Τo φαντασμα της Οπερας

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΤΟ φάντασμα της Όπερας υπήρξε. Δεν επρόκειτο, όπως πίστευαν πολύν καιρό τώρα, ούτε για καλλιτεχνική έμπνευση, ούτε για διευθυντική πρόληψη ούτε, πολύ περισσότερο, για κάποιο γελοίο αποκύημα της ερεθισμένη φαντασίας των δεσποινίδων του μπαλέτου, των μητέρων τους, των ταξιθετριών και των υπαλλήλων του βεστιαρίου και του θυρωρείου.

Ναι, υπήρξε με σάρκα και οστά, παρόλο που παρουσιαζόταν ως ένα αληθινό φάντασμα, δηλαδή σαν μια σκιά.

Από την αρχή της έρευνάς μου στα αρχεία της εθνικής Ακαδημίας μουσικής, με εντυπωσίασε η πραγματικά εκπληκτική σύμπτωση φαινομένων που αποδίδονταν στο φάντασμα και του πιο μυστηριώδους κι αλλόκοτου δράματος εκείνης της εποχής. Δεν άργησα να καταλήξω στην άποψη πως ο μοναδικός τρόπος για να δοθεί μια λογική εξήγηση και στα δύο ήταν η ερμηνεία των μεν από το δε. Δεν έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια από τότε και δεν είναι διόλου απίθανο να βρει κανείς, ακόμη και σήμερα, στο φουαγιέ του χορού, κάποιους σεβάσμιους γέροντες, που τα λόγια τους κανείς δε θα μπορούσε να αμφισβητήσει, και που θυμούνται, σαν νάταν χτες, τις μυστηριώδεις και τραγικές συνθήκες της απαγωγής της Κριστίν Ντααέ, την εξαφάνιση του υποκόμη ντε Σανιύ και το θάνατο του μεγάλου του αδελφού, κόμη Φιλίπ, που το πτώμα του βρέθηκε στις όχθες της λίμνης κοντά στην Όπερα, από τη μεριά της οδού Σκριμπ. Όμως, κανείς μέχρι σήμερα δεν είχε σκεφτεί να συνδέσει αυτή τη φριχτή περιπέτεια με το μάλλον θρυλικό πρόσωπο του φαντάσματος της Όπερας.

Η αλήθεια άργησε να φανερωθεί στο ταραγμένο και κουρασμένο από την έρευνα πνεύμα μου. Ήταν μια έρευνα εξοντωτική κάθε τόσο σκόνταφτε σε γεγονότα που, από μια πρώτη ματιά, έμοιαζαν υπερφυσικά. Δεν ήταν λίγες οι φορές που ήμουν έτοιμος να εγκαταλείψω αυτή την έρευνα, όπου απεγνωσμένα προσπαθούσα — χωρίς ποτέ να το κατορθώνω — να συλλάβω μιαν απατηλή εικόνα. Στο τέλος όμως κατείχα την απόδειξη πως τα προαισθήματά μου δε με είχαν ξεγελάσει και πως ανταμείφθηκα για όλους μου τους κόπους. Ήρθε η μέρα που απόχτησα τη βεβαιότητα ότι το φάντασμα της Όπερας ήταν κάτι πάρα πάνω από μια σκιά.

Εκείνη τη μέρα, είχα περάσει πολλές ώρες με τη συντροφιά των Αναμνήσεων ενός διευθυντή, ελαφρύ έργο, αυτού του υπερβολικά σκεπτικιστή Μονσαρμέν, που όσο ήταν στην Όπερα, όχι μόνο δεν κατάλαβε τίποτα από την καταχθόνια συμπεριφορά του φαντάσματος, αλλά αντίθετα κορόιδευε το κάθε τι που είχε σχέση μ' αυτό, ενώ, από την άλλη, ήταν το πρώτο θύμα της περίεργης οικονομικής επιχείρησης που εκτυλισσόταν στο εσωτερικό του «μαγικού φακέλου».

Απογοητευμένος, ήμουν έτοιμος να φύγω απ' τη βιβλιοθήκη, όταν συνάντησα το χαριτωμένο διαχειριστή της εθνικής μας Ακαδημίας, να κουβεντιάζει στο κεφαλόσκαλο μ' ένα μικρόσωμο, ζωηρό και κοκέτη γέροντα στον οποίο και με σύστησε. Ο κύριος διαχειριστής γνώριζε τις έρευνες μου και ήξερε πόσο είχα προσπαθήσει, χωρίς να τα καταφέρω, ν' ανακαλύψω το κρησφύγετο του ανακριτή της περίφημης υπόθεσης Σανιύ, του κυρίου Φορ. Κανείς δεν ήξερε τι είχε απογίνει αν ζούσε ή αν πέθανε και να που τώρα, αφού πέρασε δεκαπέντε χρόνια στον Καναδά, το πρώτο πράγμα που έκανε όταν επέστρεψε στο Παρίσι ήταν να 'ρθει να ζητήσει μια θέση στη γραμματεία της Όπερας. Αυτός ο μικρόσωμος γεροντάκος που έβλεπα μπροστά μου, δεν ήταν άλλος από τον κύριο Φορ.

Περάσαμε τη βραδιά μαζί και μου διηγήθηκε όλη την υπόθεση Σανιύ, έτσι όπως την είχε καταλάβει τότε. Αναγκάστηκε, ελλείψει άλλων στοιχείων, να καταλήξει πως ο υποκόμης ήταν τρελός και πως ο θάνατος του μεγαλύτερου αδελφού του ήταν ατύχημα. Παρ' όλ' αυτά, παρέμενε πεπεισμένος πως ένα τρομερό δράμα είχε ξετυλιχτεί ανάμεσα στα δυο αδέλφια εξαιτίας της Κριστίν Ντααέ. Δεν ήξερε να μου πει τι απέγινε η Κριστίν Ντααέ, ούτε ο υποκόμης. Όπως ήταν επόμενο, όταν του μίλησα για το φάντασμα, έβαλε τα γέλια. Γνώριζε όλα τα συμβάντα που έμοιαζαν να επιβεβαιώνουν την ύπαρξη ενός εξαιρετικού όντος, που θα πρέπει να κατοικούσε σε κάποια μυστηριώδη γωνιά της Όπερας. Γνώριζε ακόμη και την ιστορία του «φακέλου». Όμως, σ' όλ' αυτά, δε διέκρινε τίποτα που θα μπορούσε να τραβήξει την προσοχή ενός ανακριτή επιφορτισμένου με τη διαλεύκανση της υπόθεσης Σαντύ. Άλλωστε, δε θα 'ξερε τίποτα για το φάντασμα αν δεν είχε ακούσει την κατάθεση ενός μάρτυρα, που είχε πάει μόνος του στην αστυνομία, ακριβώς για να επιβεβαιώσει πως είχε συναντήσει το φάντασμα. Αυτός ο μάρτυρας δεν ήταν άλλος από το γνωστό σε όλο το Παρίσι άτομο, και κυρίως σε όλα τα μέρη της Όπερας του Παρισιού, με τ' όνομα «ο Πέρσης». Ο ανακριτής όμως θεώρησε πως δεν έστεκε καλά στα λογικά του.

Καταλαβαίνετε βέβαια, αν και πόσο ενδιαφέρθηκα γι' αυτή την ιστορία του Πέρση. Θέλησα να ξαναβρώ αυτόν τον παράξενο και πολύτιμο για μένα μάρτυρα. Φαίνεται πως η τύχη είχε αρχίσει να μου χαμογελά ξανά. Τον ανακάλυψα στο μικρό του διαμέρισμα της οδού Ριβολί, που δεν είχε εγκαταλείψει ποτέ και όπου πέθανε, πέντε μήνες μετά την επίσκεψή μου.

Στην αρχή ήμουν καχύποπτος. Όταν όμως ο Πέρσης μου διηγήθηκε, με παιδική αθωότητα, όλα όσα ήξερε προσωπικά ο ίδιος για το φάντασμα και έθεσε στη διάθεση και πλήρη κυριότητα μου όλα τ' αποδεικτικά στοιχεία για την ύπαρξή του και κυρίως την περίεργη αλληλογραφία της Κριστίν Ντααέ — αλληλογραφία που φώτιζε τόσο ξεκάθαρα τη φοβερή της μοίρα- δεν ήταν πια δυνατόν ν' αμφιβάλλω! Όχι! Όχι! Το φάντασμα δεν ήταν μύθος!

Ξέρω καλά πώς με αντέκρουσαν, λέγοντας ότι αυτή η αλληλογραφία, κατά πάσα πιθανότητα, δεν ήταν αυθεντική και πως δεν ήταν διόλου απίθανο να είχε ολοκληρωτικά κατασκευαστεί από κάποιον που η φαντασία του είχε τραφεί, το δίχως άλλο, από γοητευτικές, παράξενες ιστορίες. Ευτυχώς όμως, κατάφερα και βρήκα το γραφικό χαραχτήρα της Κριστίν και σ' άλλα έγγραφα και έτσι μπόρεσα να κάνω μια συγκριτική μελέτη που με απάλλαξε από κάθε αμφιβολία.

Επίσης, φρόντισα να πάρω πληροφορίες για τον Πέρση κι έτσι βεβαιώθηκα πως επρόκειτο για έναν έντιμο άνθρωπο, εντελώς ανίκανο να επινοήσει κάτι που θα μπορούσε ν' αποπροσανατολίσει την αστυνομία.

Άλλωστε, όταν παρουσίασα όλα μου τα ντοκουμέντα και εξέθεσα με κάθε λεπτομέρεια τους συλλογισμούς μου στις μεγαλύτερες προσωπικότητες της εποχής, που ήταν φίλοι της οικογένειας Σανιύ και που είχαν αναμιχθεί, λιγότερο ή περισσότερο, στην υπόθεση, όλοι τους συμφώνησαν μαζί μου και με προέτρεψαν να συνεχίσω τις έρευνες. Ας μου επιτραπεί να παραθέσω εδώ μερικά λόγια που μου απηύθυνε ο στρατηγός Ντ…

Τελικά, με το ντοσιέ μου στο χέρι, άρχισα να περιπλανιέμαι ξανά στο μεγάλο βασίλειο του φαντάσματος, στο εκπληκτικό μνημείο που είχε γίνει αυτοκρατορία του και σ' όλα αυτά που είχαν δει τα μάτια μου, σ' όλα αυτά που το μυαλό μου είχε ανακαλύψει, με την πολύτιμη βοήθεια των στοιχείων του Πέρση, μέχρι που μια εκπληκτική ανακάλυψη ήρθε να επιβεβαιώσει καθοριστικά τις εργασίες μου.

Όπως όλοι ξέρουν, τελευταία, καθώς έσκαβαν το υπόγειο της Όπερας για να θάψουν μέσα τις φωνογραφημένες φωνές των καλλιτεχνών, το φτυάρι των εργατών ανακάλυψε ένα πτώμα. Δεν άργησε ν' αποδειχτεί πως επρόκειτο για το πτώμα του Φαντάσματος της Όπερας!· Την απόδειξη γι' αυτό μου την έδωσε ο ίδιος ο διαχειριστής της Όπερας κι έτσι τώρα, λίγο μ' ενδιαφέρει αν οι εφημερίδες γράφουν πως το πτώμα που βρέθηκε ανήκει σε κάποιο θύμα της Κομμούνας.

Οι δυστυχισμένοι που σφάγησαν την εποχή της Κομμούνας στα υπόγεια της Όπερας, δε θάφτηκαν σ' αυτή τη μεριά. Οι σκελετοί τους βρίσκονται πολύ μακριά απ' την τεράστια κρύπτη όπου στη διάρκεια της πολιορκίας τους είχαν μαζέψει κάθε είδους προμήθειες. Αυτό το ανακάλυψα ακριβώς όταν έψαχνα να βρω τα ίχνη του φαντάσματος, τα οποία δε θα 'βρισκα ποτέ δίχως αυτό τον τυχαίο και παράδοξο ενταφιασμό των ζωντανών φωνών!

Όμως, γι' αυτό το πτώμα θα ξαναμιλήσουμε αργότερα. Τώρα, εκείνο που μ' ενδιαφέρει είναι να τελειώσω τούτον τον τόσο απαραίτητο πρόλογο, ευχαριστώντας τους σεμνούς κομπάρσους αυτής της ιστορίας που, όπως ο αστυνόμος κύριος Μιφρουά (από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με την εξαφάνιση της Κριστίν Ντααέ), όπως ο παλιός γραμματέας κύριος Ρεμί, ο παλιός διαχειριστής κύριος Μερσιέ, ο παλιός δάσκαλος του τραγουδιού κύριος Γκαμπριέλ και τέλος, ιδιαίτερα, η κυρία βαρόνη ντε Καστελό — Μπαρμπεζάκ, που κάποτε υπήρξε η «μικρή Μεγκ» (και που δεν κοκκινίζει πια), το πιο γοητευτικό αστέρι του μπαλέτου μας, η μεγαλύτερη κόρη της αξιότιμης κυρίας Ζιρί (παλιάς ταξιθέτριας του θεωρείου του Φαντάσματος), με βοήθησαν εξαιρετικά και χάρη σ' αυτούς θα μπορέσω, μαζί με τον αναγνώστη, να ξαναζήσω με κάθε λεπτομέρεια αυτές τις ώρες τις γεμάτες αληθινό έρωτα και τρόμο[1].