Няма як народная медыцына. Лекары-лекарамі, але калі па-свойму не зробіш, можаш кілаграмамі лекі глытаць. I так праваляешся, пакуль хваробе не збрыднеш. Вось, Мікалай! Можа чалавек ужо і па свеце не хадзіў бы, калі б не Кастусь.
Ад раніцы Мікалаю балеў страўнік, нібы нехта туды залез і пароў нажом то ў адзін, то ў другі бок. Белы, як палатно хадзіў. Думаў ужо да лекара ісці, калі Кастуся сустрэў. А ён чалавек бывалы — не з адной брагі самагон піў.
— Жывот? — спытаў, глянуўшы на Мікалая.
Той аж аслупеў:
— Ага, — кіўнуў галавою.
— Даўно?
— Ад учора.
— Лячыў"?
— I жалудачныя каплі піў, і пілюлямі нейкімі гаспадыня карміла. Нічога!
— Усё гэта гаўно! Трыццаць год чалавеку, а ў галаве горш дзіцяці. Ідзі, тут па-суседску, прынясі. Толькі моцнай, на сорак пяць. I перчыку турэцкага захапі!
Мікалай, хаця і нічога ўцяміць не мог, прынесці прынёс.
— Каб ад воспы чалавека зберагчы, то што робяць? Мікробы ў арганізм уводзяць, каб загартаваць, значыць, — паясняе Кастусь, адкупорваючы паўлітроўку. — Вып'еш, прачысціць і канец пакутам. Рве?
— Крыху.
— Ну, бачыш. Прарваць не можа. Дапамога патрэбная. Трымай! — дастаў ён з шафы муштардоўку.
— Хіба што крышачку, — узмаліўся Мікалай. — Я ж не п'юшчы.
— Тым лепш, хутчэй прачысціць. А хто ж ідзе да зубнога лекара, калі зубы не баляць? Выпі! — і наліў паўшклянкі,
Мікалаю аж па барадзе цякло. Крывіўся, моршчыўся, але думка, што заўтра будзе здаровым, узяла верх.
— Закусіць бы нечым... — запырхаў, хапаючы паветра.
— Я табе закушу! Ты думаеш ад чаго гэтыя болі, як не ад яды?! Бяры! — і зноў падаў столькі ж.
— Паможа? — закашляўся Мікалай.
— Паможа, паможа! Знаю, што раблю. Толькі ідзі хутчэй дахаты і лягай.
Апошняе выпіў сам.
Ну і пачалося змаганне за Мікалаева здароўе. Столь хадуном захадзіла. Сцены круцяцца, нібы карусель. Дзе ні гляне — усюды вокны ды вокны. А ложак неяк перакасабурыўся і пачаў хіліцца.
Прачнуўся мабыць за поўнач. Цемра. Мац, мац рукою — з правага боку нейкая сцяна. Сунуў нагою ўперад — зноў нешта не пускае.
— Што за халера? — падумаў уголас. Спрабаваў сесці, але так і трахнуў у цвёрдае галавою. Тут ужо і страшна зрабілася. А яшчэ штосьці мокрае заварушылася і ля самай галавы села.
— Няйначай, як у магіле, — мільганула думка. — Відаць, пе разабраліся і жывым пахавалі.
Давай крычаць:
— Ратуйце, жывы я тут! Не бойцеся, гэта ж я, Мікалай Ігнатаў! Той, якога нядаўна пахавалі!
Раптам бліснула святло. Сабачка, пачуўшы гаспадыню, махнуў хвосцікам Мікалаю па твары і выскачыў з-пад ложка, ды пачаў лашчыцца да сваёй гаспадыні.
— Ах, Божа мой! — усклікнула тая. - Што ж ты тут натварыў? — уепляснула рукамі. — Цэлага сабачку мне запаскудзіў! — і пачала, цягнуць Мікалая з-пад ложка. — Памёр ён! Я цябе, гад, пахаваю!
Свядомасць вярнулася, калі гаспадыня прынялася выкідаць з шафы Мікалаеву вопратку.
— Гэта ж я не ў труне! Гэта толькі пад ложак скаціўся! Жывы, значыць, — прыпамінаў ён сабе.
— Ну, як прачысціла? — спытаў Кастусь, калі назаўтра сустрэліся.
— Прачысціла! I мяне, і гаспадыню, — адказаў, трымаючы ў руках чамадан.
— Я ж гаварыў! Народная медыцына — справа, брат, вялікая.