Сабакі Эўропы

1.

І вось аднойчы ён памёр.

Уначы, у горадзе, які ён не любіў, на вуліцы, наз­ву якой ён не запомніў.

Ён запомніў толькі назву гатэлю.

“Розэнгартэн”.

Ружавы сад.

Назва, як калючая шчэць, вымытая бясплатным кветачным мылам.

На аранжавых шпалерах у калідоры — сьляды нечых пазногцяў. Зялёныя дываны ў бурых плямах, падобныя да геаграфічных мапаў. Жоўтыя запраныя фіранкі. Зламаны ліфт з заклеенымі паласатай стужкай дзьвярыма. Пах падгарэлай фасолі.

Тут можна было зьняць пакой за трыццаць марак. Безь сьняданку, затое з душам: тры хвіліны цеплаватай вады, якая яшчэ доўга стаяла ў прыдоньні кабінкі. У ёй можна было нават вымыць парачку рэчаў. Ён так і зрабіў — і сілаў у яго больш не засталося.

Пастаялец мог толькі ляжаць, курыць і глядзець у акно. Часам ён прыўзьнімаўся на локці, намацваў на падлозе бутэльку таннага рому і заходзіўся ў глытку. Рому ў бутэльцы рабілася ўсё меней, а недапалкаў у плястыкавым кубачку ўсё болей. З этыкеткі на пастаяльца пазірала дзяўчына, падміргвала, клікала пайсьці за сабою. Узяць яе за руку і рушыць проста ў намаляваныя хвалі. Аднекуль вынырнула даўно забытае слова: мулатка. “Мулатка”, — сказаў пастаялец і ціхенька засьмяяўся, настолькі лягчэй раптам яму зрабілася ад гэтага слова. У бутэльцы калыхаўся акіян: мутны, саладжавы, цяжкі, як адрыжка. Пастаялец плыў на сваім ложку проста да поўні, слухаў плёскат нябачнай вады і глядзеў у акно.

Стаяла цёплая і смаркатлівая эўразіма, месяц фэбруар, час, калі пупышкі на дрэвах баляць, як смочкі. Калі кожнае дрэва мучыцца ад бяссоньня, калі кожны дзень падобны да даўгога тунэлю, канец якога хаваецца ў густым тумане.

Дыхаць было цяжка — але перастаць дыхаць яшчэ цяжэй.

Гэта быў ягоны пяты “Розэнгартэн”. А можа, і дзясяты. Магчыма, што ўсе яны мелі нейкія іншыя назовы, але гэта было ўжо ня важна. Памяць больш ня слухалася яго. Прыціскаючыся шчакой да падушкі, такой сырой, быццам у яе нядаўна нехта плакаў, ён ляжаў у танным гатэлі, і дзіўныя рэчы прыходзілі яму ў галаву.

Некалі, у мінулым жыцьці, ён быў знаёмы з жанчынай, што ўмела прадказваць лёс. Калі гэта было? У 2020-м? У 2030-м? Дзіўны быў час. Хуткі, поўны знаёмстваў, якія абрываліся, так і не завязаўшыся ў вузлы, так і павіснуўшы пасярод ягонага жыцьця каляровымі ніткамі кароткіх сустрэч. “Ты шчасьлівы, — казала яна. — Ты памрэш далёка адсюль і няскора. Ты памрэш як шчасьлівы чалавек, у сьне, прахалодным досьвіткам, у садзе, між кветак і пчолаў”.

А можа, і не было ніякай жанчыны. Можа, гэта ягоная памяць пісала вершы, бо сам ён ужо ня мог. Нават такія.

Напэўна, яму ня трэба было здымаць тут нумар.

Але халера на вас! — ён ня мог больш спаць на вуліцы. І вось ён ляжаў на ложку, чысты, вымыты з галавы да ног, увесь нейкі цяжкі, нібы трымаў сам сябе за валасы. Бэрлінская ноч гарэла. “Какой огромный умывальник, как солнце парит горячо...” Ён ляжаў, з асалодай выцягнуўшы рукі, выпрастаўшы сьпіну — і паміраў.

Гэтага ня бачыў ніхто — і нікому ва ўсім горадзе не было цікава, хто ён такі, дзе ён знаходзіцца і што зь ім адбываецца. Нават калі б ён зараз закрычаў, ніхто не адгукнуўся б. Гатэль “Розэнгартэн” быў такім месцам, дзе крычалі кожную ноч, хто ў сьне, хто наяве, а часьцей за ўсё блытаючы два гэтыя станы, тут галасілі п’яныя мужчыны, лямантавалі, як малпы, жанчыны, енчылі забытыя ўсімі дзеці, да крыкаў тут прызвычаіліся, як да птушыных сварак ці скрыгату і жалезнага перастуку гарадзкой электрычкі. Кожны, хто зьняў тут нумар, мог крычаць што заўгодна і на любой мове.

Пастаяльца тут ня ведаў ніхто — і сам ён ня ведаў нікога.

Але пастаялец ня быў самотны.

Ён меў кнігу. І яшчэ адну рэч.

Ён заўжды меў пры сабе кнігу — і: яшчэ адну рэч.

Пастаялец усьміхнуўся і заплюшчыў вочы.