Ліпеньскія навальніцы

Матуля, цябе не помню я —

Ні ласкі тваёй, ні жалю...

Смяецца з магільнага помніка

Жанчына чужая...

Ды кажуць бабы вясковыя:

«Аблічча ў аблічча!»

Можа, не выпадкова мяне

Марусяю клічуць?

Мне маладзік падковаю

Вісіць над сцежкай.

Можа, не выпадкова я

Жыву з усмешкай?

Ці ж я без племені?

Свой сум хаваю.

У жанчыне кожнай

Цябе адкрываю.

Можа, не выпадкова мне

Здаецца прадвеснем

Песенька жаўруковая

Тваёй песняй?

*

Мы сталі з табой равесніцы.

Адной і далей мне жыць.

Цяпер ужо стукнуць весніцы,

А сэрца не задрыжыць.

Нарэшце яно паверыла,

Што з цёмнай тае начы,

Любая, ты не вернешся —

Крычы на ўвесь свет — не крычы.

Даўно, як мяне насіла

I светлага лёсу прасіла:

«Хай будзе дачка прыгожай,

Чыстаю, як крынічка,

Хай знойдзе хлапца харошага

Малая мая сунічка».

Адвечныя матак замовы!

I я гавару тыя словы,

I аднаго баюся — адзін

Сіратой каб не вырас мой сын.

Я сама расла сіратой.

Тэлеграфны завулак. Гродна.

I дзяўчат гаманлівы строй,

Не адразу мне стаўшы родным.

Я там доўга была дзічком,

Сярод белых качак — сініцай.

Кволым, тоненькім кулачком

Ад напасцяў хацела адбіцца.

У салёных слязах, адна,

Дрыжучы, як стрэлкі на шкалах,

Колькі сонных начэй да відна

Маці я з небыцця гукала!

I, напэўна, ўжо з тых часоў,

Жывучы па дзетдомаўскай мерцы,

Боль надзей і гаркоту слоў

Адкладаю глыбока ў сэрцы.

*

Не маглі адагнаць нас ад вокнаў,

Хаця кожны ў даўцы войкаў.

Навіна сапраўды была дзіўнай:

Адшукалася маці у Дзімкі.

Кожны ведаў — у дзетдоме сакрэтаў няма,

Што прынесла яго нам на ганак зіма,

У шыбу грукнуўшы, знікла ўначы назаўжды,

I імгненна змяла завіруха сляды...

...Цыбаты хлапчук з падрапаным носам —

Сцеражыце, дзяўчаткі, хвосцікі-коскі!

Быў наш Дзімка занадта ў школе вядомы.

Гаварылі ўсе: «Ведама, хлопец з дзетдома!»

Толькі нехта падслухаў з нас нечакана,

Як, пакрыўджаны, ціха ўсхліпваў ён: «Мама!»

Мамы, мамы... Успомніць пра вас было грэшна.

— Гэй ты, румза! — крычалі сяброўкі з насмешкай

I ўсё ж па начах, у бяздоннай цішы,

Кожны гэтым грашыў.

Насмешнікі і задзіры,

Ішлі мы цераз гады

I марылі, як аб дзіве,

Што прыйдуць маці сюды.

Што сотні дарог яны пройдуць,

Паўстануць хоць з небыцця,

Толькі тая не вернецца,

Што кінула ноччу дзіця.

...А яна вось прыйшла да сябе яго зваць.

Дрыжучы, спрабавала пацалаваць.

Гаварыла — цяпер адна.

Той, даўнішні, цяпер пакінуў.

Гаварыла, што ў горкіх снах

Трызніла аб маленькім сыне.

Што хацелася шчасця тады,

У маладыя дурныя гады.

...Мы таілі дыханне за шклом,

Мы судзілі істотай адзінай

З бескампрамісным дзіцячым злом

За сябе, а потым за Дзімку.

Віншавалі яго і сябе

Мы пасля: «Вось як трэба трымацца!»

Толькі ён праз нядзелю збег,

Напісаўшы: «Еду да маці».

...Тою ноччу дзетдом не спаў.

Мы рашалі няўмольна і строга,

Што ніхто нам права не даў

У жыцці вырашаць за другога.

*

Ленка, можа, не ўспамінаць?

Толькі нельга не ўспомніць гэта:

Што зрабіла з маці тваёй вайна,

Чорным дротам спавітае гета?

Хто над ёй медынынай грашыў —

«Хіба людзі яўрэйкі розныя?»

Чорным дротам вайна на душы.

Чорным дротам яна па розуму.

Толькі сэрца ў яе не закуць.

I прыходзячы ў свядомасць,

Аднаго прасіла: «Дачку!»

I цябе забіралі з дзетдома.

На гадзіну ўсяго. Без паперкі.

I сачылі маўкліва дзеці,

Як вярталася ты з цукеркай,

Што яна даставала недзе;

I, напэўна, ужо тады

Цераз гурбаў жыццёвых снежнасць

Я панесла з сабой праз гады

Мацярынскай любові бязмежнаспь.

*

Я панесла з сабой у гады

Сум — тугі і няўмольны — па маці.

Прагу — быццам глытка вады —

Кволых цёплых ручак дзіцяці.

Каб аддаць яму я магла

Усё, па чым сама сумавала.

Каб хапала яму цяпла,

Бо ў мяне было яго мала.

Каб нашчадкі мае назаўжды —

Мае дзеці і дзеці сына —

Праз свае пранеслі гады

Слова маці, як «бацькаўшчына».

На зямлі сёння — слёзы і кроў.

Паўпланеты ў атамным зудзе.

Слову гэтаму біцца ў шторме вятроў.

Але хай яно вечна будзе!