Фантамас

XXX У тэатральнай грымёрнай

— Не, баранеса, ён загадаў нікога не пускаць! Вы ж самі разумееце, сёння прэм’ера. Пана Вальграна ўжо стамілі наведвальнікі.

Стары тэатральны грымёр Шарло заступіў дарогу ў грымёрную Вальграна вялікаму натоўпу.

— Каб вы ведалі, як цяжка было сёння пану Вальграну.

— Ён цудоўны актор,— баранеса дэ Вібрэ ўсё ж пераступіла парог грымёрнай і ўрачыста ўсміхнулася: — З’ехаць з тэатра і не паціснуць яму руку проста немагчыма.

— Але яго там няма,— пачаў тлумачыць Шарло,— адразу па заканчэнні спектакля яго запрасіў да сябе міністр культуры. Гэта вялікі гонар. Пан Вальгран прыняў прапанову.

— То яго зараз прымае міністр? — са здзіўленнем спытала баранеса.

Тым часам яна пачала разглядаць фотаздымкі на сцяне.

— Паглядзіце, тут подпіс Сары Бернар,— звярнулася баранеса дэ Вібрэ да жонкі палкоўніка Ольбара.

— Сімона,— паклікаў жонку палкоўнік Ольбар,— паслухай, што расказвае наш сябар маркіз.

Маладая жанчына наблізілася, і маркіз сказаў:

— Вы не так даўно вярнуліся з Конга і, вядома, не звярнулі ўвагі на адну цікавую дэталь. Дык вось, у сённяшнім спектаклі Вальгран быў адзін да аднаго — Гурн — забойца лорда Белсома.

— Гурн? — перапытала Сімона Ольбар; гэтае імя яе зацікавіла.

— Як, вы не чулі? — здзівілася баранеса дэ Вібрэ.— Апошнім часам толькі і гавораць пра справу Гурна — Белсома.

— Так, так, я, здаецца, нешта чытала,— успомніла Сімона Ольбар.— Але забойца, здаецца, здолеў уцячы.

— Яго ўсё ж такі схапілі,— растлумачыў маркіз.— Як вы мяркуеце дзе? У лэдзі Белсом. Так, у яе палацы ў Нэі.

— А як яго арыштавалі? — пацікавіўся палкоўнік Ольбар.

— Вельмі проста. Забойцу злавілі ў парку. Яго пазналі, схапілі і месяц таму судзілі судом прысяжных. На працэсе быў увесь Парыж. Вядома, і я таксама,— маркіз нахіліў галаву.— Гэты Гурн вельмі дзіўны злодзей, і невядома, што прымусіла яго пайсці на забойства, магчыма, палітыка, магчыма, грошы, а магчыма, каханне. Ва ўсялякім разе, трэба адзначыць адно супадзенне. Калі лэдзі Белсом вярталася ў Англію пасля вайны, тры гады таму, яна трапіла на адзін параход з Гурнам. Гурн быў смелым салдатам і вяртаўся з медалём. Дакладна вось што: паводзіны лэдзі Белсом далі падставы для плётак. Адны выказваюць меркаванні, што лэдзі Белсом пасля смерці мужа вельмі змянілася. Іншыя сцвярджаюць, што яна страціла розум, але не з-за мужа, а праз яго забойцу. Да нас нават даходзяць плёткі, нібыта яна таемна падтрымлівае Гурна ў турме. Чаго толькі не кажуць людзі! — развёў рукамі маркіз.— Праўды не ведае ніхто, але працэс над Гурнам нарабіў шмат шуму. Смяротны прысуд прынялі як належнае, дый сама справа Белсома так непакоіла парыжанаў, што ў нашым тэатры паставілі п’есу «Крывавая пляма» — спектакль, на якім мы сёння прысутнічалі, ён самым дакладным чынам адлюстроўвае ўсе падзеі працэсу над Гурнам. А наш сябар Вальгран, ведаючы, што яму давядзецца выконваць ролю забойцы, пераўвасобіўся ў Гурна. Такая ідэя была ўдалай!

З грымёрнай нарэшце выйшаў сам Вальгран, ён спяваў на ўвесь голас рэфрэн аперэтачнай арыі. Непаўторны трагік, здольны трымаць у напружанасці ўсю глядзельную залу, у жыцці ён быў надзвычай гарэзлівым і няўрымслівым.

Вальгран павітаўся з баранесай і хацеў ужо вярнуцца ў грымёрную, але баранеса затрымала яго.

— Дазволіце пазнаёміць вас з маладымі аматарамі вашага таленту?

Вальгран папрасіў прабачэння:

— Выбачайце, што прымусіў столькі чакаць, але мяне затрымаў пан міністр, ён цудоўны чалавек. — I дадаў: — Ён нават пачаставаў мяне цыгарай!

Усе пачалі віншаваць актора з удалай роллю.

— Вы дасягнулі вяршыняў мастацтва! — выказаў агульны настрой палкоўнік Ольбар.

— Вам сапраўды спадабалася? — узрадаваўся Вальгран.

— Гэта было цудоўна!

— Самае цікавае,— шэптам сказаў Вальгран,— што калі мы пачалі рэпеціраваць, то маёй цяперашняй ролі ў п’есе не было. Было нешта невыразнае, і я адказаў драматургу: «Тут трэба зняць прамову адваката! Я сам павінен абараняцца на судзе! I навошта святар у турме? Я сам скажу замест яго!» Так што ўсё зрабіў я сам!

— Трыумф! — у захапленні прамовіла Сімона Ольбар.

Вальгран самазадаволена зірнуў на свой адбітак у люстэрку.

— Ну што, падобны я да Гурна? — спытаў ён маркіза.— Вы бачылі яго на судзе зблізку?

— Падабенства проста загадкавае!

Яшчэ некаторы час яны размаўлялі, але нарэшце Вальгран сказаў, што мусіць адпачыць, зайшоў у грымёрную і прымкнуў за сабою дзверы.