Okno w nieskończoność

Noty o autorach

ANDRIEJ BAŁABUCHA (ur. 1947 w Leningradzie) — jest z wykształcenia topografem, pracuje jako inżynier projektant. Autor wielu artykułów i recenzji o fantastyce naukowej. Opublikował kilkanaście opowiadań SF w wydaniach zbiorowych i almanachach. Opowiadanie Grabarz (tyt. oryg. Rieszenije) pochodzi z periodyku poświęconego literaturze fantastycznonaukowej i przygodowej „Iskatiel” r. 1975, nr 5.

ALEKSANDER BIELAJEW (1884–1942) — jeden z najwybitniejszych i najpłodniejszych radzieckich pisarzy fantastów, zwany przez krytyków „radzieckim Juliuszem Verne”. W latach dwudziestych stworzył podwaliny pod fantastykę naukową w Związku Radzieckim. W młodości był aktorem, prawnikiem, dziennikarzem. Twórczością literacką zaczął się zajmować już jako dojrzały człowiek. Debiutował w r. 1914 sztuką Babuszka Mojra, ale pierwsze opowiadanie SF pt.: „Galowa profiesora Dolella ogłosił drukiem w r. 1925 i już do końca pozostał wierny fantastyce naukowej. W ciągu piętnastu lat pracy twórczej wyszło spod jego pióra siedemnaście powieści, dziesiątki opowiadań, setki artykułów i szkiców. Najbardziej znane utwory to: Ostrów pogibszych korabiej (1926), Czełowiek amfibija (1928), Zwiezda KEC (1936), Ariel (1941). Książki A. Bielajewa były tłumaczone na wiele języków i wielokrotnie wznawiane w Związku Radzieckim. W latach 19631964 w wydawnictwie „Mołodaja Gwardija” ukazała się ośmiotomowa edycja jego Dzieł zebranych. Opowiadanie Człowiek, który nie śpi (tyt. oryg. Czełowiek kotoryj nie spał) pochodzi z VIII tomu Dzieł zebranych, a po raz pierwszy ukazało się w wymienionym zbiorze Celowa profiesora Dolełła.

DYMITR BILENKIN (ur. 1933) — geolog-geochemik z wykształcenia, pracuje jako dziennikarz, zajmuje się publicystyką naukową. Brał udział w kilku ekspedycjach geologicznych. Jest autorem wielu książek popularnonaukowych. Pierwsze opowiadania SF opublikował w r. 1958, pierwszy zbiór opowiadań pt.: Marsjanskij priboj w r. 1976. Kolejne zbiory tego autora to: Nocz kontrabando} (1971) i Prowierka na razumnost (1974). Czytelnikowi polskiemu znany jest z licznych opowiadań, drukowanych w „Problemach” oraz w almanachu Kroki w nieznane. Opowiadanie Marsjański przybój pochodzi z wyżej wspomnianego debiutanckiego tomu D. Bilenkina.

WALERY BRIUSOW (1873–1824) — wybitny poeta, powieściopisarz, tłumacz i krytyk literacki. Pochodził z rodziny kupieckiej, o dużych tradycjach kulturalnych. Pisał od wczesnej młodości. Największy rozgłos jako poeta zdobył w latach dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. Był trybunem rosyjskich symbolistów. W latach 19041908 redagował pismo „Wiesy”. Był inicjatorem nowych form poetyckich, autorem prac z zakresu poetyki, a także rozpraw o poezji oraz studiów o A. S. Puszkinie. Kiedy liczył czterdzieści lat, przystąpiono do wydawania dwudziestopięciotomowej edycji jego Dzieł zebranych. Wiele miejsca w imponującym dorobku W. Bniusowa zajmują wątki fantastyczne, społeczno-utopijne i zagadnienia związane z postępem nauki. Klasyczną już pozycją w dorobku rosyjskiej i radzieckiej fantastyki jest zbiór opowiadań i dramatów Ziemna ja oś (1907). W dorobku W. Briusowa jest także wiele rozpraw teoretycznych na temat fantastyki Opowiadanie Wie wskrzeszajcie mnie (tyt. oryg. Nie umskrieszajtie mienia, 1918) pochodzi z czasopisma „Tiechnika — Mołodioży” r. 1963, nr 3.

KIRYŁ BUŁYCZOW (właść. Igor Możejko) — kandydat nauk historycznych, specjalista w dziedzinie historii Dalekiego Wschodu, autor szeregu prac o kulturze Birmy. Od 1965 r. uprawia także twórczość fantastycznonaukową. Jego debiutem książkowym w tej dziedzinie jest powieść dla dzieci Posledniaja wojna (1970). Kolejne pozycje z zakresu SF to zbiory opowiadań: Czudiesa w Gusłarach (1972), Ludi kak łudi (1974; tłum. poi. Ludzie jak ludzie 1975) i powieść dla dzieci Diewoczka z Ziemli (1974; tłum. pol. Podróże Alicji 1978) oraz przełożona na polski powieść Żuraw w garści (1977). Opowiadanie Konsekracja (tyt. oryg. Oswiaszczenije chroma Ananda) pochodzi z wyżej wspomnianego tomu Czudiesa w guslarie. Wiele opowiadań: Czudiesa w Guslarach (1972), Ludi kak ludi zyk polski i publikowano w „Przeglądzie Technicznym”.

SEWER GANSOWSKI (ur. 1918 w Kijowie) — w młodości pracował jako chłopiec okrętowy i marynarz w Murmańsku, później jako doker i elektromonter w Leningradzie, gdzie ukończył wieczorową szkołę dziesięcioletnią. W 1941 r. poszedł jako ochotnik na front. Był snajperem i zwiadowcą w piechocie morskiej, odniósł ciężkie rany. Po wojnie wrócił do Leningradu i ukończył fakultet filologiczny miejscowego uniwersytetu. Obecnie mieszka w Moskwie. Swoje utwory — opowiadania i dramaty — zaczął drukować w latach pięćdziesiątych. Niektóre z jego sztuk teatralnych, jak np. Siewiero zapadnieje Bierlina czy Nas było 20 — otrzymały najwyższe nagrody na ogólnoradzieckich i międzynarodowych konkursach. Pierwszy zbiór opowiadań fantastycznonaukowych pt.: Szagi w nieizwiestnoje wydał w r. 1963. Następne jego zbiory to: Szest gienijew (1965), Tri szaga k opasnosti (1969), Idiot czelowiek (1971). Opowiadanie Dzień gniewu (tyt. oryg. Dien gniewa) pochodzi ze wspomnianego tomu Szest gienijew. Polskiemu czytelnikowi autor znany jest z kilku opowiadań oraz z powieści Część tego świata, drukowanej w „Problemach”, r. 1978, nr l3.

ALEKSANDER GRIN (właść. Hryniewski, 1880–1932) — syn Polaka Stefana Hryniewskiego, powstańca z 1863 r. Karierę pisarską A. Grina poprzedziły burzliwe koleje losu — był włóczęgą, tragarzem, drwalem, marynarzem. W wojsku związał się z ruchem rewolucyjnym, za co był więziony i trzykrotnie skazany na zesłanie. Debiutował tomem opowiadań Szapka niewidimka (1908). Swe najwartościowsze utwory napisał po rewolucji październikowej. Wydał m.in. zbiory opowiadań i powieści: Alyje parusa (1923, tłum. poi. Szkarlatne żagle, 1958), Blestajuszczij mir (1924), Zołotaja cep (1925, tłum. poi. Zloty łańcuch), Gladiatory (1925), Bieguszczaja po wolnam (1928, tłum. poi. Biegnąca po falach, 1971). W 1959 r. ukazał się w Polsce zbiór jego opowiadań Pieklo odzyskane (Wozwraszczonnyj ad), a w 1971 r. Opowiadania niesamowite. Wszystkie utwory Grina są przesiąknięte charakterystycznym dla tego pisarza klimatem romantycznej fantastyki, operującej szeroką skalą nastrojów, oryginalną stylistyką, swoistą hiperbolizaeją obrazów.

Opowiadanie Zdarzenie na ulicy Psa (tyt. oryg. Proisszestwije na ulice Psa) zostało zaczerpnięte z edycji: Sobranije soczinienij w szesti tomach, Moskwa 1965, t. V.

MICHAIŁ GRIESZNOW (ur. 1916 w Rostowskiem) — ukończył Krasnodarski Instytut Pedagogiczny, pracował przez wiele lat jako nauczyciel. Swoje utwory zaczął publikować pod koniec lat pięćdziesiątych. Pierwsze opowiadanie SF, Zoloioj lotos, ukazało się w 1980 r. w czasopiśmie „Uralskij Sledopyt”, pierwsza książka, opowiadania liryczne Tri wstrieczi, 1962 r. w Stawropolu. W 1967 r., w Nowosybirsku, wyszedł pierwszy jego zbiór opowiadań SF: Obratnaja swiaź, a w 1974, w serfi Biblioteka sowisiskoj Jantastiki, drugi: Wolszebnyf kołodiec. Opowiadanie O czym mówią tulipany (tyt. oryg. O czom gowofiat tiulpany) pochodzi z almanachu Fantastika 72, Moskwa 1972.

IWAN JEFRIEMOW (1907–1972) — jest jednym z najwybitniejszych przedstawicieli powojennej fantastyki radzieckiej, inicjatorem odrodzenia tego gatunku prozy w Związku Radzieckim na przełomie lat czterdziestych i pięćdziesiątych. Geolog z wykształcenia, jest Jefriemow autorem wielu wartościowych prac naukowych i popularnonaukowych. Debiutował w r. 1344 zbiorami nowel Wstriecza nad Tuskararoj oraz Piat rumbów. W r. 1948 wydał powieść Zwiezdnyje korabli. Dalsze dwie — Na kraju Oumieny (1949) i Putieszestwije Baurdżeda (1953) — złożyły się: na dylogię Wielki luk. Szczególny rozgłos przyniosła mu wydana w 1957 r., wielokrotnie wznawiana i przetłumaczona na wiele języków powieść Mgławica Andromedy (wyd. poi. 1961, 1963, 1965, 1968), stanowiąca swoistą filozoficzno-społeczną syntezę idei komunizmu. Kolejne książki to Lezwije britwy (1963, powieść), Sierdce zmiei (1964, opowiadania), Czas Byka (1970, powieść) i opublikowana pośmiertnie powieść Tais Afinskaja (1973). W r. 1975 Wydawnictwo „Mołodaja Gwardija” wydało w pięciu tomach Dzieła zebrane I. Jefriemowa. W Polsce, oprócz wspomnianej Mgławicy Andromedy, ukazało się w latach 1949–1955 kilka zbiorów opowiadań tego pisarza. Opowiadanie Jezioro Ducha Gór (tyt. oryg. Oziero Górnych Duchów) pochodzi z w. wym. tomu Sierdce zmiei.

WIKTOR KOŁUPAJEW (ur. 1936 w Altanie, Jakucka ASRR) — mieszka od 1954 r. w Tomsku, gdzie ukończył wydział radiotechniki w Instytucie Politechnicznym. Pierwsze opowiadanie fantastyczno-naukowe Bilet w dietstwo opublikował w miesięczniku „Wokrug Swieta” w 1969 r. Następnie drukował swoje opowiadania w czasopismach oraz w almanachach: Fantastika 69/70 i Fantastika 71. Opowiadanie Po co człowiek żył (tyt. oryg. Zaczem żył czełowiek) pochodzi z debiutanckiego tomu autora Słuczitsia że s czełowiekom takoje!… (Bibliotieka sowietskoj fantastiki, Moskwa 1972). W r. 1975, wraz z D. Konstantonowskim i G. Prankiewiczem, wydał w Nowosybirsku zbiór opowiadań SF: Oszybka sozdatiela.

OLGA ŁARIONOWA (ur. 1929) — mieszka w Leningradzie, debiutowała w fantastyce naukowej w połowie lat sześćdziesiątych. Reprezentuje odmianę psychologiczną tego gatunku. Jest autorką jednej powieści — Leopard s wierszyny Kilimandżaro, oraz wielu opowiadań.

Pierwszy własny zbiorek — Ostrów mużestwa — wydała w 1975 r. w Leningradzie. Drukowała także opowiadania w almanachach i wydaniach zbiorowych. Opowiadanie Nad morzem, gdzie kończy się ziemia (tyt. oryg. U moria, gdie kraj ziemli) pochodzi z takiego właśnie zbioru pt.: Wtorżenije w Piersiej (Leningrad 1968).

WŁADIMIR MICHAJŁOW (ur. 1929) — z wykształcenia prawnik, pracując ukończył następnie studia filologiczne i od 1957 r. zaczął drukować utwory satyryczne. Pierwszą powieść fantastycznonaukową Osoba ja nieobchodimost wydał w 1962 r. w Rydze. Dalsze jego książki ukazały się także w wydawnictwach łotewskich: Ludi priziemielja (1966), Czarny je żurawli (1967), Ludi i korabli (1967), Istok (1972), Storoż bratu mojemu (1976). Opowiadanie Strumień na Japecie (tyt. oryg. Ruczej na Japietie) pochodzi ze zbioru pod tym samym tytułem, wydanego w serii: Biblioteka sowietskoj fantastiki, Moskwa 1971.

IGOR ROSOCHOWATSKI (ur. 1929 w Czerkaskiem) — pracuje jako korespondent kijowskiej gazety „Junyj Leniniec”. Z wykształcenia jest pedagogiem. Pierwsze opowiadanie fantastycznonaukowe opublikował w r. 1959. Wydał następujące zbiory: Zagadka Akuly (1962), Wstriecza wo wriemieni (1963), Istok istofii (1966), Sprawa komandora (1967, w jaz. ukraińskim), Kakim ty wiernioszsia (1971). Pisze również wiersze i utwory przygodowe. Wspólnie z A. Stoginem napisał książkę popularnonaukową pt.: KD-kibiernieticzeskij dwojnik (1975). Opowiadanie Tor l (tyt. oryg. Tor. I) pochodzi z w. wym. zbioru Istok istorii.

WŁADIMIR SAWCZENKO (ur. 1932 w Połtawie) — mieszka w Kijowie. Z zawodu jest inżynierem elektronikiem. Pierwsze opowiadania SF zaczął drukować pod koniec lat pięćdziesiątych. Pierwszą powieść Czornyje zwiozdy wydał w 1960 r. Publikował opowiadania w almanachach Fantastika: Probużdienije profiesora Berna, Wtoraja ekspiedycyja na strannuju płaniettu, (tłum. poi. w zbiorze Alfa Er.idana, Iskry 1982), Algoritm uspiecha oraz sztukę Nawoje orużje. W r. 1967 wydał powieść Otkrytije siebia (tłum. poi. Odnajdziesz się sam 1975). Utwory swoje Sawczenko pisze także w jęz. ukraińskim. Dotknięcie prawdy (tyt. oryg. Ispytanije istinoj) pochodzi z XXV tomu z serii Bibliotieka sawriemiennoi fantastiki, Moskwa 1973.

ARKADY STRUGACKI i BORYS STRUGACKI — Arkady (ur. 1925) jest filologiem j.aponistą, jego brat Borys (ur. 1933) ukończył Wydział MechanicznoMatematyczny na Uniwersytecie w Leningradzie. Strugaccy są zaliczani do najwybitniejszych twórców literatury SF w Związku Radzieckim, cieszą się również popularnością poza granicami swego kraju. Ich książki są tłumaczone na wiele języków. Pierwsza napisaną wspólnie książką Strugackich jest wydana w r. 1959 Kraina purpurowych obłoków (wyd. poi. 1961, 1964). Dojrzały kształt twórczości osiągnęli autorzy w wydanej w r. 1964 powieści Trudno być bogiem (wyd. poi. 1974). Ponadto w polskim przekładzie ukazały się: Poniedziałek zaczyna się w sobotę (1970), Przenicowany świat (1971), Sprawa zabójstwa (1972), Piknik na skraju drogi (1974, i wraz z opowiadaniem Las — 1977), Koniec akcji Arka (1975). Niebawem ukażą się u nas w edycji książkowej powieści: Chłopiec z przedpiekla (drukowana w odcinkach w „Świecie Młodych”) i Milion lat przed końcem świata (drukowana w odcinkach w „Tygodniku Demokratycznym”). Zamieszczony w niniejszej antologii fragment powieści Piknik na skraju drogi był drukowany jako opowiadanie (tyt. oryg. Piknik na oboczinie) w XXV tomie z serii Bibliotieka sowriemicnnoj fantastiki, Moskwa 1973.

ALEKSANDER SZALIMOW — urodził się i mieszka w Leningradzie, jest geologiem z wykształcenia, autorem wielu powieści i opowiadań SF. Debiutował w r. 1962 książką Tajna griemiaszczej rasszczeliny. WydaJ sześć zbiorów opowiadań. Najbardziej znane z nich to: Kogda moiczat ekrany (1965), Tajna Tuskarory (1967), Cena biessmiertija (1970, Strannyj mir (1972). Opowiadanie Okno w nieskończoność (tyt. oryg. Okno w bieskoniecznost) pochodzi z tego ostatniego tomu. W Polsce opowiadania Szalimowa były drukowane w nast. antologiach: Ostatni z Atlantydy, Formuła nieśmiertelności, Dudzie i gwiazdy oraz w almanachu Kroki w nieznane.

WLADIMIR SZCZERBAKOW — jest jednym z najbardziej utalentowanych fantastów radzieckich młodego pokolenia. Drukuje swoje opowiadania od 1961 r. w czasopismach „Znanije i Siła”, „Tiechnika — Mołodioży”, „Nauka i Żyzń” oraz w licznych almanachach i wydaniach zbiorowych. Debiutem autora jest zbiór Krdsnyje koni (Bibliotieka sowietskoj iantastiki, Moskwa 1976). W 1968 r. Szczerbakow uzyskał nagrodę na międzynarodowym konkursie autorów SF w Warszawie. Polskiemu czytelnikowi znany jest z opowiadań drukowanych w

„Problemach”. Opowiadanie Zielony pociąg (tyt. oryg. Zielonyj pojezd) pochodzi z almanachu Fantastika 75/76, Moskwa 1976.

WADIM SZEFNER (ur. 1915 w Leningradzie) — jest znanym poetą. Drukuje swoje utwory od 1936 r. Pierwszy tom wierszy Jasnyj bierieg wydał w 1940 r. W dorobku swym ma dziś kilka zbiorów poezji oraz książek dla dzieci. W późniejszym okresie twórczości zainteresował się fantastyką naukową. Wydał kilka zbiorów opowiadań SF: Sczastliwyj nieudacznik (1965), Zapozdałyj striełok (1968), Diewuszka u obrywa (1971), Skromnyj gienij (1974). W 1975 r. ukazała się w polskim tłumaczeniu w wydawnictwie „Iskry” jego powieść Kulista tajemnica. Opowiadanie Skromny geniusz zostało zaczerpnięte z wyżej wspomnianego tomu pod tym samym tytułem…

ALEKSY TOŁSTOJ (1883–1945) — pochodził ze zubożałej rodziny szlacheckiej. Studiował w Instytucie Technologicznym w Petersburgu, potem na Politechnice w Dreźnie. Studia porzucił dla literatury. Debiutował w 1807 r. tomikiem wierszy Liryka. Od 1908 r. zajmował się twórczością prozatorską. Najbardziej znane w jego dorobku dzieła to: Droga przez mękę (trylogia pisana w latach 19221941) r powieść historyczna Piotr I (19291945). Dzieła te zostały uhonorowane nagrodami państwowymi w łatach 1941 i 1943, a autor udekorowany Orderem Lenina. A. Tołstoj jest także autorem powieści fantastycznonaukowych, które odegrały ogromną rolę w rozwoju radzieckiej fantastyki w latach dwudiziestych. Są to: Aelita (1923), Wynalazek inżyniera Garina (1925) — obie przetłumaczone na język polski. Opowiadanie Związek pięciu (tyt. oryg. Sojuz piati) napisane w 1924 r., zostało zaczerpnięte z IV ton, u Dziel zebranych Tołstoja, Moskwa 1953.

ILJA WARSZAWSKI (1909–1976) — z zawodu marynarz, w 1929 r. ukończył Lenlngradzką Szkołą Morską. Był sternikiem we flocie handlowej, potem inżynierem konstruktorem w jednej z leningradzkich fabryk. Debiutował w 1929 r. szkicami z podróży morskiej — Wokrug święta bież bileta, napisanymi wspólnie z bratem i Mikołajem Slepniewem. Po przeszło trzydziestu latach zadebiutował w dziedzinie fantastyki opowiadaniem Oko i glos. Odtąd regularnie publifcował, najpierw w czasopismach, potem w wydaniach książkowych, utrzymane w tonie pogodnej groteski, opowiadania SF. Wydał pięć zbiorów opowiadań: Molekularnoje kafie (1964), Solnce zachodit w Donomagie (1966), Czelowiek kotoryj widiel antymir (1965) Ławka snowidienij (1970), Triewożnych simptorrww niet (1972). Opowiadanie W atolu (tyt. oryg. W atolle) było drukowane w XIV tomie z serii Bibliotieka sowriemiennoj fantastiki, Moskwa 1967.

Opracował Jerzy Kaczmarek