I чую я голас...: выбраныя вершы, 1954-2008

*

Ведаю: гэта —

Толькі маё. Да скону.

Навошта ж пішу?

Ну, можа, знойдзецца хтось,

Хто зразумее нешта.

*

Ціха ляжала.

Думаў, што спіць. I раптам:

«Ты ж трымайся, Ніл!

Ты ж трымайся!..» — сказала.

Не адкрываючы воч.

*

«Падвядзі мяне

Да вакна, — папрасіла. —

Хачу паглядзець...»

Праз паўхвіліны цяжка,

Скрушна сказала: «Усё...»

*

Абарвалася...

Усё абарвалася...

Усё пагасла...

Усё, што свяціла мне

І абяцала свяціць.

*

Помню, сказала:

«Ой, як ты будзеш плакаць,

Калі я памру...»

Не, не ўяўляла яна

Плачу майго землятрус.

*

Як ты прасіла:

«Дамоў! Хоць на дзень дамоў!..»

І вось ты дома.

І толькі на дзень. Заўтра

Пакінеш свой дом навек.

*

Дзе ты, куды ты

Гэтак далёка найшла,

Што не прыходзіш?

Вочы прагледзіў — няма.

Слухаю ціш — не чутно.

*

Плачу і плачу.

Я і не знаў, што ў мяне

Слёзы так блізка.

Як ні згадаю цябе —

Вочы да Бога плывуць.

*

Вось і настала

Страшнай расплаты пара:

Курчуся ў муках

І праклінаю сябе —

І ратунку не бачу.

*

Ты — вечным жыла:

Любоўю і дабрынёй.

І будзеш вечна.

А я — быў рабом часу.

Гэтым і пакараны.

*

Усё бачыла.

Пакутвала. Плакала.

I малілася:

«Божа, падтрымай яго!

Маіх сіл не хапае!..»

*

«Што яны робяць

З Беларуссю! — плачучы,

Крычала яна. —

Я не стрываю й памру!..»

І — памерла. Ад гора.

*

Тымі ключамі,

Што я адмыкаў дзверы

У свет мілаты —

Цяпер адмыкаю ў стынь,

У пустату, у вусціш.

*

Сто дзён я хадзіў

Высакародна хлусіць:

«Ты паправішся...»

I вочы ад воч хаваў,

Каб праўду не ўбачыла.

*

I чуецца мне

Ціхі журботны голас, —

Той, у палаце:

«А ружы ці зацвілі?

Праўда? То гэта добра...»

*

Знаю, якой ты

Ад Бога ка мне прыйшла

Якой святлістай!

Знаю, што ўзяў у цябе.

А ці што даў — не знаю.

*

Якую ўжо ноч —

Толькі пачну засынаць —

Боль працінае:

«Чаму ты крыўдзіў мяне?

Няўжо ты не знаў, хто я ?»

*

Хаджу паплакаць...

Лепш, як побліз магілы

Нікога няма, —

Тады можна і ўголас.

Уголас не так баліць.

*

Божа, якою

Няшчаснай, пакрыўджанай

Ты ўранку была!

Хай бы я лепш не ўбачыў.

Хай бы я ноччу памёр.

*

Як ты трымцела

Над верай сваёй! I як

Змагалася ты —

З сабой i з цэлым светам, —

Каб той веры не страціць!

*

«Паклёп ix i бруд

Ты не прымай да сэрца», —

Гэтак сказала

Мне на сустрэчы яна.

Сёння. У сне. У поўнач.

*

Як кроплю расы

Долу баіцца праліць

Поўненькі венчык —

Гэтак баялася ты

Долю праліць няўмысна.

*

Ноччу пабачыў,

Як ты ламала рукі —

Ад болю, ад мук —

Над цяжка хворым дзіцём...

I я зразумеў усё.

*

Што ты стрывала,

Сцярпела i вынесла —

Знаю адзін я.

Пэвен, што ў нашым краі

Святых жанчын больш, чым дзе.

*

З кім падзяліцца

Мне болем за родны край —

Так, як з табою?

Так — каб сляза у слязу.

Так — каб на клятву клятва.

*

Помню, спытаўся:

«Што ад мяне ім трэба?

Чаму так грызуць?»

І ты адказала мне:

«Душу не прадаў — таму».

*

«Ну й патрыёты! —

Балесна ўздыхнула ты. —

Няўжо ім няўцям,

Што гэтай хлуснёй яны

Б'юць Беларусі ў сэрца?»

*

Мама... I Hiна...

Як паміралі страшна!..

Вось i выходзіць:

Хто ў муках пражыў жыццё

Iм i пакутная смерць.

*

Годнасць і гонар

За свой чалавечы сан —

Годнасць і гонар.

У гэтым ты ўся была.

І на людзях і дома.

*

Ты плакала так

Жаласліва — як дзіця

Знясіленае,

Што ўжо не можа гукаць

Маму, a толькі плача.

*

Найстрашнейшая

Кара з усіх на зямлі —

Кара памяці.

О каб мог я забыцца

На гэты роспачны плач!

*

На што ні зірну —

На хатку, кветнік, садок -

Ва ўсім мне відзён

Запозна ўяснёны мной

Геній тваёй любові.

*

Усё, што магла,

Ты для мяне зрабіла.

Усё, што магла.

I нават намнога больш:

Выгнала д'ябла з душы.

*

Няма таго дня,

Каб не падступіла мне

Памяць да горла —

Жалем, балючым няўсцерп.

Ці не да Бога іду?

*

Пытаецеся,

Чаму не хаджу я ў храм

На пакаянне?

Чаму?.. Не хачу, каб Бог

Зменшыў пакуты мае.

*

Да астатку дзён,

Па самы апошні ўздых,

На гэтай зямлі

Ты — светач душы маёй.

І там будзеш ім, i там...

2003-2004