр-ррр», ― тэлефон зноў завібраваў.

― Таня, у вас усё нармальна?

― Не, у вас таксама?

― Сёння раніцай ува ўсіх незарэгістраваных СМІ ператрусы. Канфіскоўваюць усю апаратуру.

― Адкуль ты ведаеш?

― Ужо ў інтэрнэце напісалі. Але і сайты амаль усе заблакаваныя, бракуе звестак. Мы з мужам сышлі з дому з камп’ютарамі ў заплечніках. Ну, давай, асцярожней там.

Гэта была мая аднакурсніца Вера.

Я падумала, што мяне могуць чакаць у закутку паміж ліфтам і кватэрай. Дайшла да пад’езду, узняцца на свой паверх вырашыла па лесвіцы, на ўсялякі выпадак. Калі што, проста прайду, нібыта я жыву вышэй, нібыта я ― не Аля Ясная.

Здаецца, нікога. Ключ бразнуў у замку. Ціха і хутка, як злодзей, я прашмыгнула за дзверы. Тут усё было так, як я пакінула. Я зачыніла дзверы і прыціснулася да іх спінай. Дзверы ўявіліся мне літымі, велізарнымі. Мне здавалася, я ўмацоўваю іх сваім целам.

З душу выйшаў Алесь. Ён увесь сціснуўся, убачыўшы мяне.

― Пара ― лазня, лёгкі дух.

― Ты чаго дома, Таня?

― Алесь, дай мне, калі ласка, інтэрнэт. У мяне не аплачаны. У нас на радыё… ператрусы.

У інтэрнэце было няшмат: «усе незалежныя незарэгістраваныя рэдакцыі» ― «сёння раніцай» ― «магчыма, не апошнія» ― «канфіскацыі, ператрусы» ― «пакуль не могуць датэлефанавацца».

Я змяніла пароль у пошце і пачала выдаляць лісты, звязаныя з працай. Трэба было ачысціць усе і на камп’ютары, нават тое, што я збіралася захоўваць на памяць: запісы размоваў без мантажу, старыя інтэрв’ю. Калі я выдалю зараз файл «Ірына Казуліна», то больш нідзе не застанецца яе голасу з невыразанымі даўгімі паўзамі, не застанецца таго, што яна расказвала занадта доўга і што мы не маглі змясціць у перадачы.

― Націскай, ― сказаў Алесь, ― як юрыст кажу.

Трубку дамафона не падымаць, калі нікога не чакаем. Калі што ― тэлефануем. Калі ператрус ― просім іх пасведчанні і перапісваем дадзеныя. Калі што ― нічога не ведаем. Калі? Калі ― тады што?

Тэлефон!

― Аля, тэлефаную з аўтамата, слухай мяне ўважліва. Вазьмі грошы і ідзі як мага хутчэй у бліжэйшую адвакацкую кантору. Скажы, што табе трэба наняць адваката, заключы дамову. Талон, які табе дадуць, пакладзі ў пашпарт, і хай ён увесь час там ляжыць. Тады ў выпадку чаго ты будзеш мець права выклікаць свайго адваката.

― А яны там, у канторы, нармальныя? Ім мож-

на… расказваць?

― Не ведаю. Пашукай.

Ісці па вуліцы страшна. Страшна сядзець дома. Бегма ў адвакацкую кантору. Дамова. Апатычная, невыразная адвакатка. Дзякуй. Дадому!

Па дарозе ― на пошту, купіць канверт і падпісаць на ім адрас універсітэта. Здаецца, час зрабіць гэта. Пакласці ўнутр маю заяву і ўжо лёгкай рукой апусціць у скрыню.

Дома тая ж гісторыя з ліфтам. Нікога ― прашмыгваю ва ўласныя дзверы. Халера! У мяне поўныя туфлі дажджавой вады. У пакой. Больш не магу.

Разумеючы, што мой тэлефон праслухоўваецца, наважваюся пазваніць маме. Калі ім вядомы мой нумар, то хіба не ведаюць яны, хто мае бацькі? Так што ж здарыцца, калі я патэлефаную?

А мама занятая, у яе праверкі, тэрміны і тэставанне. Яна не можа гаварыць. Мама!

Ператэлефануе ўвечары.

Я стаю пасярэдзіне пакоя з тэлефонам у руках. Без паспешлівасці, спрабую сабраць свае думкі і даць ім аціхнуць, ўяўляю самалёт, што набліжаецца, а потым аддаляецца, і выціскаю гук: «Ммммммммммммм…» Ён занадта хутка нарастае, і на паніжэнне дыхання бракуе. Тады глыбокі ўдых і кароткая затрымка. «Ммммммммммм», ― яшчэ раз. Расціскаю сківіцу. І яшчэ. Уважліва і выразна ― кожны гук. Каб казытала рот. І рука на дыяфрагме.

Потым запальваю свечку, саджуся каля яе і доўга выдыхаю так, каб не гасла полымя. На тэлефоне бяжыць секундамер. Кожны новы выдых усё даўжэйшы. Даўжэйшы. І вось ужо спакойны, раўнамерны паток паветра. Самае складанае ў гэтым практыкаванні ― загасіць свечку, калі скончыш яго рабіць. Дзьмеш, дзьмеш… Полымя сцелецца гарызантальна, як высокая трава пад ветрам, і кожны раз зноў паўстае. Рэзкі, моцны выдых! Не згасае. Растрэніравалася… Гашу пальцамі, устаю каля акна. Цяпер хуткамоўкі.

― Гаварыў, гаварыў, не дагаварыў, дагаварыў, дагаворваў ды загаварыўся, ― я бачу неба: цёмнае, зацягнутае. Чаму мае словы, праўдзівыя, не наводзілі глыбокага міру і цішыні, а выклікалі тысячы іншых, злых слоў? Чаму сэрца маё з кожнай новай тэмай мярцвее? Усе лягчэй працаваць, але ўсё складаней здзівіцца. Я быццам раблюся прафесійнейшай, і выконваю заданні хутка і ўпэўнена. Але гэты прафесіяналізм ― як новы чужы орган ува мне. Няўжо я створаная для таго, каб тэлефанаваць, тэлефанаваць, тэлефанаваць, пісаць, удакладняць, часам бліскаць, але менавіта бліскаць, а не свяціцца? Адлюстраванае святло кладзецца на кожнага, хто падстаўляе яму гладкі лоб ці спіну пад патрэбным вуглом. Мне хацелася рабіць як мае быць сваю справу. Але быць журналістам ― значыць гаварыць. Не сказаць, змаўчаць ― гэта схлусіць. Ці можа быць, што ўсе мае сюжэты толькі змушалі душу мітусіцца? Як жа сумна Табе, напэўна, было слухаць мае рэпартажы…

У гэты момант я вырашыла, што больш не зраблю ніводнага такога рэпартажу. Ці ёсць у мяне яшчэ час? У майго рэдактара, у бацькоў, педагогаў, акцёраў, чыноўнікаў, у прэзідэнта, Божа?

Запілікаў дамафон. Мы сцішыліся і замёрлі.