Запрашэнне да роздуму

Каб лётаць птушцы,

трэ мець сілы

Пераадолець свой цяжар.

А мне яшчэ пры ўзлёце

крылы

Сусветны апаліў пажар.

Нас бралі за мяжой на мушку,

Каб утрымаць любой цаной...

То кальцавалі,

быццам птушак

У цеснай клетцы драцяной.

То гналі з біркамі на шыі

Усцяж падоўжнай караной²,

Нібы авечак гурт паршывы

Або бязмозгіх бараноў.

А мне ж хацелася дадому,

Як з пекла грэшніку —

у рай...

Я быў наіўны і свядомы,

Я быў даверлівы праз край.

Я не ўяўляў,

што мне на свеце

Не стануць людзі давяраць

I дома будуць па анкеце

Мой шлях жыццёвы правяраць.

Узняты з цемры падзямелля,

Прытуплены пагляд вачэй —

Быў пільны пры святле завельмі

I ўсё ў жыцці ўспрымаў ярчэй.

Не даравалі мне ніколі

Каранаваныя чыны,

Што за мяжой

я ўбачыў болей,

Чымся дазволілі б яны.

Каб я не пікнуў у далейшым,—

Зацуглілі,

аж сперла дых,

I з рук не выпускалі лейцы,

Раз-пораз тузаючы іх.

Маўляў, от пагарцуй,

васпане,

Калі ты выжыў,

а не здох!

Ні ўспудзіцца

я быў не ў стане,

Ні на дыбкі стаць

я не мог.

Цягнуў я лямку з сілай конскай

У пекле страху ды маны

I верыў,

што насустрач сонцу

Кручу на восі шар зямны.

Круціў жа прывад малатарні,

Якая ў свету на вачах

Не малацьбу вяла,

а марна

Гула і ўдзень і па начах.

Мяне трымалі ў чорным целе,

Ніхто не знаў,

што не з дабра

Ў ім слёзы горкія кіпелі,

Нібы ў бязмоўнага бабра.