Фантамас

I Геніяльны злодзей

— Фантамас?

— Як вы сказалі?

— Фантамас!

— А што гэта азначае?

— Нічога... і ўсё!

— Але хто ён такі?

— Ніхто і разам з тым усё!

— А чым ён займаецца?

— Ён нясе жах!!!

Здаўна павялося, што маркіза дэ Лангрун, якой належаў замак Бале, дзеля таго каб не сумаваць у адзіноцтве і не згубіць старых сувязяў, запрашала кожную сераду знаёмых і сяброў да сябе ў маёнтак на вячэру.

У гэтую сераду ў маркізы гасцявалі: старшыня суда Банэ, ксёндз Сіко, багатая і незалежная маладая ўдава баранеса дэ Вібрэ; з маладога пакалення: абаяльны васемнаццацігадовы юнак Шарль Рамбэр і ўнучка гаспадыні Тэрэза Авернуа.

У тым, што казаў суддзя Банэ, было столькі дзіўнага і таемнага, што ўсе міжволі зацікавіліся таямнічым Фантамасам, пра якога суддзя так і не сказаў нічога пэўнага. Суддзя стаміўся ад пытанняў.

— Давайце мы з вамі, панове, звернемся да статыстыкі,— сказаў ён.

— Цікава, да чаго пан вядзе? — пацікавілася маркіза дэ Лангрун.

— А вось да чаго,— адказаў суддзя.— Нягледзячы на тое, што большая частка злачынстваў застаецца нераскрытай, на іх нельга забывацца, адны з іх здзейснены звычайнымі злачынцамі, а за другімі схаваны загадкавыя асобы. Іх цяжка выявіць: яны занадта разумныя, каб трапіць у пастку.

Малады Шарль Рамбэр зацікаўлена слухаў суддзю.

— Менавіта таму пан нагадаў Фантамаса? — усхвалявана спытаў ён.

— Так, сапраўды, менавіта яго я і меў на ўвазе. Наш час адзначаны існаваннем таямнічага і жахлівага злодзея, якога людзі назвалі Фантамасам! Фантамас!.. Ніхто дакладна не ведае, хто ён такі, і высветліць гэта немагчыма. Фантамас! Ён здатны прыняць аблічча пэўнага, больш за тое, нават вядомага чалавека, а потым раптам з’явіцца ў дзвюх асобах адначасова! Фантамас! Яго няма нідзе і ён усюды! Ягоны цень лунае над самымі жахлівымі таямніцамі, ягоны след знаходзяць там, дзе адбыліся самыя незвычайныя злачынствы...

— Але я не разумею,— перапыніла суддзю маркіза дэ Лангрун і звярнулася да Шарля і Тэрэзы: — Вам, відаць, сумна з намі, старымі?

Баранеса дэ Вібрэ ізноў павярнула размову да Фантамаса:

— Якое дачыненне мае гэты жахлівы Фантамас да знікнення лорда Белсома? На жаль, мы, жанчыны, добра ведаем мужчын: хутчэй за ўсё ён проста ўцёк.

— Наўрад ці, баранеса... Вядома, я б з гэтым пагадзіўся, каб знікненне лорда Белсома не адбылося пры таямнічых абставінах. Лэдзі Белсом непакоілася, бо муж не прыйшоў начаваць, і толькі на наступную раніцу згадала, што перад адыходам ён чытаў нейкі ліст нязвыклых квадратных абрысаў, напісаны чорным атрамантам буйнымі літарамі. Яна знайшла гэты ліст на мужавым стале, аднак усё напісанае знікла за ноч з аркуша. Газета «Капіталь» звярнулася за тлумачэннямі да Жува, знакамітага камісара крымінальнага вышуку, які не раз выкрываў і затрымліваў небяспечных злачынцаў. Гісторыя з лістом насцярожыла Жува, і ён сказаў, што такія загадкавыя выпадкі ён можа звязаць толькі з Фантамасам.

Пасля апошніх слоў прысутныя адчулі сябе ніякавата.

— А хто яны такія, лорд і лэдзі Белсом? — спытала маркіза дэ Лангрун.

— Лорд Белсом у мінулым аташэ англійскага пасольства ў Парыжы,— сказала баранеса дэ Вібрэ.

Прабіла дзесяць гадзін. Маркіза дэ Лангрун звярнулася да Шарля Рамбэра:

— Цягнік, на якім прыязджае твой бацька, прыходзіць у Верэр а сёмай гадзіне?

— Так. Я ўпэўнены, што бацька ўзрадуецца, калі ўбачыць на вакзале не толькі мяне, але і Тэрэзу.

— Няхай і яна пойдзе з табою,— згадзілася маркіза.— Тэрэза, не забудзься папярэдзіць нашага мажардома Далона, каб падрыхтаваў карэту...

— Добра, бабуля.

Тэрэза з Шарлем сышлі з гасцёўні.

— Хто гэты юнак, Шарль Рамбэр? — пацікавіўся ксёндз.— Колькі ні прыгадваў, не ўспомню...

— Вядома,— азвалася маркіза.— Немагчыма ўспомніць таго, з кім не знаёмы. Хіба што чулі ад мяне часам імя Эцьена Рамбэра, майго даўняга сябра. Мы даўно з ім не бачыліся, але надоечы сустрэліся ў Парыжы на свяце. Дваццаць гадоў таму ён узяў шлюб з чароўнай дзяўчынай, але яна захварэла, баюся, што яна звар’яцела... Эцьену давялося пакласці яе ў клініку.

— Аднак з гэтага не вынікае, што ягоны сын мусіць быць тут, у замку,— заўважыў суддзя Банэ.

— Шарль Рамбэр скончыў сямейны пансіён у Гамбургу. З Эцьенавых лістоў я даведалася, што пані Рамбэр паклалі ў клініку, а сам ён мусіў з’ехаць на нейкі час з Парыжа, вось я і прапанавала: няхай Шарль пажыве ў мяне ў Бале, покуль ягоны бацька не вернецца. Ужо другі дзень Шарль тут.

— А Эцьен Рамбэр прыедзе заўтра? — спытаў ксёндз.

— Так...

Усе раптам змоўклі, бо Шарль Рамбэр вярнуўся ў гасцёўню:

— Вы казалі пра Фантамаса? Гэта так цікава.

— У гэтым няма нічога цікавага,— заўважыў суддзя.

— У наш час жыве такі таямнічы злодзей.

— У пана багатая фантазія,— сказаў суддзя,— залішне багатая, але гэта пройдзе, моладзь нярэдка гаворыць і не думае.

Час быў позні, і госці пачалі развітвацца.

— Шарль, калі ласка, зайдзі да мяне,— сказала маркіза,— я ж абяцала даць кнігу, яна ляжыць на маім сакрэтніку.

У сваім пакоі маркіза здзівілася:

— Відаць, я забылася яе пакласці. Але я ўсё адно павінна адамкнуць сакрэтнік, праверыць латарэйныя квіткі, мой падарунак Тэрэзе,— маркіза адамкнула ампірны сакрэтнік.— Гэта будзе цудоўна, калі маёй маленькай Тэрэзе пашанцуе!

— Сапраўды,— усміхнуўся Шарль.

Маркіза знайшла кнігу.

— Шкада, я бачыла нумар білета, які выйграў у «Капіталь», і забылася яго.

— Я магу прынесці газету,— прапанаваў Шарль.

— Не варта, ксёндз па серадах звычайна забірае прэсу за тыдзень, заўтра ўсё высветлім.

Шарль Рамбэр ляжаў у сваім пакоі, але заснуць не мог. Яго апанавалі трывожныя думкі. Мроіўся зменлівы вобраз Фантамаса. То ўяўляўся асілак са звярыным тварам, то белая істота з вогненнымі вачыма, то нешта неакрэсленае, фантом... Фантамас!!!